Lo ngại về năng lực sản xuất dư thừa của Trung Quốc, chính quyền Biden đã áp mức thuế cao hơn đáng kể đối với nhiều sản phẩm quan trọng của nước này.
Chính quyền Biden hôm thứ 3 (14/5) đã thông báo rằng họ sẽ áp dụng mức thuế 100% - gấp bốn lần mức 25% sẵn có - đối với xe điện (EV) nhập khẩu từ Trung Quốc vào năm 2024.
Ngoài xe điện, Tòa Bạch Ốc còn tăng đáng kể thuế đối với các sản phẩm thép và nhôm, pin lithium-ion và pin mặt trời của Trung Quốc.
Theo các quan chức Tòa Bạch Ốc, việc tăng thuế được áp dụng đối với hàng nhập khẩu hàng năm trị giá khoảng 18 tỷ USD từ Trung Quốc. Họ cũng cho biết tất cả các mức thuế hiện hành được áp dụng dưới thời chính quyền Trump – áp lên khoảng 300 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc hàng năm – sẽ được giữ nguyên nếu không bị tăng.
“Trung Quốc đang sử dụng cùng một chiến thuật mà nó có trước đây để thúc đẩy tăng trưởng của chính nó trong khi gây bất lợi cho các bên khác bằng cách tiếp tục đầu tư bất chấp năng lực sản xuất dư thừa của Trung Quốc và gây tràn ngập thị trường toàn cầu với hàng xuất khẩu bị định giá thấp do các hành vi không công bằng”, bà Lael Brainard, giám đốc của Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Mỹ, nói với các phóng viên tại một cuộc gọi trước thông báo của chính quyền Biden.
“Đơn giản là Trung Quốc quá lớn để chơi theo luật riêng của mình”.
Bà nói thêm rằng việc tăng thuế phù hợp với chính sách Trung Quốc của Tổng thống Joe Biden về “quản lý cạnh tranh có trách nhiệm với Trung Quốc”. Bà Brainard cho biết: “Chúng tôi đang làm việc với các đối tác trên khắp thế giới để giải quyết những lo ngại chung về các hành vi không công bằng của Trung Quốc”.
Theo một quan chức chính quyền cấp cao trong cuộc gọi, chính quyền Mỹ sẽ thực hiện các điều chỉnh tiếp theo đối với các mức thuế này khi nhận được phản hồi từ khu vực tư nhân, người tiêu dùng, các đồng minh và Trung Quốc.
Xe điện giá rẻ Trung Quốc đang dư thừa
Xe điện là ưu tiên chiến lược của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Đối với Tòa Bạch Ốc, xe điện là trọng tâm trong các sáng kiến liên quan đến khí hậu - chẳng hạn mục tiêu đạt được một nửa doanh số bán ô tô mới dưới dạng xe điện vào năm 2030 - và chính sách “Sản xuất tại Mỹ” để thúc đẩy ngành sản xuất ô tô của đất nước, một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Mỹ.
Trong khi đó, sau khi xác định xe điện là một trong những ngành ưu tiên cách đây một thập kỷ, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã tăng cường cam kết tại cuộc họp toàn thể thường niên kết thúc vào tháng 3, gọi xe điện là một trong những “lực lượng sản xuất mới”. Thay vì thay đổi nền kinh tế từ dựa vào đầu tư sang tiêu dùng, Bắc Kinh dường như đã sẵn sàng dùng xuất khẩu để thoát khỏi tình trạng suy thoái kinh tế hiện nay.
Các khoản trợ cấp nặng nề đã khiến ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc rơi vào tình trạng dư thừa công suất. Giá của xe điện Trung Quốc cũng rẻ.
-
- Một chiếc ô tô điện BYD Ocean-M được trưng bày tại Triển lãm ô tô Bắc Kinh ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 25/4/2024. (Ảnh: Pedro Pardo / AFP qua Getty Images)
Trung Quốc đã trợ cấp xe điện với khoản tiền trị giá 29 tỷ USD từ năm 2009 đến năm 2022. Mặc dù một cách chính thức, các khoản trợ cấp kết thúc trước năm 2023, nhưng các chương trình khác không có chữ “EV” trong tên vẫn tiếp tục được áp dụng. Ví dụ, truyền thông Trung Quốc đưa tin BYD đã giành được một phần ba, tương đương 1 tỷ USD, trong tổng số tiền trợ cấp giảm phát thải vào năm 2024 từ Bộ Tài chính Trung Quốc.
Do các khoản trợ cấp kéo dài 15 năm, ô tô giá rẻ của Trung Quốc đã đặt ra thách thức “ở mức độ tuyệt chủng” đối với ngành ô tô Mỹ, theo Alliance for American Manufacturing (Hiệp hội Sản xuất Mỹ), một nhóm vận động đại diện cho các công nhân ngành thép trong công đoàn và các công ty khác trong chuỗi cung ứng ô tô.
Dựa trên kế hoạch của chính quyền địa phương trong 5 năm từ 2021 đến 2025, Trung tâm Phát triển Công nghiệp Thông tin Trung Quốc (CCID), một tổ chức trực thuộc Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, dự kiến năng lực sản xuất xe điện của Trung Quốc sẽ đạt 36 triệu vào năm 2025.
Do đó, với dự báo doanh số đạt 15 triệu xe điện của Trung Quốc vào năm 2025, số lượng xe điện dư thừa của Trung Quốc sẽ đạt 20 triệu vào năm tới.
ĐCSTQ biết về vấn đề dư thừa công suất và đã lên kế hoạch tìm lối thoát. Trong báo cáo tháng 12/2022, CCID đã vạch ra kế hoạch xuất khẩu ô tô sang thị trường châu Âu. Tuy nhiên, họ cũng khuyến nghị xây dựng các nhà máy ở Mỹ Latinh để tận dụng các ưu đãi của địa phương ở đó nhằm mở rộng hơn nữa thị phần xe điện toàn cầu của Trung Quốc.
Vào tháng 3, BYD, một nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, đã giới thiệu BYD Seagull, một chiếc hatchback chạy điện cỡ nhỏ. Giá khởi điểm là 69.800 CNY (nhân dân tệ), tương đương khoảng 9.650 USD, tại Trung Quốc. Tại Mexico, giá là 358.800 peso, tương đương khoảng 20.990 USD. Nó vẫn rẻ hơn nhiều so với chiếc xe điện rẻ nhất - khoảng 30.000 USD - ở Hoa Kỳ. Giá xe điện trung bình ở Mỹ là khoảng 54.000 USD.
Vấn đề cốt lõi về dư thừa công suất
Bà Nazak Nikakhtar, cựu trợ lý về Công nghiệp và Phân tích của Bộ trưởng Bộ Thương mại dưới thời chính quyền Trump, cho biết sẽ cần nhiều hơn nữa để hạn chế vấn đề dư thừa công suất của Trung Quốc.
“Cơ chế của xe điện Trung Quốc là chúng không trực tiếp vào Hoa Kỳ. Chúng đang tràn ngập thị trường toàn cầu”, bà Nikakhtar nói với The Epoch Times.
Hiện tại, xe điện thương hiệu Trung Quốc không được bán ở thị trường Mỹ. Thương hiệu Volvo thuộc sở hữu của Geely, một công ty Trung Quốc, có thị phần 2% vào năm 2023. Tuy nhiên, các thương hiệu Mỹ đã mất 15% thị phần trong nước trong ba năm qua, theo Kelly Blue Book, một công ty định giá xe và nghiên cứu ô tô. Thị phần bị mất rơi vào tay các thương hiệu Đức và Hàn Quốc, cũng như các thương hiệu Thụy Điển thuộc sở hữu của Trung Quốc.
Bà Nikakhtar nói: “Đó là cách thức kinh điển – Trung Quốc bóp méo tất cả các thị trường khác, và sau đó họ xuất khẩu hàng hóa của mình sang Hoa Kỳ trong những sự gia tăng nhập khẩu đó”, đồng thời cho biết thêm rằng Washington cần đàm phán với châu Âu, Hàn Quốc và Nhật Bản để áp dụng hạn chế đối với hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Tháng 10 năm ngoái, Ủy ban Châu Âu bắt đầu cuộc điều tra chống trợ cấp đối với xe điện Trung Quốc để tìm cách bảo vệ các nhà sản xuất xe điện trong Liên minh Châu Âu.
Trong chuyến đi tới Trung Quốc vào tháng trước, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen đã thảo luận về vấn đề dư thừa công suất, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng xanh. Bà đã công bố các kế hoạch đối thoại mới với Bộ Tài chính Trung Quốc và cho biết Hoa Kỳ sẽ “nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi chính sách từ phía Trung Quốc” trong các cuộc đối thoại đó.
Kể từ đó, các phương tiện truyền thông Trung Quốc đã phối hợp tấn công vào mối lo ngại của Mỹ về năng lực sản xuất dư thừa của Trung Quốc, gọi đó là “chủ nghĩa bảo hộ”.
Tăng thuế với các sản phẩm khác
Chính quyền Biden đã đánh thuế mới đối với cần cẩu cảng của Trung Quốc và một số sản phẩm y tế. Chính quyền này cũng sẽ tăng gấp ba mức thuế đối với các sản phẩm pin lithium-ion, thép và nhôm của Trung Quốc lên 25% trong năm nay và tăng gấp đôi thuế đối với chất bán dẫn của Trung Quốc lên 50% vào năm tới. Quyết định này được đưa ra vài tuần sau khi Tòa Bạch Ốc kêu gọi tăng gấp ba lần thuế đối với thép và nhôm của Trung Quốc.
Các biện pháp thuế quan đánh vào Trung Quốc này, vốn ban đầu được chính quyền Trump áp dụng vào 2020, được xem xét lại sau 4 năm, theo thỏa thuận thương mại “giai đoạn một” giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Những “mức thuế theo Mục 301” này được áp dụng theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974, cho phép các tổng thống Hoa Kỳ áp đặt thuế quan để chống lại các vi phạm thương mại quốc tế.
Trong một cuộc gọi báo chí, một quan chức chính quyền cấp cao của Mỹ cho biết, sau khi xem xét lại, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đã khuyến nghị không giảm thuế vì “Trung Quốc chưa loại bỏ nhiều chính sách và hành vi chuyển giao công nghệ bắt buộc, mà thay vào đó thậm chí còn trở nên hung hăng hơn trong việc một số hành vi đó, bao gồm cả việc xâm nhập mạng và trộm cắp mạng gây tổn hại cho người lao động và doanh nghiệp Mỹ”.
Ngoài những cân nhắc về mặt thương mại, Tổng thống Biden còn bày tỏ lo ngại về an ninh quốc gia đối với ô tô Trung Quốc. Vào tháng 2, ông đã yêu cầu Bộ Thương mại điều tra xem liệu xe Trung Quốc có gây ra rủi ro về dữ liệu hoặc cơ sở hạ tầng cho Hoa Kỳ hay không.
Bà Brainard tại Hội đồng Kinh tế Quốc gia nhấn mạnh lợi ích của việc tăng thuế ở hai bang chiến trường – Michigan và Pennsylvania – nhưng một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết quyết định này không liên quan gì đến những suy tính liên quan đến bầu cử. Theo các quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc trong cuộc gọi báo chí, vì các quyết định về thuế quan là sự nối tiếp của quá trình xem xét lại theo Mục 301, nên chính quyền Biden chưa xem xét đến lệnh cấm hoàn toàn đối với xe điện của Trung Quốc.
Các quan chức đảm bảo rằng việc tăng thuế này sẽ không ảnh hưởng đến lạm phát vì chúng là “một nhóm thuế quan được nhắm mục tiêu vào các lĩnh vực cụ thể”.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
