Một nghiên cứu mới nhất cho thấy, nhiều thành phố lớn ở Trung Quốc đang bị chìm xuống do khai thác nước ngầm và xây dựng quá mức, đồng thời các khu vực ven biển của Trung Quốc cũng phải đối mặt với rủi ro lớn do lũ lụt và mực nước biển dâng cao.
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science hôm 18/4, các nhà nghiên cứu đến từ một số trường đại học ở Trung Quốc đã đo lường tình trạng sụt lún đất ở những thành phố có dân số hơn 2 triệu người ở nước này trong khoảng thời gian từ năm 2015-2022.
Trong số 82 thành phố được khảo sát, gần một nửa - nơi có 270 triệu người (chiếm 29% dân số cả nước này) sinh sống - đang lún xuống hơn 3 mm mỗi năm. Ngoài ra, trong số này còn có khoảng 16% đất đô thị đang bị sụt với tốc độ hơn 10 mm mỗi năm, khu vực có 67 triệu người sinh sống này đang chìm xuống nhanh chóng.
Mức độ sụt lún mặt đất bị ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố, bao gồm địa chất và trọng lượng của các tòa nhà. Khi sức nặng của thành phố tiếp tục tăng lên và các tòa nhà nặng nề đè xuống mặt đất, theo thời gian, đất tự nhiên sẽ bị nén lại và khiến mặt đất bị lún xuống.
Hai thành phố Thượng Hải và Thiên Tân bắt đầu có dấu hiệu chìm xuống từ những năm 1920. Thượng Hải đã chìm hơn 3 mét trong một thế kỷ qua. Trong vài thập kỷ gần đây, những thành phố được mở rộng nhanh chóng ở Trung Quốc cũng đã có dấu hiệu sụt lún trên diện rộng.
Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu này cho biết, nhân tố chính khiến nền đất lún xuống là tình trạng mất nước ngầm. Khai thác nước ngầm tràn lan là một trong những nguyên nhân chính. Các thành phố đang rút nước khỏi các tầng ngậm nước ngầm với tốc độ nhanh hơn mức chúng có thể tự bổ sung, tình hình này đã trở nên trầm trọng hơn do hạn hán. Việc rút nước quá mức có thể làm giảm mực nước ngầm và khiến vùng đất phía trên bị sụt xuống.
Giáo sư Robert Nicholls của Đại học East Anglia ở Anh không tham gia vào nghiên cứu trên nhưng cho biết: “Theo tôi, việc rút nước có lẽ là nguyên nhân chính”.
"Về mặt địa chất, Trung Quốc có rất nhiều người dân sống ở những khu vực mới được bồi lắng. Vì vậy, khi bạn rút nước ngầm, chúng sẽ trầm xuống", ông Nicholls nói.
Còn có các yếu tố khác ảnh hưởng đến sụt lún đất, đó là hệ thống giao thông đô thị cũng như khai thác khoáng sản và than. Tại khu vực phía bắc Bình Đỉnh Sơn, một trong những khu vực than lớn nhất Trung Quốc, đất đang lún xuống với tốc độ 109 mm mỗi năm.
Các tác giả của nghiên cứu trên cho biết, lũ lụt là một vấn đề lớn trong tương lai và là mối đe dọa đối với người dân vùng đô thị, đó là do sự kết hợp giữa sụt lún đất và mực nước biển dâng cao. Nghiên cứu này cho thấy, các khu vực xung quanh Thiên Tân, Thượng Hải và Quảng Châu là nơi chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.
Ở các khu vực ven biển nơi mực nước biển đồng loạt dâng cao, ảnh hưởng của sụt lún thường nghiêm trọng hơn. Do đó, đất đai, con người và tài sản ở đó có nguy cơ bị lũ lụt tàn phá mạnh hơn.
Năm 2020, khoảng 6% diện tích đất của Trung Quốc có độ cao tương đối thấp hơn mực nước biển. Trong 100 năm tới, tỷ lệ này có thể tăng lên 26%. Những khu vực này sẽ phải chịu thiệt hại lớn và tính mạng con người cũng trong nguy hiểm.
Các nhà nghiên cứu cho biết, tốc độ mặt đất chìm xuống đang nhanh hơn tốc độ mực nước biển dâng cao, khi hai nhân tố này kết hợp lại, chúng sẽ khiến hàng trăm triệu người gặp nguy hiểm vì lũ lụt.
Tuy nhiên, có một số sách lược hiệu quả để đối phó với tình trạng sụt lún này. Trong quá khứ, tình trạng sụt lún đã từng xảy ra với các thành phố lớn khác ở Châu Á, như Osaka và Tokyo của Nhật Bản.
Giáo sư Nicholls cho biết, “vào đầu thế kỷ 20, xung quanh khu vực cảng Tokyo bị chìm xuống khoảng 5 mét”. Nhưng vào những năm 1970, người ta đã đưa nước máy từ các khu vực khác vào sử dụng và ban hành luật không dùng nước giếng, về cơ bản đã ngăn ngừa được tình trạng sụt lún.
Theo NTD tiếng Trung
Minh Lý biên dịch
