Các biện pháp thắt chặt an ninh quốc gia ngày càng nghiêm ngặt của Trung Quốc đang xua đuổi doanh nghiệp nước ngoài và đầu tư nước ngoài – của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.
Nỗi ám ảnh của Bắc Kinh về an ninh và bí mật nhà nước đang khiến Trung Quốc không thể tiếp cận hoạt động kinh doanh, đầu tư nước ngoài và cản trở nguồn tăng trưởng mà chúng mang lại. Đây là khẳng định của tác giả Milton Ezrati trong bài báo “Bắc Kinh tiếp tục tách rời Trung Quốc khỏi nguồn tăng trưởng", đăng ngày 19/3, trên tờ The Epoch Times. Tác giả Ezrati là nhà kinh tế trưởng của Vested, công ty truyền thông có trụ sở tại New York.
Ông Ezrati cho rằng, những điều luật mới ở Trung Quốc đang kìm hãm tăng trưởng kinh tế. Các biện pháp thắt chặt an ninh quốc gia ngày càng nghiêm ngặt của Trung Quốc đang xua đuổi doanh nghiệp nước ngoài và đầu tư nước ngoài – của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Những nguồn tăng trưởng và hỗ trợ phát triển kinh tế từng là quan trọng này đã bắt đầu tìm kiếm cơ hội ở nơi khác. Chính quyền Trung Quốc ở Bắc Kinh có thể cho rằng tổn thất này là đáng giá, nhưng những lựa chọn của họ sẽ khiến nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm hơn và kém năng động hơn.
Động thái mới nhất của Bắc Kinh là việc sửa đổi luật bí mật nhà nước, lần đầu tiên sau khoảng 15 năm. Các sửa đổi, sẽ có hiệu lực vào ngày 1/5, về cơ bản mở rộng phạm vi có thể bị truy tố. Đáng chú ý nhất, luật sửa đổi bổ sung thêm một loại vi phạm tiềm ẩn mới được gọi là “bí mật công việc”. Sự thay đổi này sẽ hạn chế việc đi lại và làm việc của những người rời bỏ các vị trí nhạy cảm.
Mặc dù nhiều chi tiết của luật mới vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng chúng ta cần hiểu rằng nó sẽ khuyến khích sự tham gia của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào một phạm vi hoạt động kinh tế rộng hơn nhiều và khiến mọi hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc, đặc biệt là các công ty có trụ sở ở nước ngoài, dễ bị tổn thương về mặt pháp lý hơn nhiều. Đặc biệt là vì ĐCSTQ tạo ra sự mơ hồ trong việc thực thi luật mới, nên có lý do để dự đoán việc áp dụng luật tùy tiện sẽ khiến mọi người không còn nghĩ đến Trung Quốc như một nguồn để khởi sự kinh doanh hoặc sản xuất.
Nếu chỉ có biện pháp mới nhất này, người nước ngoài vẫn có thể thử tìm cơ hội với Trung Quốc, nhưng sự thay đổi mới nhất này đã là nỗ lực thứ 20 nhằm tăng cường quyền lực của luật bí mật nhà nước và luật gián điệp chỉ trong vài năm qua.
Năm ngoái, để hưởng ứng những sửa đổi trong luật gián điệp của Trung Quốc, Bắc Kinh đã cử cảnh sát đột kích văn phòng của hai công ty tư vấn Mỹ - Bain & Co. và Mintz Group - cho rằng công việc thẩm định của các công ty này cho các nhà đầu tư nước ngoài tiềm năng là một hình thức gián điệp. Cảnh sát đã bắt giữ một số nhân viên và Bắc Kinh đã phạt nặng Mintz. Gần đây hơn, chính quyền đã tăng mức phạt đối với Mintz. Nếu hoạt động thẩm định có thể dẫn đến các cuộc đột kích và phạt tiền như vậy, thì Bắc Kinh chắc chắn gần như đã khiến các nhà đầu tư tiềm năng không thể đưa ra quyết định sáng suốt, khiến họ ít có khả năng chọn Trung Quốc để hoạt động hoặc để phục vụ bất kỳ lợi ích kinh doanh nào khác.
-
- (Ảnh: The Epoch Times, Shutterstock)
Sự mở rộng mới nhất này từ bí mật nhà nước đến bí mật công việc chắc chắn đã đi ngược lại tuyên bố của nhà lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình trước các doanh nhân Mỹ vào tháng 11/2023, khi ông đến thăm San Francisco để tham dự sự kiện Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC). Ông mời Mỹ đầu tư vào Trung Quốc và đảm bảo với những người tham dự rằng “Quyết tâm của Trung Quốc trong việc thúc đẩy môi trường kinh doanh theo định hướng thị trường, dựa trên luật pháp và đẳng cấp thế giới sẽ không thay đổi”.
Sau những căng thẳng gia tăng do các biện pháp phong tỏa và cách ly vì đại dịch COVID-19 cũng như các biện pháp zero-COVID, điều đã làm trì hoãn việc mở cửa trở lại của Trung Quốc, các lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ đã nhiệt tình hưởng ứng những tuyên bố của ông Tập, thậm chí đã dành cho ông sự hoan nghênh nhiệt liệt. Tuy nhiên, những hành động tiếp theo, đáng chú ý nhất là việc mở rộng luật bí mật nhà nước, đã đi ngược lại những tình cảm dâng cao ở San Francisco. Nếu các doanh nhân là người thực tế - và họ thường như vậy - họ sẽ đưa ra quyết định dựa trên hành động chứ không phải lời nói.
Nếu Trung Quốc muốn tự cô lập mình khỏi nền kinh tế thế giới, nước này sẽ chịu thiệt hại, nhưng chắc chắn sẽ vượt qua được điều đó. Trung Quốc có dân số tài năng và một nền kinh tế đủ lớn và đa dạng. Nhưng nếu Trung Quốc muốn thịnh vượng – đặc biệt nếu nước này muốn đạt tới tốc độ phát triển thần kỳ mà nước này từng có – thì nước này sẽ phải giảm bớt những ám ảnh gần đây về an ninh. Nếu không làm được điều đó, ĐCSTQ sẽ xua đuổi sự tham gia của phương Tây và Nhật Bản ở Trung Quốc cũng như khiến xuất khẩu trì trệ, thứ đã và vẫn là một phần quan trọng của nền kinh tế nước này. Điều đó cũng sẽ ngăn chặn đầu tư nước ngoài và các tương tác đã góp phần tạo nên sự năng động của nền kinh tế Trung Quốc. Nói cách khác, trên con đường hiện tại, Bắc Kinh chắc chắn sẽ hướng đến một nền kinh tế tăng trưởng chậm hơn, ít sức sống hơn so với trước đây, ông Ezrati kết luận.
-
- Các container vận chuyển từ Trung Quốc và các nước châu Á khác được dỡ xuống cảng Los Angeles ở Long Beach, California, Mỹ, vào ngày 14/9/2019. (Ảnh: Mark Ralston/AFP/Getty Images)
Bắc Kinh cũng muốn tách rời kinh tế Mỹ
Một diễn biến khác dường như cũng sẽ khiến nền kinh tế của Trung Quốc tăng trưởng chậm lại. Đó là việc Bắc Kinh dường như đã đồng ý với Washington rằng việc tách rời hai nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc là một ý tưởng hay. Đây là lời khẳng định trong bài báo “Trung Quốc đưa ra động thái tách rời của riêng họ", đăng ngày 22/3, trên tờ The Epoch Times, của tác giả Milton Ezrati..
Ông Ezrati cho biết, về phía Mỹ, Tổng thống Joe Biden không chỉ giữ nguyên mức thuế ban đầu của cựu Tổng thống Trump đối với hàng hóa Trung Quốc mà còn cấm bán chất bán dẫn tiên tiến cho Trung Quốc và cấm đầu tư của Mỹ vào công nghệ Trung Quốc.
-
- Cờ Mỹ tung bay ở phía trước, đằng sau là các container tại Cảng Los Angeles vào ngày 18/6/2019 tại San Pedro, California, Mỹ. (Ảnh: FREDERIC J. BROWN/AFP qua Getty Images)
Về phía Trung Quốc, lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình đã bắt đầu chiến dịch thay thế bất kỳ công nghệ nước ngoài nào, chủ yếu là công nghệ của Mỹ, ở Trung Quốc bằng công nghệ trong nước. Tốc độ tách rời dường như đã sẵn sàng để tăng tốc. Nếu không có sự tương tác qua lại, rất có thể thế giới – bao gồm cả Hoa Kỳ và Trung Quốc – sẽ mất đi những tiến bộ mà lẽ ra có thể xuất hiện. Trong đó, Trung Quốc có thể phải chịu nhiều thiệt hại hơn Mỹ.
Chính quyền Trung Quốc đã ưu tiên công nghệ cây nhà lá vườn trong một thời gian, nhưng gần đây, họ đã đẩy nhanh quá trình này bằng một chương trình có tên “Xóa A”. Chương trình yêu cầu các công ty nhà nước – chiếm ưu thế trong lĩnh vực tài chính, năng lượng và nhiều lĩnh vực quan trọng khác – phải thay thế phần mềm nước ngoài trong hệ thống công nghệ thông tin của họ và hoàn tất quá trình chuyển đổi vào năm 2027. Đây là một phần trong mục tiêu đã được tuyên bố của ông Tập nhằm giải phóng Trung Quốc khỏi bất kỳ sự phụ thuộc nào vào thực phẩm, công nghệ, năng lượng, tài chính và nguyên liệu thô của phương Tây; nói cách khác, làm cho Trung Quốc có thể tự cung tự cấp mọi thứ từ máy tính đến sản xuất lúa mì. Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi công nghệ, Bắc Kinh đã tăng chi tiêu cho khoa học và công nghệ khoảng 10% trong năm nay lên tương đương 51 tỷ USD, một bước nhảy vọt so với mức tăng 2% của năm ngoái.
Các doanh nghiệp Mỹ có thể nhìn thấy những dấu hiệu. Mặc dù “Xóa A” là mới nhưng người Mỹ biết rằng quá trình tương tự đã diễn ra được một thời gian. Mới cách đây sáu năm, các sản phẩm của Mỹ đã nhận được nhiều sự chú ý từ Bắc Kinh và các công ty nhà nước. Còn bây giờ là một thế giới khác.
Các nhà sản xuất phần cứng như Dell, International Business Machines (IBM) và Cisco Systems đã thay thế phần lớn thiết bị của họ bằng các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất. Cisco báo cáo rằng các đơn đặt hàng ở Trung Quốc đã giảm kể từ năm 2019. Thị phần của Dell tại Trung Quốc đã giảm một nửa kể từ năm 2015. Nhiều năm trước, Hewlett Packard Enterprise nhận được tới 14% doanh thu từ doanh số bán hàng tại Trung Quốc. Ở lần thống kê cuối cùng, con số này đã giảm xuống chỉ còn 4%. Adobe, Citrix và Salesforce đã rút hoàn toàn khỏi Trung Quốc hoặc đang cắt giảm quy mô một cách đáng kể. Hewlett Packard gần đây tuyên bố sẽ bán gần 50% cổ phần của mình trong một liên doanh Trung Quốc.
-
- Một cảnh sát bán quân sự đứng gác ở lối vào Bộ Ngoại giao ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 26/07/2023. (Ảnh: Greg Baker/AFP qua Getty Images)
Bắc Kinh đã xác định được ba công ty để lấp đầy khoảng trống mà những nhà sản xuất Mỹ sắp bị cấm để lại. Họ là Tongfang, Alibaba và Huawei. Lệnh đã được ban xuống rằng trong mọi hoạt động của chính phủ, thiết bị của Tongfang sẽ thay thế tất cả các máy tính do nước ngoài sản xuất. Các nhà chức trách đã phải đối mặt với một số trở ngại vì phần mềm và máy móc nội địa của Trung Quốc không đạt tiêu chuẩn như sản phẩm của Mỹ.
Tuy nhiên, nếu lịch sử có thể nói lên điều gì, thì ta có thể dự đoán ĐCSTQ sẽ dễ dàng vượt qua khó khăn đó. Người ta có thể chắc chắn rằng các sản phẩm của Trung Quốc cuối cùng sẽ vượt lên để thách thức và cuối cùng Trung Quốc sẽ có thể đưa ra những sản phẩm tốt như của Microsoft, Oracle và những hãng khác giống như họ. Tuy nhiên, trong thời gian tạm thời, Trung Quốc sẽ phải chịu đựng sự chậm trễ và kém hiệu quả mà lẽ ra nước này sẽ không phải đối mặt.
Vì thái độ của Washington và Bắc Kinh, cả hai nền kinh tế sẽ mất đi các cơ hội. Tuy nhiên, về lâu dài, ĐCSTQ sẽ gây tổn hại lớn hơn cho nền kinh tế của mình. Vì lý do an ninh, Mỹ chỉ muốn hạn chế quyền lực và ảnh hưởng của Bắc Kinh trong các lĩnh vực cụ thể. Nó sẽ mất đi một số sự hiệu quả và cơ hội vì sự an toàn đó. Mặt khác, Hoa Kỳ sẽ vẫn mở cửa với thế giới. Nhưng ông Tập thì lại muốn tự cung tự cấp về mọi mặt; nói cách khác, hoàn toàn đoạn tuyệt với phương Tây và có lẽ cả Nhật Bản nữa.
Không có nền kinh tế nào, dù năng động đến đâu, có thể làm mọi việc tốt hơn tất cả các nền kinh tế khác. Nếu tham vọng của Trung Quốc mang lại tính an ninh, thì nước này sẽ phải trả giá bằng sự kém hiệu quả và sự suy giảm tính năng động kinh tế. Tình huống như vậy gần như sẽ đảm bảo rằng Trung Quốc sẽ tụt lại sau các nền kinh tế khác, bao gồm cả nền kinh tế Hoa Kỳ. Một câu hỏi bỏ ngỏ ở đây là liệu ông Tập và các đồng sự của ông ở Trung Nam Hải có nhận ra thực tế này hay không, ông Ezrati kết luận.
Bảo Nguyên tổng hợp
