Nếu bạn từng ngắm nhìn Mặt trăng vào đêm trăng tròn, bạn có thể đã nhận thấy một quầng sáng tròn lớn bao quanh nó. Hiện tượng này được gọi là "hào quang 22 độ", và nó được gây ra bởi các tinh thể băng trong những đám mây ti ở tầng bình lưu của Trái đất.
Khi nhìn thấy quầng sáng tròn của Mặt trăng, có thể nhiều bạn sẽ lầm tưởng rằng nó là một dấu hiệu cho thấy mắt cần đeo thêm kính, nhưng thực ra nó được gây ra bởi các tinh thể băng ở tầng cao của bầu khí quyển.
Kara Lamb, một nhà nghiên cứu khoa học tại Khoa Kỹ thuật Môi trường và Trái đất thuộc Đại học Columbia, cho biết: "Những tinh thể băng nhỏ này thực ra đã khúc xạ ánh sáng từ Mặt trăng”.
Những tinh thể băng này tích tụ trong những đám mây ti, mây băng tinh khiết ở tầng bình lưu cách mặt đất 50 km. "Bởi vì mây ti hình thành ở độ cao lớn và có thể khá mỏng, bạn thậm chí có thể không quan sát thấy chúng thực sự rõ ràng bằng mắt thường”, Lamb nói với Live Science.
Quầng sáng luôn có kích thước bằng nhau, không phụ thuộc vào vị trí hay thời tiết. Nếu bạn muốn đo kích thước của nó, bạn có thể giơ rộng bàn tay với ngón cái trên Mặt trăng và ngón út trên quầng sáng. Khoảng cách giữa hai ngón tay này sẽ là khoảng 22 độ. Điều này là do hình dạng của các tinh thể băng.
-
- Sơ đồ giải thích tại sao quầng sáng xuất hiện xung quanh Mặt trăng luôn 22 độ. (Ảnh: RCraig09, CC BY-SA 4.0, qua Wikimedia Commons)
Philip Laven, một nhà khoa học nghiệp dư ở Vương quốc Anh và là đồng tác giả nhiều bài báo học thuật về quang học khí quyển, cho biết: "Thông thường, chúng có hình dạng lục giác, giống như thân bút chì”.
Những tinh thể băng hình trụ dạng lục giác này bẻ cong ánh sáng theo một cách cụ thể. Khi ánh sáng đi vào một trong sáu mặt của lục giác, nó sẽ bị khúc xạ, hay bẻ cong, một chút; khi thoát ra khỏi mặt bên kia của lục giác, nó lại bị bẻ cong một lần nữa. Điều này dẫn đến độ lệch tổng là 22 độ. Điều này đúng bất kể tinh thể có hướng nào.
Như vậy, khi đi qua các tinh thể băng, ánh sáng từ Mặt trăng bị lệch hướng tới 22 độ so với ban đầu, tạo thành một quầng sáng xung quanh Mặt trăng.
Nhưng hiện tượng này có ý nghĩa gì?
Theo dân gian, quầng sáng Mặt trăng là báo hiệu thời tiết xấu, và Lamb cho rằng kết luận đó không sai.
Cô nói: "Tôi nghĩ nó có lý bởi vì có hai cách khác nhau để hình thành mây ti trong khí quyển”.
Một là hình thành "tại chỗ", khi không khí ấm bốc lên đủ cao để đóng băng thành tinh thể.
Lamb nói: "Nhưng cách khác là khi bạn có những đám mây vũ tích, những đám mây giông lớn phát triển thẳng đứng cao chót vót, bạn sẽ thấy những đám mây ti hình thành từ phần đỉnh của những đám mây giông này. Vì vậy, sẽ là hợp lý nếu bạn nhìn thấy những đám mây ti trước những hệ thống giông bão lớn này”.
Quầng sáng không chỉ xuất hiện xung quanh Mặt trăng. Chúng cũng có thể xuất hiện xung quanh Mặt trời, mặc dù chúng khó phát hiện hơn do Mặt trời quá sáng.
Quầng sáng thậm chí còn xuất hiện trên các hành tinh khác.
Lamb nói: "Bạn có thể có tinh thể băng trên sao Hỏa khi những đám mây hình thành từ CO2 tạo ra tinh thể băng”.
Tàu thám hiểm Perseverance thậm chí còn phát hiện ra một quầng sáng Mặt trời trên sao Hỏa vào tháng 12/2021.
Quầng sáng Mặt trăng chỉ là một trong một số hiện tượng liên quan, bao gồm cả Mặt trời giả, những vệt ánh sáng Mặt trời tập trung ở bên phải hoặc bên trái của Mặt trời do các tinh thể băng lục giác hình đĩa gây ra; và vầng hào quang, một vòng ánh sáng nhỏ, nhiều màu xung quanh Mặt trăng hoặc Mặt trời do các giọt nước trong khí quyển gây ra.
Theo Livescience
