Vitamin là một loại chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, nhưng khi hấp thụ quá liều cũng gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.
1. Vitamin là gì?
Vitamin là một thuật ngữ chung để chỉ một nhóm các hợp chất hữu cơ cần thiết cho cơ thể, chúng là vi chất dinh dưỡng và thuộc nhóm hợp chất có trọng lượng phân tử thấp.
Nó không tham gia vào cấu tạo tế bào cũng như trực tiếp cung cấp năng lượng cho cơ thể, nhưng vitamin là chất cần thiết để cơ thể duy trì các chức năng sinh lý và trao đổi chất bình thường, đồng thời đóng một vai trò quan trọng trong quá trình phát triển, trao đổi chất và tăng trưởng.
Nói chung, vitamin là chất duy trì sự sống, hàm lượng của nó trong cơ thể tuy rất nhỏ nhưng lại không thể thiếu được.
Hiện tại, hơn 60 loại vitamin đã được phát hiện, có thể được chia thành hai loại: tan trong nước và tan trong chất béo.
Vitamin tan trong nước phổ biến là vitamin B và vitamin C. Vitamin tan trong chất béo dễ tan trong mỡ cơ thể người, phổ biến là vitamin A, vitamin D, vitamin E và vitamin K.
Hầu hết các vitamin hòa tan trong nước được chuyển hóa qua thận và chỉ một phần nhỏ trong số chúng được lưu trữ trong cơ thể khi bài tiết qua nước tiểu.
Trong khi đó, các vitamin hòa tan trong chất béo được cơ thể hấp thụ cùng với chất béo, được lưu trữ với số lượng lớn trong cơ thể, và đào thải ra ngoài chỉ với một lượng nhỏ.
Cơ thể hầu như không thể tự sản xuất vitamin mà cần phải lấy từ nhiều loại thực phẩm khác nhau, chỉ một phần nhỏ được cơ thể tổng hợp hoặc do vi khuẩn trong ruột sản xuất ra.
Nhưng với khoa học kỹ thuật hiện nay, hầu hết các loại vitamin đều có thể được tổng hợp bằng phương pháp nhân tạo.
2. Việc thiếu vitamin có thể gây ra tác hại
Thiếu vitamin sẽ không gây chết người, nhưng không có lợi cho sức khỏe, và các loại bệnh tật dễ xảy ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống. Sự thiếu hụt vitamin thường gây ra những nguy cơ dưới đây:
Khi thiếu vitamin A, da sẽ sần sùi, ngứa ngáy, móng tay có đường trắng đen, giảm trí nhớ, tóc khô xơ. Bạn có thể ăn thêm trứng, gan động vật, hoa quả và các thực phẩm khác để bổ sung.
Khi thiếu vitamin B1, cơ thể sẽ trở nên nhạy cảm với âm thanh, thậm chí có thể xảy ra phản ứng dị ứng khi âm thanh quá lớn. Bạn có thể ăn thêm đậu, ngũ cốc, trái cây và các loại thực phẩm khác, đồng thời uống sữa để bổ sung vitamin B1.
Khi thiếu vitamin B2 sẽ bị viêm khóe miệng, các bộ phận khác trên cơ thể thường mắc một số bệnh ngoài da và trở nên nhạy cảm với ánh sáng, bạn có thể uống thêm gan, trứng, sữa và các thực phẩm khác để bổ sung.
Khi thiếu vitamin B3, lớp phủ lưỡi sẽ trở nên dày, môi sẽ bị sưng, lưỡi và môi sẽ bị đau, và gàu cũng trở nên đặc biệt nhiều, có thể bổ sung bằng cách uống men.
Khi thiếu vitamin C, cơ thể thường mệt mỏi vô cớ, ho thường xuyên, cảm lạnh, sức đề kháng giảm sút, bạn có thể ăn nhiều rau củ quả như rau cải xanh, tỏi tây, mồng tơi, bưởi, cam… để bổ sung.
Vì vậy, việc phát hiện và bổ sung vitamin kịp thời là vô cùng quan trọng. Thiếu vitamin sẽ gây hại cho cơ thể, vậy nếu nạp nhiều vitamin vào cơ thể thì phải phải chăng là tốt?
3. Hãy cẩn thận với việc bổ sung quá nhiều vitamin
Vitamin là một nhóm các chất cần thiết cho cơ thể, nhưng hầu hết các loại vitamin này không được cơ thể tự sản xuất mà chỉ có thể lấy từ thực phẩm tự nhiên.
Tuy nhiên, do hàm lượng vitamin trong các loại thức ăn rất ít nên không thể bổ sung kịp thời chỉ thông qua đường ăn uống. Vậy nên, chúng ta mới có các loại vitamin tổng hợp nhân tạo như một kết quả.
Nói một cách chính xác, loại vitamin tổng hợp này cũng là một loại thuốc, thường được sử dụng trên lâm sàng cho các trường hợp thiếu vitamin, và thỉnh thoảng được sử dụng như một loại thuốc bổ trợ cho một số bệnh.
Nhưng như người ta vẫn nói, thuốc có độc, nếu không có bệnh liên quan mà tiêu thụ quá nhiều vitamin thì nó sẽ gây hại cho cơ thể.
Cơ thể dự trữ các vitamin tan trong chất béo, vì vậy khi lượng vitamin tiêu thụ vượt quá tiêu chuẩn, một lượng lớn các vitamin này sẽ được lưu trữ trong cơ thể.
Đặc biệt là gan, bộ phận chịu trách nhiệm chính cho quá trình trao đổi chất, sẽ chịu gánh nặng.
Trong quá trình trao đổi chất, bước đầu tiên vitamin tan trong chất béo là lọc qua gan. Phần lớn chúng sẽ hòa tan vào lớp mỡ bên trong gan dẫn đến tích tụ một lượng lớn vitamin trong gan, dễ gây ngộ độc nếu dùng quá liều.
Hầu hết các vitamin tan trong nước sẽ được đào thải qua nước tiểu, tuy nhiên không nên uống quá nhiều. Vitamin tan trong nước quá nhiều sẽ gây ra các phản ứng ngược trong cơ thể và gây ra các loại bệnh.
Hàm lượng vitamin cần thiết cho cơ thể nhìn chung là khá ít, chỉ cần chú ý đa dạng thực phẩm thì sẽ không lo thiếu hụt. Vì vậy, khi dùng vitamin tổng hợp, bạn nên uống vừa phải, không nên uống quá nhiều, nếu không sẽ phản tác dụng.
4. Đừng dùng ba loại vitamin dưới đây làm thuốc bổ cho sức khỏe
Mỗi loại vitamin có vai trò riêng biệt và các loại vitamin khác nhau thường dẫn đến những hậu quả khác nhau khi tiêu thụ quá mức. Đặc biệt, bạn đừng dùng 3 loại vitamin dưới đây như những thực phẩm bổ sung cho sức khỏe:
Vitamin A
Vitamin A được phát hiện bởi các nhà khoa học người Mỹ MArgAret DAvis và Elmer Mc Collum từ năm 1912 đến năm 1914, và nó là loại vitamin đầu tiên được phát hiện. Nó là một loại vitamin tan trong chất béo và chủ yếu được tìm thấy trong gan.
Nó có nhiều tác dụng quan trọng đối với cơ thể, phổ biến nhất tác dụng cải thiện thị lực. Vitamin A có nhiều trong dầu gan cá.
Khi thiếu vitamin A, sự phát triển của con người sẽ trở nên chậm chạp, có thể bị quáng gà, dễ dẫn đến bệnh khô mắt. Khi thiếu trầm trọng thì giác mạc sẽ bị mềm, thủng, thậm chí có thể gây mù lòa.
Khi cơ thể người hấp thụ một lượng lớn vitamin A trong thời gian ngắn sẽ xuất hiện các triệu chứng ngộ độc, và thường xuất hiện các triệu chứng lâm sàng như nhức đầu, phát ban dữ dội.
Uống vitamin A kéo dài có thể dẫn đến quá liều mãn tính, điều này tương đối phổ biến trên lâm sàng, dẫn đến rối loạn hệ thần kinh trung ương, cổ trướng và xơ hóa gan.
Vitamin D
Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo thường được tìm thấy trong cá biển, gan động vật, bơ và lòng đỏ trứng.
Chức năng chính của nó là thúc đẩy sự hấp thụ phốt pho và canxi của các tế bào niêm mạc của ruột non, thúc đẩy sự hình thành và canxi hóa của xương mới.
Nếu trẻ lớn lên thiếu vitamin D, quá trình canxi hóa của xương sẽ làm suy giảm sự phát triển bình thường, có thể dẫn đến còi xương. Ở người lớn thiếu vitamin D, rối loạn quá trình vôi hóa xương có thể dẫn đến nhuyễn xương.
Tuy nhiên, ăn một lượng lớn vitamin D có thể làm tăng calci huyết trong cơ thể, gây tổn thương thận. Các triệu chứng ngộ độc vitamin D biểu hiện chủ yếu là chán ăn, buồn nôn và nôn, yếu chân tay, rối loạn tâm lý, v.v.
Nếu hàm lượng vitamin D quá cao trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến xơ vữa động mạch, chức năng thận cũng bị tổn thương ở các mức độ khác nhau, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng trong trường hợp nặng.
3. Vitamin E
Vitamin E cũng là một loại vitamin tan trong chất béo, còn được gọi là tocopherol, là một chất chống oxy hóa quan trọng. Nó có thể thúc đẩy sự bài tiết hormone sinh dục.
Đối với nam giới, vitamin E có thể cải thiện khả năng di chuyển của tinh trùng và số lượng tinh trùng. Đối với phụ nữ, nó có thể làm tăng nồng độ estrogen, cải thiện khả năng sinh sản và ngăn ngừa sẩy thai.
Nếu thiếu vitamin E, hồng cầu sẽ bị phá hủy, gây thiếu máu, thoái hóa cơ, rối loạn chức năng sinh sản.
Việc hấp thụ nhiều vitamin cũng gây hại cho cơ thể, các chuyên gia y tế Mỹ đã có nghiên cứu và cảnh báo rằng nếu nạp một lượng lớn vitamin E trong thời gian dài có thể gây ra nhiều bệnh.
Trong số các bệnh này, bệnh thuyên tắc phổi và viêm tắc tĩnh mạch là nghiêm trọng hơn cả, vì lượng lớn vitamin E có thể khiến các tiểu cầu kết tụ lại, khiến máu bên trong mạch đông lại, tạo thành cục máu đông và gây tắc nghẽn khắp cơ thể.
Nếu bệnh tiến triển nặng có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Nói chung, vitamin là một loại chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
Nhưng bạn chỉ cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý và đa dạng nguồn thực phẩm, thì có thể đảm bảo đủ vitamin cần thiết trong cơ thể mà không cần sử dụng đến các loại thuốc khác.
Nếu xuất hiện các triệu chứng thiếu vitamin, hãy bổ sung lượng vitamin phù hợp dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Đừng bổ sung vitamin tùy ý, nếu bạn bổ sung quá nhiều sẽ gây hại cho cơ thể.
Hoàng Tuấn
Theo Sound of Hope
