Không thể phủ nhận, thuế quan đối với các sản phẩm và hàng hóa nhập khẩu hoặc xuất khẩu sang Trung Quốc đã gửi một thông điệp mạnh mẽ tới chính phủ của ông Tập Cận Bình về tình trạng lạm dụng nhân quyền triền miên và vi phạm các điều khoản thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Các chuyên gia cho biết mặc dù các khoản thuế quan đã có một số tác động đến hành vi của Bắc Kinh, nhưng có thể đã đến lúc xem xét sửa đổi cách tiếp cận của Hoa Kỳ và sử dụng áp lực theo cách có mục tiêu phù hợp hơn với thực tế kinh tế. Điều đó có thể thích hợp hơn so với việc loại bỏ hoàn toàn thuế quan.
Trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, chính phủ của cựu Tổng thống Trump đã áp đặt thuế quan đối với hơn 300 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc nhằm đáp trả các hành vi thương mại không công bằng của Bắc Kinh. Trong phát biểu gần đây, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã đề cập đến khả năng nới lỏng hoặc loại bỏ thuế quan. Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai cũng cho biết vào tháng 10 rằng một số mức thuế quan dưới thời ông Trump sẽ không còn sức ràng buộc. Một số chuyên gia lưu ý, một bước đi như vậy có vẻ phù hợp với cách tiếp cận thị trường tự do và chống bảo hộ trong nước, nhưng điều đó cũng có thể làm giảm áp lực buộc Bắc Kinh phải sửa đổi hành vi độc đoán của mình.
Ông Charles Trzcinka của Trường Kinh doanh Kelly thuộc Đại học Indiana, người đã nghiên cứu và giảng dạy ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ trở lại đây, đặt câu hỏi về lợi ích kinh tế của thuế quan.
Ông Trzcinka nói: “Người Mỹ trả thuế cho chính phủ... Đây là vấn đề đặc biệt đối với những người nông dân Mỹ, những người sản xuất lương thực rẻ hơn bất kỳ ai trên thế giới".
Ông nói thêm: “Ví dụ, nông dân Indiana có thể sản xuất với chi phí thấp hơn, bao gồm cả vận chuyển, so với nông dân Trung Quốc. Chúng tôi giỏi trồng ngô, đậu nành, và chăn nuôi thịt lợn hơn họ. Chúng tôi có nhiều công nghệ hơn và có quy mô hoạt động lớn hơn".
Nhưng mặt trái của xu hướng này là việc cắt giảm hoặc dỡ bỏ hàng loạt thuế quan sẽ loại bỏ một công cụ quan trọng mà Hoa Kỳ sử dụng để gây áp lực lên Bắc Kinh, nhằm sửa đổi một số hành vi sai trái nghiêm trọng hơn của họ. Đó là lý do tại sao một số nhà quan sát ủng hộ một chiến lược giữ lại các yếu tố của chính sách bảo hộ như là một phần của cách tiếp cận có mục tiêu và phù hợp hơn.
Ông Clete Willems, một đối tác của công ty luật doanh nghiệp Akin Gump Strauss Hauer & Feld và là Phó giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Tòa Bạch Ốc trong thời ông Trump, coi thuế quan là cơ chế thực thi cốt lõi của WTO, và đặt câu hỏi về khả năng cũng như mong muốn của việc loại bỏ chúng hoàn toàn.
Ông Willems nói: “Hệ thống của WTO được thiết lập để khi một quốc gia thành viên bị phát hiện là không tuân thủ, hệ thống sẽ mong đợi các thành viên khác áp đặt thuế quan để đảm bảo sự tuân thủ từ các bên. Thuế quan là công cụ ưa thích để khiến một quốc gia tuân thủ các nghĩa vụ của mình. Nếu các nhà kinh tế cho rằng thuế quan không phải là cách, thì toàn bộ hệ thống thương mại quốc tế là có vấn đề".
Chúng ta cũng không thể hoàn toàn đánh giá thấp hiệu quả và thành công của thuế quan khi gây áp lực buộc Bắc Kinh phải sửa đổi hành vi của mình trong những năm gần đây.
Ông Willems nói, “Tôi nghĩ rằng thuế quan là một túi hỗn hợp về mặt hiệu quả. Chúng có hiệu quả ở một mức độ nhất định, mặc dù còn rất nhiều vấn đề mà chúng chưa giải quyết được".
Ông Willems cho rằng nông nghiệp là một lĩnh vực mà chính quyền Trung Quốc đã sửa đổi hành vi của mình để phản ứng lại với thuế quan. Vào tháng 01/2020, chính phủ của ông Trump và Bắc Kinh đã ký thỏa thuận thương mại giai đoạn một, theo đó Trung Quốc đồng ý mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa của Hoa Kỳ trong thời hạn 2 năm, bao gồm 32 tỷ USD hàng nông sản. Kết quả là, ông Willems lưu ý, nông sản xuất khẩu từ Hoa Kỳ sang Trung Quốc năm nay đã đạt mức cao kỷ lục. Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tính đến tháng 10, Trung Quốc đã đạt 83% mục tiêu liên quan đến việc mua nông sản của Hoa Kỳ. Ông nói thêm, sở hữu trí tuệ và dịch vụ tài chính là những lĩnh vực khác đã được cải thiện sau thỏa thuận.
Ông Willems nói: “Họ đã thay đổi một số hành vi và họ sẽ không bao giờ làm điều đó nếu không có thuế quan".
Do đó, việc từ bỏ chủ nghĩa bảo hộ hoàn toàn, như bà Yellen ngụ ý có thể xảy ra, có thể không phải là ý tưởng tốt nhất. Một chiến lược thông minh hơn, có mục tiêu hơn có thể hiệu quả hơn.
Một cách tiếp cận, mà ông Willems và các đồng nghiệp đã ủng hộ trong nhiệm kỳ của mình tại Hội đồng Kinh tế Quốc gia và là điều ông tin rằng vẫn chứng tỏ hiệu quả, là không chỉ Hoa Kỳ, mà là liên minh các nước ngừng nhập khẩu một số loại hàng hóa cụ thể từ Trung Quốc, cụ thể là thép.
Ông Willems nói: “Nếu có đủ các quốc gia ngừng mua thép Trung Quốc, thì điều này sẽ tạo ra sự chênh lệch giá toàn cầu và việc Trung Quốc duy trì ngành công nghiệp của mình sẽ không còn khả thi nữa. Bạn sẽ có giá thị trường và giá Trung Quốc. Điều này có thể khiến Trung Quốc loại bỏ một số hàng tồn kho dư thừa của họ ra khỏi thị trường. Vậy thì bạn sẽ không còn để lượng thép đó tràn ngập các thị trường toàn cầu nữa".
Trong một kịch bản như vậy, mức giá bên ngoài Trung Quốc sẽ phù hợp hơn với các tiêu chuẩn và kỳ vọng của thị trường. Ông Willems nói, các nước liên minh sẽ giao dịch thép theo giá thị trường.
Ông Willems tiếp tục: “Tôi hy vọng rằng Tổng thống Biden vẫn có thể đi theo hướng đó. Tôi tin rằng họ đang coi đây là một sự lựa chọn".
Ông nói thêm: “Bởi vì thị trường quá méo mó, điều đó kêu gọi một số hành động thương mại. Gọi đó là chủ nghĩa bảo hộ hay một cái gì đó khác. Một liên minh các nước cần phải hành động cùng nhau để gây áp lực lớn hơn lên Trung Quốc".
Các vấn đề về an ninh quốc gia và sở hữu trí tuệ
Bất kỳ ai đưa ra quan điểm về thương mại tự do giữa Trung Quốc và phương Tây đều phải lường trước những phản đối rõ ràng liên quan đến cuộc khủng hoảng nhân quyền đang diễn ra ở Trung Quốc, bao gồm cả việc Bắc Kinh đàn áp quyền tự do ở Hong Kong, diệt chủng lạnh người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, bức hại những người tu luyện Pháp Luân Công, và đàn áp những người bất đồng chính kiến cũng như các tôn giáo và sắc tộc thiểu số khác.
Tuy nhiên, một vấn đề khác, được thừa nhận bởi ngay cả những người không cảm thấy thuế quan có ý nghĩa kinh tế tốt nhất, là thương mại không hạn chế với Trung Quốc sẽ mở ra cánh cửa rộng rãi cho mọi hành vi lạm dụng và đánh cắp tài sản trí tuệ (IP).
Ông Trzcinka có một quan điểm độc đáo về những lo ngại liên quan đến IP. Năm 1987, ông Trzcinka điều hành chương trình MBA đầu tiên ở Trung Quốc. Ông Trzcinka nói, kinh nghiệm này khiến ông ấy nhận thức rõ ràng về sự hiểu biết lỏng lẻo của Bắc Kinh về nội dung mà những hợp đồng đòi hỏi và xu hướng coi thường hợp đồng của chính phủ Trung Quốc.
Ông nói, “các công ty Mỹ thường phàn nàn về việc Trung Quốc ăn cắp công nghệ. Tôi đã tranh luận nhiều với các nhà điều hành về việc 'tại sao lại giao dịch với những người này'? Thông thường câu trả lời là, 'bởi vì thị trường lớn'. Vì vậy, cần đánh đổi giữa công nghệ và quy trình sản xuất bị ăn cắp và việc thu được lợi nhuận".
Theo báo cáo của Ủy ban Sở hữu trí tuệ năm 2017 của Cục Nghiên cứu châu Á, thiệt hại hàng năm gây ra bởi hành vi trộm cắp quyền sở hữu trí tuệ đối với nền kinh tế Mỹ có thể lên tới 600 tỷ USD, trong đó Trung Quốc là thủ phạm chính.
Nếu các cuộc thảo luận về việc giảm thuế có đi có lại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ chuyển sang giai đoạn tiếp theo, thì an ninh quốc gia và sở hữu trí tuệ là 2 vấn đề quan tâm hàng đầu phải được giải quyết chi tiết và cân nhắc cẩn thận so với những lợi ích kinh tế nhất định. Đây là một trong những lý do thuyết phục hơn cho việc không bãi bỏ hoàn toàn chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch đối với Bắc Kinh.
Bảo vệ người lao động khỏi hậu quả của việc nới lỏng thuế quan
Nếu quyết định cuối cùng được đưa ra là tuân theo các khuyến nghị của bà Yellen và giảm hoặc loại bỏ thuế quan, thì việc lường trước những tác động đối với người lao động Hoa Kỳ cũng là điều cực kỳ quan trọng.
Ông Lawrence White, một giáo sư tại Trường Kinh doanh Leonard N. Stern của Đại học New York cho biết: Nếu không có bức tường thuế quan, các doanh nghiệp Hoa Kỳ có thể có được sắt, thép, và các nguyên liệu thô khác từ Trung Quốc với chi phí thấp hơn và sẽ có thể sản xuất với giá rẻ và hiệu quả hơn, theo đó có nghĩa là bán cho khách hàng với giá thấp hơn.
Ông White nói: “19 trong số 20 nhà kinh tế học sẽ nói với bạn rằng thuế quan là trở ngại đối với thương mại, và khi có trở ngại, hạ thấp chúng nói chung là một ý kiến hay. Thậm chí còn tốt hơn khi những trở ngại mà đối tác thương mại của chúng tôi đưa ra cũng giảm xuống".
Nhưng ông White nhấn mạnh rằng Mỹ với tư cách là một xã hội sẽ cần phải thực hiện các bước để giảm bớt tác động đối với lao động trong nước do việc giảm thuế quan. Đào tạo tốt hơn cho người lao động, nâng cao tính linh hoạt, trợ cấp thu nhập trực tiếp và trợ cấp cho những người muốn chuyển đến các địa điểm có nhiều việc làm hơn, là tất cả các biện pháp mà ông White thấy cần phải bổ sung cho việc giảm thuế quan và làm cho nó trở thành một đề xuất đôi bên cùng có lợi.
Ông White nói: “Chúng tôi sẽ có thể bán cho họ nhiều thứ hơn: đậu nành, dịch vụ ngân hàng, máy móc chuyên dụng mà chúng tôi giỏi sản xuất, máy bay phản lực Boeing, hoặc nhiều ô tô mang nhãn hiệu Hoa Kỳ hơn, cho dù đó là Cadillacs hay Chrysler Jeep hay xe bán tải Ford 150. Đây là tất cả những hàng hóa có thương hiệu, có nhu cầu cao mà chúng tôi có thể bán nhiều hơn ở Trung Quốc trong một môi trường thương mại ít hạn chế hơn".
Ông White thừa nhận, nhưng việc gặt hái được đầy đủ những lợi ích này phụ thuộc phần lớn vào việc giải quyết các nút thắt cổ chai đang gây khó khăn tại các cảng của Hoa Kỳ trong những tuần gần đây.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
