Cụm từ "tung đồng xu" (coin toss) là một ví dụ điển hình cho sự ngẫu nhiên. Tuy nhiên, từ thế kỷ 18, các nhà toán học đã nghi ngờ rằng ngay cả với việc tung đồng xu một cách công bằng, thì khả năng mặt ngửa xuất hiện cũng cao hơn mặt úp một chút. Tuy nhiên, để chứng minh sự chênh lệch nhỏ này, cần thực hiện đi thực hiện lại hàng trăm nghìn lần tung đồng xu và ghi chép lại cẩn thận, điều này khiến việc kiểm tra trong phòng thí nghiệm trở thành một cơn ác mộng.
Bốn năm trước, ông František Bartoš, hiện là nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành tâm lý học tại Đại học Amsterdam, đã nảy sinh hứng thú với thử thách này. Lúc đầu, anh không thể tập hợp đủ tình nguyện viên tham gia thí nghiệm. "Sẽ chẳng ai ngốc nghếch dành ngày cuối tuần để tung đồng xu cả", ông nói. Nhưng sau khi bắt đầu chương trình tiến sĩ, ông đã thử lại và tuyển được 47 tình nguyện viên từ 6 quốc gia, chủ yếu là bạn bè và đồng nghiệp. Sau đó, họ dành vài ngày cuối tuần để tung đồng xu, bao gồm một thí nghiệm kéo dài 12 tiếng đồng hồ. Nhóm nghiên cứu đã tung tổng cộng 350.757 lần, phá vỡ kỷ lục 40.000 lần trước đó.
Bài báo cáo nghiên cứu dạng bản thảo được công bố trên arXiv.org vào ngày 6 tháng 10 năm 2023 cho thấy 50,8% trường hợp, mặt ngửa của đồng xu xuất hiện khi tiếp đất trùng với mặt ngửa trước khi tung. Số lượng lớn lần tung đồng xu đã giúp các nhà thống kê kết luận rằng sự chênh lệch gần 1% này không phải là ngẫu nhiên. "Chúng tôi có thể khẳng định rằng dữ liệu thu thập được cho thấy tung đồng xu vẫn có sự thiên vị", ông Bartoš nói.
Lý thuyết chính giải thích cho sự ưu ái tinh vi này đến từ nhà thống kê Persi Diaconis thuộc Đại học Stanford cùng các cộng sự của ông. Nhóm nghiên cứu đã thực hiện một nghiên cứu vật lý vào năm 2007 dự đoán độ lệch về mặt đồng xu là 1%. Từ khi một đồng xu được tung lên không trung, toàn bộ quỹ đạo của nó - bao gồm cả hai mặt - có thể được tính toán bằng các định luật cơ học. Các nhà nghiên cứu xác định rằng đồng xu trong không khí sẽ không quay quanh trục đối xứng của nó; ngược lại, chúng thường có xu hướng dao động lệch tâm, khiến mặt hướng lên khi tung có thời gian dừng trong không khí tương đối lâu hơn và dễ tiếp đất với mặt này hơn.
Nhà thống kê cô Amelia McNamara của Đại học Saint Thomas ở tiểu bang Minnesota không tham gia vào nghiên cứu này. Cô ấy cho biết, đối với các quyết định hàng ngày, việc tung đồng xu có thể coi là ngẫu nhiên, vì chỉ cần tung vài lần đồng xu thì khó phát hiện ra sự sai lệch 1% này. Tuy nhiên, kết luận của nghiên cứu này có thể xóa tan nghi ngờ của mọi người về sự sai lệch nhỏ trong việc tung đồng xu. "Bởi vì giờ đây có bằng chứng thực nghiệm quan trọng," cô ấy nói.
Để ngăn chặn những ảo tưởng này ảnh hưởng đến kết quả tung đồng xu không phải là điều khó, chỉ cần che mặt nào đồng xu hướng lên trước khi bạn tung. Nếu bạn bè của bạn không biết về độ lệch tinh vi này, bạn có thể chiếm một chút lợi thế. Ông Bartoš nói: "Nếu bạn muốn tôi cá cược bằng cách tung đồng xu, tại sao tôi không tận dụng lợi thế 1% này cho mình chứ?"
Theo Tôn Vân- Epoch Times tiếng Trung
Khả Vy biên dịch
