Bí mật để sống đến 100 tuổi là gì? Bạn có thể nghĩ rằng câu trả lời liên quan đến chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên, nhưng một nghiên cứu của các nhà khoa học ở Madrid (Tây Ban Nha) cho thấy còn có những yếu tố khác: Tính cách của bạn.
Nhóm nghiên cứu giải thích trong một bài báo được đăng trên tạp chí Happiness Studies vào tháng 11 năm 2023:
"Xem xét đến việc những người hạnh phúc có nhiều khả năng sống lâu hơn, chúng tôi tự hỏi liệu những người trăm tuổi khỏe mạnh có thể chia sẻ các nguồn lực tâm lý hoặc đặc điểm tính cách nào khiến họ thành công hơn trong việc đối mặt với các tình huống chấn thương và thách thức cuộc sống hay không".
"Phân tích cuộc sống của những người trăm tuổi khỏe mạnh có thể cung cấp cho chúng ta kiến thức cần thiết để khoẻ mạnh hơn khi về già".
Thông qua các cuộc phỏng vấn với 19 người từ 100 đến 107 tuổi - trong đó gồm 16 phụ nữ - các nhà nghiên cứu đã tổng kết ra tám đặc điểm tâm lý mà những người trăm tuổi sở hữu. Bài báo lưu ý: "Chúng đều liên quan đến sức khỏe thể chất và tinh thần, vì vậy chúng là đặc điểm điển hình của những người trăm tuổi khỏe mạnh".
Vậy những thành phần tính cách quan trọng giúp một người đạt đến trăm tuổi là gì? Yếu tố đầu tiên không có gì đáng ngạc nhiên: đó chính là nguồn năng lượng.
Những người trăm tuổi được phỏng vấn nói về việc tập thể dục hàng ngày, tham gia các hoạt động xã hội, chơi các câu đố, ô chữ... nói chung là giữ cho tinh thần và thể chất luôn hoạt động.
Điều này dẫn đến yếu tố thứ hai giúp những người trăm tuổi luôn khỏe mạnh: Duy trì mối quan hệ xã hội. Điều này không chỉ bao gồm việc giữ liên lạc với bạn bè và người quen, mà quan trọng hơn là giữ liên lạc với những người thân yêu.
Một phụ nữ 104 tuổi nói với nhóm nghiên cứu: "Điều tốt đẹp nhất trong cuộc đời tôi là con cái, cháu và chắt. Tôi có một đứa trẻ 10 tuổi, nó sẽ ngồi trên đùi tôi và gọi tôi là 'bà nội xinh đẹp'".
Tất nhiên, điều này phần lớn là nhờ vào đặc điểm tính cách thứ ba mà nhóm chia sẻ: cam kết, hoặc "kết nối tâm lý của cá nhân với điều gì đó", theo tài liệu tham khảo. Đó có thể là một công việc, gia đình, bạn bè hoặc thậm chí chỉ là một mục tiêu cá nhân - điều quan trọng là khi những người trăm tuổi tìm thấy những thứ họ trân trọng, họ sẽ kiên trì theo đuổi.
Điều này cũng dễ hiểu, vì khía cạnh quan trọng tiếp theo của một cuộc sống trọn vẹn là duy trì quyền chủ động trong cuộc sống.
Các tác giả viết: "Những người trăm tuổi nói chung thể hiện: tính tự chủ, khả năng kiểm soát môi trường và tính thực dụng. Nhìn chung......họ tự chủ đưa ra quyết định, nắm quyền kiểm soát cuộc sống của họ và đưa nó đến nơi họ muốn".
Điều thứ năm gần như đồng nghĩa với tuổi trẻ: Đó là sự quan tâm đến kiến thức - nghĩa là sự tò mò, niềm đam mê học hỏi và khả năng tự học. Những người được phỏng vấn kể về những chuyến đi của họ, rèn luyện trí não bằng những câu đố logic và quan trọng nhất là đọc sách.
Các tác giả lưu ý: "Ngay cả những người không được đi học cũng tự học đọc và viết, điều này rõ ràng cho thấy sự quan tâm đến việc học hỏi, đặc biệt nếu xem xét tỷ lệ mù chữ ở Tây Ban Nha vào thời thơ ấu của họ là 60%".
Đó có lẽ là một dấu hiệu của đặc điểm chung tiếp theo của nhóm: Sự tích cực. Định nghĩa của các nhà nghiên cứu về sự tích cực không đơn giản là “tâm trạng lạc quan” hay “thường xuyên mỉm cười” – nó liên quan nhiều hơn đến lòng biết ơn đối với điều tốt, và đối mặt với điều xấu một cách tích cực.
Một bà lão 100 tuổi nói: “Cuộc sống đã cho tôi tất cả, cảm ơn Chúa. Dù rằng cuộc sống mang đến cho tôi những điều đáng thất vọng như mất đi người thân, nhưng cảm ơn Chúa tôi đã không gặp phải thời gian khó khăn”.
Điều này cũng dễ hiểu khi xem xét một số ảnh hưởng đã biết của trầm cảm. Trầm cảm liên quan đến lão hóa não sớm, nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn và suy giảm hệ miễn dịch suy giảm. Mặc dù trầm cảm hầu như không phải là lựa chọn, nhưng việc những người này không mắc phải nó có thể giúp họ sống thọ hơn.
Điều đáng chú ý là sự tích cực này hầu như không phải là kết quả của một cuộc sống suôn sẻ. Trên thực tế, các nhà nghiên cứu đã liệt kê đặc điểm thứ bảy là sự kiên cường đáng kể. Bài báo giải thích: “Những câu chuyện của họ phản ánh những giai đoạn cực kỳ khó khăn trong cuộc đời, chẳng hạn như: cha mẹ ly hôn thời thơ ấu, chồng bạo lực, cái chết của bạn đời hoặc con cái, bị nhốt trong phòng vì đại dịch COVID-19...”.
Các tác giả bổ sung: “Điều này không bao gồm Nội chiến Tây Ban Nha, vốn là điều mà họ đều trải qua ở tuổi thiếu niên hoặc đầu tuổi trưởng thành. Mặc dù vậy, những người trăm tuổi này vẫn biết cách tiếp tục cuộc sống của mình, trong một số trường hợp là định hướng lại cuộc sống, và quan trọng nhất là không để những trải nghiệm nghịch cảnh làm tổn thương họ về mặt tinh thần”.
Cuối cùng, ở một mức độ nào đó thống nhất tất cả các đặc điểm trước đó, chính là trí thông minh.
Các nhà nghiên cứu viết: “Trí thông minh là một trong những chỉ số tốt nhất để dự đoán tuổi thọ”. Điều này có thể là do nó cho phép một người suy nghĩ trừu tượng, lập kế hoạch trước, suy luận và giải quyết vấn đề bằng thông tin mới – những kỹ năng rất hữu ích trong việc chăm sóc sức khỏe của chính mình hoặc quyết định xem liệu có nên dùng cưa điện để cắt lựu đạn hay không.
Các nhà nghiên cứu tin rằng những người trăm tuổi này có trí thông minh vượt trội. Họ viết: “Họ thành công trong học tập và nghề nghiệp, đạt được kiến thức thông qua tự học, có thể giải quyết vấn đề, chấp nhận thử thách và thành công ngay cả khi không được đào tạo chuyên sâu, họ yêu thích học hỏi và tràn đầy tò mò, họ giao tiếp nhanh nhẹn, trí nhớ tốt, ngay cả khi không được đi học cũng ít nhất biết đọc và viết, có thể biến đổi và cải tạo cuộc sống theo hướng họ hài lòng. Dựa trên tất cả những lý do này, chúng tôi muốn bổ sung, người trăm tuổi là những người thông minh”.
Mặc dù cần lưu ý rằng tất cả những người tham gia đều khỏe mạnh khi được phỏng vấn – do đó làm cho các đặc điểm như “tích cực” và “kiên cường” dễ biểu hiện hơn – nhưng kết quả này phù hợp với những phát hiện của các nhà nghiên cứu khác, Sunil Bhar nói với Tạp chí New Scientist. Sunil Bhar điều hành một phòng khám sức khỏe cho người cao tuổi ở Melbourne, Úc.
Nói cách khác, đây là một công thức tốt cho tuổi thọ. Vậy, nếu bạn không có tất cả các đặc điểm nói trên thì sao?
Đừng lo lắng: Đối với những người thiếu những đặc điểm tính cách này, có những cách để cải thiện chúng. Ví dụ, tác giả của bài báo trên Lola Merino nói với Tạp chí New Scientist: “Bạn có thể thực hành lòng biết ơn bằng cách nhận thức được tất cả những điều tốt đẹp trong cuộc sống, về cảm giác kiểm soát, bạn có thể tạo ra trật tự và thói quen để tránh bị nhu cầu hàng ngày áp đảo”.
Theo Wang He - Aboluowang
Bảo Vy biên dịch
