Một trong những lời phàn nàn thường xuyên của các chính phủ trên thế giới trong suốt thế kỷ này xoay quanh các hoạt động trợ cấp của Trung Quốc. Với làn sóng xuất khẩu giảm phát mà Trung Quốc đang gửi đến thế giới và vô số bằng chứng, câu hỏi duy nhất là liệu các chính phủ có hành động hay không.
Bài bình luận
Trung Quốc thích tuyên bố rằng họ đã trở thành một cường quốc sản xuất nhờ khả năng cạnh tranh của ngành và sự tàn nhẫn của một trong những thị trường lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, thực tế rõ ràng là không ủng hộ nhiều cho những điều Bắc Kinh mô tả. Các khoản trợ cấp và hỗ trợ tài chính từ Bắc Kinh đã giúp các công ty Trung Quốc đến mức độ nào?
Trong nhiều năm, khi thặng dư thương mại của Trung Quốc tăng lên và các công ty nước ngoài bỏ lỡ cơ hội ở Trung Quốc, các công ty thường xuyên phàn nàn về sự hỗ trợ và mối quan hệ chặt chẽ đáng ngờ của Bắc Kinh dành cho các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc. Trong khi các chính phủ và công ty nước ngoài vẫn phàn nàn về các biện pháp đóng cửa thị trường được ban hành ở Trung Quốc, điều khiến họ lo lắng nhất là các khoản trợ cấp giúp các công ty Trung Quốc xuất khẩu ra thế giới.
Các khoản trợ cấp trở nên nổi bật hơn dưới thời lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình khi Trung Quốc bắt đầu loại bỏ công nghệ phương Tây. Ban đầu được đặt tên là Trung Quốc 2025, kể từ đó nó đã có những cụm từ đính kèm khác nhau. Khi ĐCSTQ tuyên bố ý định thống trị các ngành công nghiệp trong tương lai, nó đã đổ hàng tỷ USD vào việc hỗ trợ các công ty nhà nước trong nỗ lực trở thành những nhà lãnh đạo của ngành công nghiệp.
Theo một nghiên cứu gần đây của Viện Kinh tế Thế giới Kiel, các khoản trợ cấp của Trung Quốc cho các ngành công nghiệp là khổng lồ cả về mặt tuyệt đối và tương đối. Trợ cấp công nghiệp của Trung Quốc lên tới 1,73% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), gấp khoảng 3–4 lần trợ cấp công nghiệp dành cho các nền kinh tế châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ. Ví dụ, trợ cấp công nghiệp của Trung Quốc cao gấp bốn lần so với trợ cấp của Hoa Kỳ, với trợ cấp công nghiệp là 0,39% GDP. Các nền kinh tế châu Âu và châu Á trợ cấp nhiều hơn Hoa Kỳ một chút nhưng chỉ nằm trong khoảng 0,4–0,65% GDP.
Chúng ta thấy một bức tranh méo mó tương tự về kinh tế công nghiệp ngay cả ở một số doanh nghiệp cụ thể. Để so sánh đơn giản, vào năm 2022, hãng xe điện BYD đã nhận được khoản trợ cấp với tổng trị giá hơn 3,5% doanh thu. Số tiền trợ cấp nhiều hơn toàn bộ lợi nhuận ròng bình thường hóa đã công bố của họ. Nói cách khác, BYD sẽ không kiếm được lợi nhuận nếu không có trợ cấp của Trung Quốc.
Các báo cáo và yếu tố khác cũng nhấn mạnh vấn đề trợ cấp của Trung Quốc. Một báo cáo gần đây của Ủy ban Châu Âu lưu ý rằng do nền kinh tế do nhà nước quản lý, các ngân hàng Trung Quốc được khuyến khích hủy nợ theo nhiều cách khác nhau để một nền kinh tế thống nhất chuyển các khoản trợ cấp ngầm cho các công ty. Một ví dụ khác là giá đầu vào thấp hơn khi mua từ các nhà cung cấp được trợ giá.
Trợ cấp đã trở nên quan trọng hơn khi xuất khẩu của Trung Quốc tăng vọt do dư thừa công suất và nhu cầu nội địa trì trệ. Các nhà máy Trung Quốc đang tìm kiếm khách hàng trên toàn cầu khi nhu cầu trì trệ và các doanh nghiệp phải đấu tranh để tồn tại. Những khoản trợ cấp chính phủ đang giúp các công ty thua lỗ tiếp tục tồn tại.
Các chính phủ đang sử dụng những phát hiện trên để thúc đẩy các chính sách ngăn chặn hoặc tăng giá hàng hóa được trợ cấp của Trung Quốc tại thị trường của họ. Các hiệp định thương mại, từ Tổ chức Thương mại Thế giới đến các thỏa thuận song phương, đều không cho phép các nước trợ cấp cho doanh nghiệp của mình. Với những vi phạm rõ ràng, câu hỏi duy nhất sẽ là liệu các quốc gia khác có theo đuổi các biện pháp chính trị hoặc pháp lý hay sẽ rút lui trước các mối đe dọa tiềm tàng từ Trung Quốc.
Nhiều năm trước, khi có nhiều công ty nước ngoài hơn ở Trung Quốc, họ hẳn phải vận động chính phủ nước mình không áp đặt các hình phạt thương mại. Tuy nhiên, bây giờ, bức tranh đã thay đổi. Chủ nghĩa bảo hộ thị trường chống người nước ngoài kéo dài của Trung Quốc đã khiến nước này có ít ảnh hưởng hơn đối với nhiều công ty khi các công ty này tìm kiếm cơ hội ở các thị trường khác. Lập trường bài ngoại của Bắc Kinh khiến họ có ít ảnh hưởng hơn đối với các nhà vận động hành lang giỏi nhất của họ.
Một trong những lời phàn nàn thường xuyên của các chính phủ trên thế giới trong suốt thế kỷ này xoay quanh các hoạt động trợ cấp của Trung Quốc. Với làn sóng xuất khẩu giảm phát mà Trung Quốc đang gửi đến thế giới và vô số bằng chứng, câu hỏi duy nhất là liệu các chính phủ có hành động hay không.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTD Việt Nam.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
Tác giả Christopher Balding từng làm việc tại Đại học Fulbright Việt Nam và Trường Kinh doanh HSBC thuộc Đại học Bắc Kinh. Ông chuyên nghiên cứu về kinh tế, thị trường tài chính và công nghệ Trung Quốc. Là thành viên cao cấp của tổ chức Henry Jackson Society, ông đã sống ở Trung Quốc và Việt Nam trong hơn một thập kỷ trước khi chuyển đến Mỹ.
