Chứng mất trí nhớ không còn quá xa lạ và đang là mối quan tâm hàng đầu của nhiều người khi có tuổi. Làm thế nào chúng ta có thể ngăn chặn sự suy giảm nhận thức và thậm chí tăng cường trí thông minh khi đến tuổi xế chiều?
Hoạt động tinh thần thường xuyên có thể giữ cho đầu óc chúng ta nhạy bén cùng chế độ ăn nhiều thực phẩm nuôi dưỡng não và tập thể dục nhiều là những điều cơ bản cần thiết để giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá một số cách tự nhiên để giữ cho bộ não luôn nhạy bén và khỏe mạnh.
Chứng sa sút trí tuệ liên quan đến việc mất đi các chức năng nhận thức, chẳng hạn như suy nghĩ, trí nhớ và lý luận - ở mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống và hoạt động hàng ngày.
Theo Viện Y tế Quốc gia, khoảng một phần ba số người từ 85 tuổi trở lên có thể mắc một số dạng sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, nó không phải là một phần bình thường, nhất định phải xảy ra của quá trình lão hóa. Bởi thực tế, nhiều người sống đến độ tuổi 90 mà không có bất kỳ dấu hiệu suy giảm nhận thức nào.
Sự thiếu hụt vitamin, tác dụng phụ của thuốc, khối u hoặc các vấn đề về tuyến giáp, thận hoặc gan cũng có thể dẫn đến các vấn đề về trí nhớ nghiêm trọng giống như chứng mất trí nhớ.
Việc điều trị có thể giúp ngăn ngừa hoặc thậm chí đảo ngược một số nguyên nhân gây ra các triệu chứng sa sút trí tuệ.
6 loại thực phẩm tốt cho trí não
Chúng ta có thể bắt đầu củng cố bộ não của mình thông qua việc chú ý đến chế độ ăn uống. Dưới đây là 6 loại thực phẩm góp phần tăng cường chức năng não và trí nhớ:
1. Quả mọng
Dâu tây, quả việt quất và quả nam việt quất, giàu chất chống oxy hóa, có thể làm giảm tác động tiêu cực từ các gốc tự do và trì hoãn sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Ngoài ra, lượng vitamin C dồi dào trong loại quả này đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến chức năng và trí nhớ của tế bào não.
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2022 tiết lộ rằng, các chất bổ sung và thực phẩm làm từ quả mọng mang lại những tác dụng có lợi đối với chức năng nhận thức, hiệu suất trí nhớ, tốc độ xử lý và các chức năng khác của não.
2. Quả hạch
Quả óc chó, đậu phộng, hạt điều, hạt dẻ và hạt thông góp phần nâng cao chức năng nhận thức. Quả óc chó nuôi dưỡng thận và bổ máu, trong khi đậu phộng có thể chống lại sự suy giảm nhận thức do tuổi tác. Những loại hạt này không chỉ ngon mà còn giúp duy trì trí óc minh mẫn.
-
- Những loại hạt này không chỉ ngon mà còn giúp duy trì trí óc minh mẫn. (Ảnh Shenaura)
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Advances in Nutrition cho thấy lợi ích về nhận thức của việc tiêu thụ các loại hạt rõ rệt hơn ở những người có nguy cơ suy giảm nhận thức cao hơn.
3. Thực phẩm có màu đen
Theo Đông y, thực phẩm có màu đen được cho là có tác dụng bảo vệ thận, là nơi lưu trữ “tinh chất” và tạo ra tủy, cung cấp các chất thiết yếu cho não. Ví dụ về các loại thực phẩm như vậy bao gồm hạt vừng đen, nấm đen, đậu đen và dâu tằm.
Trong Đông y, khí, máu, tinh chất và dịch cơ thể là những chất thiết yếu cho hoạt động sống. Tất cả đều bắt nguồn từ các cơ quan nội tạng và chảy liên tục trong cơ thể. Việc đảm bảo đủ các chất thiết yếu này, chúng được lưu thông khắp cơ thể là rất quan trọng đối với sức khỏe và tinh thần. Bệnh tật hoặc các tình trạng khác là do ứ đọng hoặc thiếu các chất này.
4. Rau có màu xanh đậm
Các loại rau như rau bina, rau mù tạt, bông cải xanh và cải xoăn rất giàu chất dinh dưỡng cần thiết cho não, chẳng hạn như vitamin K, lutein, β-carotene, nitrat, folate, axit chlorogen và α-tocopherol. Tất cả những thành phần này góp phần ngăn ngừa sự suy giảm nhận thức.
Một nghiên cứu được công bố trên the journal Neurology chỉ ra rằng, việc tiêu thụ rau lá xanh có liên quan tuyến tính với tốc độ suy giảm nhận thức chậm hơn. Những người ăn một đến hai phần rau xanh hàng ngày có khả năng nhận thức suy giảm chậm hơn đáng kể, tương đương với việc trẻ hơn 11 tuổi so với những người hiếm khi hoặc không bao giờ ăn rau xanh.
5. Bí ngô
Bí ngô rất giàu glutamate, một chất dẫn truyền thần kinh kích thích giúp tăng cường phản ứng trao đổi chất của tế bào thần kinh và não. Ngoài ra, kẽm có trong hạt bí ngô có thể kích hoạt não, tăng cường sự chú ý và trí nhớ.
6. Cá biển sâu
Dầu cá trong cá biển sâu rất giàu omega-3, đặc biệt là DHA, chất có vai trò quan trọng trong màng tế bào của não và võng mạc. Thường xuyên tiêu thụ cá biển sâu giàu DHA góp phần duy trì sức khỏe não bộ.
Tác động bất lợi của việc tiêu thụ quá nhiều đường đối với não
Một nghiên cứu trên động vật của Đại học Georgia đã tiết lộ rằng, việc tiêu thụ quá nhiều đường trong giai đoạn đầu đời có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột, có khả năng dẫn đến suy giảm nhận thức trong tương lai.
Nghiên cứu cho thấy những con chuột tiêu thụ đồ uống có đường trong giai đoạn vị thành niên đã trải qua những thay đổi về hệ vi sinh vật đường ruột, làm suy giảm trí nhớ phụ thuộc vào vùng đồi thị ở tuổi trưởng thành.
Ở đây, “đường” dùng để chỉ đường tinh luyện có trong đồ uống có đường, đồ ăn nhẹ và món tráng miệng. Đường tự nhiên có trong thực phẩm nguyên chất rất cần thiết vì chúng chứa các chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe con người, bao gồm nhiều loại vitamin, chất xơ, khoáng chất, v.v. Sẽ không đúng khi cho rằng tất cả các loại đường tự nhiên đều có hại - điều quan trọng là giảm thiểu việc tiêu thụ đường tinh luyện.
Mối liên hệ giữa việc không hoạt động tinh thần và suy giảm nhận thức
Chức năng não có thể suy giảm nếu không hoạt động. Sau khi nghỉ hưu, một số người có cuộc sống nhàn nhã, đôi khi dành thêm thời gian nằm dài trên ghế xem TV hoặc ngủ trưa.
Khi cơ thể trở nên ít vận động hơn, não cũng có thể trở nên chậm chạp hơn. Hậu quả là tâm trạng trở nên tồi tệ, dẫn đến lú lẫn, thiếu năng lượng - ngay cả khi đi bộ một quãng ngắn - và vẻ ngoài có vẻ già hơn so với tuổi thật. Tâm trí và cơ thể không hoạt động theo thời gian có thể dẫn đến suy giảm nhận thức.
Trên thực tế, bộ não con người phát triển nhờ hoạt động. Sự truyền dẫn trong hệ thống thần kinh của não xảy ra thông qua sự kích thích các chất dẫn truyền thần kinh kết nối với tế bào thần kinh. Chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện giao tiếp giữa não và cơ thể.
Khi bộ não không được sử dụng đúng mức, không tham gia vào việc học hoặc thiếu sự kích thích và thử thách, việc truyền tải giữa các tế bào thần kinh bắt đầu mất kết nối, làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.
Ngược lại, hoạt động trí não thường xuyên sẽ làm tăng sự truyền dẫn thần kinh, mang lại nhiều cơ hội hơn cho các bài tập trí não. Điều này dẫn đến phản ứng nhanh hơn, tăng tốc độ truyền và tăng cường sự nhanh nhẹn của não.
Chúng ta có thể duy trì trạng thái tinh thần trẻ trung và nhạy bén bằng cách liên tục học các kỹ năng mới, áp dụng cách tiếp cận đa chiều để giải quyết vấn đề và liên tục tạo ra sự kích thích, thử thách cho não.
2 bài tập phòng ngừa chứng mất trí nhớ
Ngoài chế độ ăn uống và học tập, tập thể dục là rất quan trọng để duy trì một bộ não khỏe mạnh và năng động. Đi bộ nhanh và giãn cơ lưng có thể ngăn ngừa chứng mất trí nhớ và thúc đẩy sự phát triển của não. Hai bài tập này rất đơn giản và hiệu quả, đặc biệt đối với những người từ 50 tuổi trở lên không quen với việc hoạt động thể chất thường xuyên.
1. Đi bộ nhanh
Yu Taniguchi, một chuyên gia y học lão khoa người Nhật, đã gợi ý trong cuốn sách của mình rằng độ dài bước chân phản ánh sức khỏe tế bào não của chúng ta. Những người có chiều dài bước đi dưới 25,6 inch (65cm) có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao gấp ba lần. Thực hiện các bước lớn hơn là bước đầu tiên trong việc ngăn ngừa chứng mất trí nhớ.
Trong một nghiên cứu do ông Taniguchi và nhóm của mình công bố vào năm 2012, hiệu suất dáng đi của những người tham gia lớn tuổi đã được phân tích. Họ phát hiện ra rằng trong số tốc độ, tần suất và độ dài bước, độ dài bước là một yếu tố dự báo độc lập về sự suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi nói chung.
Nghiên cứu có sự tham gia của 853 người từ 70 tuổi trở lên với chức năng nhận thức còn nguyên vẹn. Trong khoảng thời gian 4 năm tiếp theo, những người tham gia này đã trải qua quá trình đánh giá lại nhận thức ít nhất một lần. Kết quả cho thấy 110 người tham gia bị suy giảm nhận thức.
Kết quả cũng cho thấy, sau khi điều chỉnh các yếu tố gây nhiễu đáng kể, những người đàn ông lớn tuổi có độ dài bước thấp nhất và trung bình ở tốc độ tối đa có khả năng suy giảm nhận thức cao hơn lần lượt là 4,42 lần và 2,17 lần so với những người có độ dài bước dài nhất.
Tương tự, những phụ nữ lớn tuổi có độ dài bước thấp nhất và trung bình ở tốc độ thông thường có khả năng suy giảm nhận thức cao hơn lần lượt là 5,76 lần và 2,44 lần so với những người có độ dài bước dài nhất.
Do đó, bạn nên tăng dần độ dài bước của mình, bắt đầu với mức tăng khoảng 0,4 đến 1,2 inch (1 đến 3cm) so với sải chân thông thường của bạn. Duy trì tư thế thẳng đứng, ngước mắt lên và để cánh tay đung đưa tự nhiên khi bước đi. Thực hành này có thể tăng cường trao đổi tần số tín hiệu giữa não và bàn chân, dẫn đến kích hoạt não nhiều hơn.
Đi bộ nhanh không chỉ kích thích các đường dẫn thần kinh trong não, phục hồi hoạt động của cơ, tăng cường chức năng tim mạch và ngăn ngừa chứng mất trí nhớ mà còn cải thiện tâm trạng.
2. Tư thế thẳng đứng
Duy trì tư thế thẳng đứng với lưng thẳng và cổ thon dài có thể tăng cường lưu lượng máu đến não. Dành 5 đến 10 phút mỗi ngày để ngồi với cơ lưng căng có thể giúp kích hoạt não của bạn.
Rahul Jandial, một bác sĩ giải phẫu thần kinh và nhà thần kinh học, đã tuyên bố trong các cuộc phỏng vấn trên phương tiện truyền thông rằng khi một người đứng hoặc đi, não sẽ tiết ra các protein gọi là yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não.
Sức khỏe của não gắn chặt với chức năng và sự tương tác của các tế bào thần kinh. Các tế bào thần kinh giao tiếp thông qua các khớp thần kinh và các yếu tố như yếu tố tăng trưởng thần kinh hỗ trợ sức khỏe và sự phát triển của tế bào thần kinh.
Các yếu tố tăng trưởng này, chẳng hạn như yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não (BDNF), yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF) và các yếu tố khác, rất quan trọng đối với tính dẻo thần kinh, tức là khả năng não thích ứng và tự tổ chức lại.
Khi tế bào thần kinh khỏe mạnh và khả năng giao tiếp của chúng được tối ưu hóa, nó có thể tác động tích cực đến các chức năng nhận thức như trí nhớ, học tập và hiệu suất tổng thể của não.
-
- Tư thế ngồi tập kéo giãn cơ lưng. (Marcin Balcerzak/Shutterstock)
2 bài tập để tối đa hóa thời gian nghỉ ngơi của não
Ngoài chế độ ăn kiêng và tập thể dục, thiền và ngủ đủ giấc cũng có lợi cho sức khỏe não bộ, giúp não bạn được nghỉ ngơi hợp lý.
1. Thiền
Thiền định thường xuyên có thể tăng cường các kết nối thần kinh, thúc đẩy lưu thông máu và cung cấp cho não lượng oxy và chất dinh dưỡng cần thiết. Điều này lần lượt giúp tăng cường chức năng não, cải thiện sự chú ý và tập trung, đồng thời giảm bớt căng thẳng và lo lắng.
Những thiền giả cao cấp, khi thiền với tâm trí tập trung, có thể đạt được sự đồng bộ đáng kể của cả cơ thể và tâm trí. Trong một số trường hợp, điều này thậm chí có thể dẫn đến khả năng nhận thức phi thường.
Trong những năm gần đây, lợi ích của thiền trong việc cải thiện chứng mất trí đã được công nhận rộng rãi. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nghiên cứu & Trị liệu Alzheimer đã chỉ ra rằng các yếu tố tâm lý như căng thẳng, lo lắng, trầm cảm và rối loạn thần kinh là những yếu tố nguy cơ gây ra chứng mất trí nhớ.
Tuy nhiên, sự tập trung vào các yếu tố này trong các biện pháp can thiệp phòng ngừa không dùng thuốc còn hạn chế. Nghiên cứu cho thấy thiền có thể làm giảm căng thẳng, điều chỉnh cảm xúc và cải thiện sự chú ý, góp phần tăng cường sức khỏe tinh thần và não bộ của người lớn tuổi.
-
- Thiền tăng cường sức khỏe tinh thần và não bộ của người lớn tuổi. (Shutterstock)
2. Ngủ đủ giấc
Bộ não vẫn hoạt động khi chúng ta ngủ, nhưng nhiệm vụ của nó thay đổi. Trong khi ngủ, não sản sinh ra một chất lỏng đặc biệt để loại bỏ chất thải và loại bỏ các chất có hại.
Nếu một người không thể ngủ ngon, hệ thống thanh lọc của não không thể hoạt động bình thường, có khả năng dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau.
Bộ não của chúng ta củng cố ký ức trong khi ngủ. Ngủ đủ giấc giúp sửa chữa và tái tạo tế bào não, loại bỏ chất thải, thúc đẩy trao đổi chất cũng như tăng cường chức năng và sức khỏe tổng thể của não.
Phương pháp điều trị chứng mất trí nhớ của Đông y
Đối với những người mắc chứng mất trí nhớ, phương pháp điều trị bằng Đông y có thể hỗ trợ phục hồi trí nhớ và nhận thức.
Tao Jie An, một lương y triều Minh, mô tả chứng mất trí nhớ là một triệu chứng mà ý thức của một người dường như tách rời khỏi cơ thể. Những người mắc bệnh này có thể ăn khi được cho thức ăn nhưng lại tỏ ra không quan tâm, dường như quên hết mọi thứ.
Tao Jie An đã sử dụng một toa thuốc gọi là Dao Chi Ge Ban Tang để điều trị cho người bệnh. Toa thuốc bao gồm: Hoàng liên bắc, Hoàng Cầm, Cam thảo, Sừng tê giác, Mạch Môn, talc, Chi tử, Phục linh, Tri mẫu và Nhân sâm.
Trong kinh nghiệm lâm sàng của mình, tôi từng gặp một bệnh nhân ở độ tuổi 40 mắc chứng mất trí nhớ. Bệnh nhân tỏ ra khó hiểu và không thể tự chăm sóc bản thân, tạo gánh nặng lớn cho người nhà.
Sau khi dùng Dao Chi Ge Ban Tang, bệnh nhân trở nên minh mẫn và lấy lại được khả năng nhận thức cũng như trí nhớ. Bệnh mất trí nhớ đã được điều trị hiệu quả.
Lưu ý: Một số loại thảo mộc được đề cập trong bài viết này có thể chưa quen thuộc nhưng chúng thường có sẵn ở các cửa hàng thực phẩm sức khỏe và cửa hàng tạp hóa Châu Á. Điều quan trọng cần lưu ý là phương pháp điều trị có thể khác nhau tùy theo từng cá nhân. Vui lòng tham khảo ý kiến của chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có kế hoạch điều trị cụ thể.
Theo Hồ Nãi Văn -The Epoch Times
Thiện Tâm biên dịch
- Tận hưởng những lợi ích của thiền định thông qua lớp thiền định online miễn phí tại đây.
Tiến sĩ - Bác sĩ Hồ Nãi Văn: Là bác sĩ Đông y, Đài Bắc, Đài Loan, và là giáo sư tại Đại học Khoa học Sức khỏe Nine Star ở Sunnyvale, California. Ông cũng từng là nhà nghiên cứu khoa học đời sống tại Viện Nghiên cứu Stanford. Trong hơn 20 năm hành nghề, ông đã điều trị cho hơn 140.000 bệnh nhân. Ông được biết đến với việc chữa khỏi thành công bệnh nhân ung thư hắc tố thứ 5 trên thế giới bằng Trung y. Bác sĩ Hồ hiện đang thực hiện một kênh Youtube về sức khỏe với hơn 700.000 người đăng ký. Ông cũng được biết đến với chương trình lưu động nổi tiếng về sức khỏe và hạnh phúc được tổ chức ở nhiều thành phố khác nhau của Úc và Bắc Mỹ.
