Đố kỵ là một loại trạng thái tâm lý tiêu cực, là biểu hiện của cảm xúc lạnh nhạt, gièm pha, bài xích, thậm chí là thù địch đối với thành công, hạnh phúc của người khác.
Nhiều người trong cuộc sống luôn tỏ ra ganh ghét, đố kỵ trước những người tài giỏi và thông minh hơn mình. Họ thường không chấp nhận tài năng cũng như kết quả mà người khác đạt được.
Học hỏi lẫn nhau là một thái độ tích cực trong công việc, nó giúp mọi người có động lực và phấn đấu mạnh mẽ để thu về những kết quả tốt. Thế nhưng, bên cạnh ưu điểm thì nó cũng đem lại không ít rắc rối. Nhiều cá nhân vì thấy người khác tài giỏi và thành công hơn mình nên đem lòng đố kỵ, ganh ghét.
Một trong những nguyên do tạo ra lòng đố kỵ chính là sự so sánh, việc trở thành tâm điểm để so sánh với “con nhà người ta” khiến nhiều người tỏ ra khó chịu và chán ghét. Từ thái độ buồn tủi, hờn trách khi bị đem ra so sánh, lâu dần trở thành sự phẫn uất, thù hận khiến họ luôn tìm cách để phá hoại thành công, hạnh phúc của người khác. Những người đó không bao giờ chấp nhận việc người khác có được cuộc sống hoàn mỹ, vẹn toàn trong khi họ thì không.
Khi đối mặt với những người có tâm lý đố kỵ, chúng ta tốt nhất nên cố gắng tránh xa, tạo khoảng cách đối với họ. Nếu tiếp xúc gần, tâm lý đố kỵ sẽ ngày càng mạnh mẽ. Chúng ta nhất định phải đề phòng, tránh xa tâm thái đố kỵ này, bởi loại tâm này rất xấu, vừa hại người vừa hại mình.
Thông thường mà nói, những người đố kỵ với bạn thường có những biểu hiện sau:
1. Những người đố kỵ sẽ luôn gây khó dễ cho bạn
Trong xã hội hiện đại này, về cơ bản mọi người đều rất bận rộn, ai cũng có công việc cần phải làm. Mọi người sẽ không vô duyên vô cớ mà đặt tinh lực, lãng phí thời gian vào một cá nhân nào đó. Nếu một người cứ luôn gây khó dễ cho bạn, gây sức ép về phía bạn, vậy thì người đó nhất định là đang đố kỵ với bạn.
Ví như trong công việc, kỹ năng và kinh nghiệm của bạn tốt hơn nhiều người khác, vậy thì nhất định sẽ có người không ưa bạn, họ thậm chí có thể nghĩ ra mọi thủ đoạn để gây khó dễ cho bạn. Giả dụ, họ cố tình báo cáo sai với cấp trên về tình hình của bạn, làm gián đoạn tiến trình công việc của bạn, khiến công việc của bạn khó tiến triển, thậm chí khiến bạn mất mặt trước cấp trên.
Họ cũng có thể nói xấu sau lưng bạn, mục đích của họ rất đơn giản, chính là vì họ nhìn bạn không thuận mắt, họ muốn bạn mất công việc, không muốn bạn trở thành tâm điểm của sự chú ý.
Họ luôn tạo ra những tin đồn thất thiệt để ảnh hưởng đến danh tiếng của bạn, trách cứ bạn về những sai sót trong công việc, mối quan hệ trong gia đình và bạn bè,... Kiểu người này thường rất đáng sợ, họ không thuận mắt khi thấy ai đó hơn mình, họ không những ghen ghét những người có năng lực vượt trội hơn người, mà còn thích gây khó dễ cho người khác.
Khi gặp tình huống này, hãy bình tĩnh và mặc kệ mọi thứ. Tin đồn sẽ nhanh chóng biến mất khi chẳng ai quan tâm đến nó, chỉ cần sống chân thành và không hổ thẹn với lương tâm thì mọi tin đồn chẳng có ý nghĩa gì cả. Khi đối mặt với kiểu người như vậy, chúng ta nên cố gắng tìm cách tránh xa càng sớm càng tốt.
2. Những người đố kỵ sẽ cô lập và loại trừ bạn
Người đố kỵ với bạn, họ không những không ưa gì bạn, họ thậm chí còn muốn bạn sống không được thoải mái.
Họ sẽ không để bạn tỏa sáng rực rỡ giữa đám đông, họ thậm chí có thể dùng danh nghĩa và quyền lực của mình để cô lập bạn, khiến bạn không biết nên làm gì, từ đó khiến bạn bị cô lập.
Bên cạnh đó, nếu bạn đang làm việc chăm chỉ để tạo ra những thành quả tốt đẹp nhưng lại nhận được một vài lời mỉa mai, chê trách không đầu không cuối, chứng tỏ bạn đang bị ai đó ganh ghét.
Đôi khi, ngay cả bạn bè thân thiết của bạn cũng không nhận ra rằng họ đang ghen tị với bạn. Trước sự thành công của bạn, sự đố kỵ sẽ khiến họ tìm mọi cách nói xấu về bạn trước những người khác để hạ thấp bạn và cho người khác thấy họ tốt hơn bạn. Vì vậy, bạn có thể bắt đầu nghe từ những người xung quanh rằng “bạn bè” của bạn đang loan tin không tốt về bạn. Nếu bạn muốn ba mặt một lời với bạn bè của mình về việc nói xấu sau lưng này, họ chắc chắn sẽ kiếm lý do, chẳng hạn như nói rằng bạn đã “khác” so với xưa.
Những người có lòng đố kỵ luôn cố gắng tác động với mục đích muốn làm bạn rơi vào “bẫy” của họ. Hãy mặc kệ những lời bóng gió và đừng để bị chi phối. Bạn chỉ cần hoàn thành tốt công việc của mình để được sự công nhận từ cấp trên thay vì bị ảnh hưởng bởi những người không quan trọng. Rồi người đó cũng sẽ hiểu, sự nhỏ nhen, ích kỷ của họ chẳng thể làm bạn lay động.
3. Những người đố kỵ thường mỉa mai, chế giễu những khuyết điểm của bạn
Những người có tâm đố kỵ thường coi thường giá trị và thành tích của người khác thông qua những lời chế giễu, mỉa mai. Ngược lại, khi thấy người khác buồn hoặc gặp chuyện bất hạnh, họ sẽ vui vẻ và thấy khoan khoái trong tâm.
Đầu tiên, người đố kỵ với bạn sẽ dùng những lời ác ý, mỉa mai để nhận xét bạn. Họ sẽ đề cập đến những thất bại, khuyết điểm của bạn, từ đó khiến bạn cảm thấy mình không giỏi như tưởng tượng.
Họ có thể đưa ra những nhận xét không mấy tử tế về ngoại hình của bạn hoặc cố tình chỉ trích những khuyết điểm nhỏ trong tính cách của bạn. Những nhận xét này không chỉ khiến bạn cảm thấy khó chịu mà còn có thể khiến bạn hoài nghi về giá trị của chính mình.
Ví dụ, họ có thể nói: "Bạn nghĩ bạn giỏi lắm à?", hoặc là "Bạn chẳng qua là ăn may mà thôi", từ đó mà hạ thấp giá trị của bạn.
Nếu bạn có tin tốt, họ sẽ bắt đầu tìm kiếm điều gì đó tiêu cực để khiến bạn cảm thấy bạn thật kém cỏi. Ví dụ như khi bạn đạt điểm cao trong một môn học, họ có thể sẽ nói: "Đừng mừng vội, từ giờ đến cuối năm vẫn còn thi nhiều thứ lắm".
Hoặc họ sẽ tìm cách gì để khoe mẽ bản thân, cốt để nhấn mạnh rằng họ giỏi hơn bạn, ví dụ họ nói: "Có lần tôi đã đạt điểm cao nhất trong một môn học khó gấp nhiều lần môn học này".
Nói tóm lại, để đạt được trạng thái cân bằng trong tâm, những người đố kỵ với bạn sẽ chế giễu, mỉa mai thành tích của bạn, thậm chí là dùng những lời công kích để vùi dập bạn.
Đối diện với những lời mỉa mai như vậy, bạn cần giữ bình tĩnh và không để cảm xúc tiêu cực lấn át. Đừng đáp lại những cuộc tấn công này vì điều này sẽ chỉ khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.
4. Những người đố kỵ thường cho rằng thành công của bạn là nhờ họ
Điều này thường gặp trong trường hợp bạn chuyển đến một đơn vị công tác mới, là nhân viên mới nhưng bạn lại nhận được nhiều lời khen ngợi từ cấp trên cũng như các đồng nghiệp, hoặc sự xuất hiện của bạn khiến một vài người bị “lu mờ”, không có cơ hội thể hiện. Điều này khiến bạn bỗng dưng trở thành cái gai trong mắt của những người có lòng đố kỵ.
Mặc dù không thích nhưng họ vẫn phải chịu trách nhiệm hướng dẫn bạn và những thành công của bạn luôn khiến họ nghĩ là nhờ họ. Những người này thường sẽ đi “kể công” với bạn hoặc các đồng nghiệp khác với hàm ý nếu không có sự giúp đỡ của họ thì bạn chẳng làm được gì.
Bạn càng đạt được nhiều thành tựu trong công việc cũng như cuộc sống thì người đố kỵ với bạn càng cảm thấy tồi tệ và bất bình trong tâm. Và để cảm thấy dễ chịu hơn, họ sẽ tìm cách hạ thấp thành tích của bạn.
5. Những người đố kỵ thường xu nịnh và khen ngợi bạn một cách giả tạo
Mọi người luôn có cách dành những lời khen tặng cho người khác, lời khen thật lòng sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc và cảm động. Ngược lại, người có lòng đố kỵ sẽ có những lời khen giả tạo cùng sự xu nịnh. Họ sẽ không ngớt dành những lời hoa mỹ để khen tặng hay nịnh hót bạn.
Những lời khen xu nịnh “vô thưởng vô phạt” khiến bạn cảm nhận được sự gượng ép cũng như giả tạo trong câu nói của họ. Bạn biết đấy, người hay trách móc không có nghĩa là họ ghét bạn và người hay ban tặng cho bạn những lời khen có cánh khiến bạn lâng lâng như ở trên mây không đồng nghĩa với việc họ thực sự yêu mến bạn.
Thế nên, nếu bên cạnh bạn xuất hiện một người luôn dành tặng những lời khen hoa mỹ mặc dù bạn chẳng làm gì thì hãy xem xét lại mối quan hệ đó. Bạn cũng có thể giúp đỡ người có lòng đố kỵ thoát khỏi những cảm xúc tiêu cực bằng cách quan tâm và dành cho họ những lời khen chân thành. Theo thời gian, họ rồi cũng sẽ nhận ra những hành động tiêu cực của mình và thay đổi.
Bàn về tâm đố kỵ, trong cuốn “Đình huấn cách ngôn”, Hoàng đế Khang Hy đã viết:
“Trong đối nhân xử thế, người ta cần phải thấy người khác đắc được gì thì nên sinh tâm vui mừng, khi thấy người khác bị mất mát gì thì nên sinh tâm thương cảm. Đây đều là điều tốt nên làm. Ghen ghét đố kỵ trước những thứ người khác đạt được, vui mừng trước thất bại của người khác, đều là những tâm xấu, tâm ác”.
Người chỉ quan tâm đến thành quả của người khác thường sẽ bỏ qua câu chuyện đằng sau những thành tựu đó, họ không biết được rằng, phía sau thành công đó là sự đánh đổi của bao nhiêu vất vả, mồ hôi nước mắt.
Người có tâm đố kỵ không những không phát huy được điểm mạnh của mình mà còn sa lầy vào việc thỏa mãn trước điểm yếu, khiếm khuyết của người khác. Họ cũng không học hỏi được gì từ sự thành công của người khác mà chỉ có mang lại sự mất cân bằng và thất vọng trong tâm. Nếu dành cả đời để đố kỵ, chúng ta sẽ không có thời gian và cơ hội nhận ra tiềm năng của mình, từ đó mà lãng phí cả một đời người.
Khi đứng trước thành công của người khác, chúng ta cần vui mừng cho họ và cũng phải tu dưỡng bản thân. Đầu tiên là từ thái độ nhìn nhận, hãy thành tâm chúc phúc cho hạnh phúc của họ, điều đó sẽ mang lại cảm giác tích cực cho chúng ta. Sau đó là đánh giá một cách toàn cảnh thành công của họ mà không để cảm xúc ghen tị che mắt, lúc đó chúng ta sẽ có cơ hội học hỏi được nhiều điều.
Đối với những thất bại của người khác cũng vậy, chúng ta hoàn toàn có thể rút được kinh nghiệm cho bản thân với sự cảm thông và lòng trắc ẩn, như vậy sẽ khiến mối quan hệ giữa người với người ngày một tốt đẹp hơn.
Gia Hân biên dịch và tổng hợp
