Liệu chủ trương quay trở lại đi theo định hướng cải cách và mở cửa của Bắc Kinh có xuất phát từ các cuộc đấu tranh quyền lực nội bộ hay đó là mong muốn thực sự nhằm giải quyết các thách thức kinh tế của Trung Quốc?
Trung Quốc đã công bố kế hoạch triệu tập hội nghị toàn thể lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương vào tháng 7, tập trung vào cải cách và chiến lược kinh tế, như điều được tiết lộ trong thông cáo báo chí của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Các nhà phân tích suy đoán rằng sự suy thoái của nền kinh tế đã buộc Bắc Kinh phải nhấn mạnh lại cải cách và mở cửa, mặc dù vẫn tồn tại những nghi ngờ về tác động thực tế của những lời lẽ hùng biện chính trị như vậy.
Việc trì hoãn Hội nghị toàn thể của Ban Chấp hành Trung ương ĐCSTQ lần thứ ba vào năm ngoái, một sự kiện thường được tổ chức vào tháng 10 hoặc tháng 11, đã khiến các nhà quan sát suy đoán là do phong cách ra quyết định tập trung hóa của ông Tập và những thách thức chưa từng có đối với ĐCSTQ.
Ý nghĩa của Hội nghị toàn thể lần thứ ba nằm ở vai trò của nó trong việc định hình quỹ đạo kinh tế của đất nước trong 5 đến 10 năm tới.
Chỉ thị của Bộ Chính trị cho biết, cải cách và mở cửa được coi là rất quan trọng trong việc thúc đẩy cải cách kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, những thay đổi chính sách gần đây của ông Tập Cận Bình lại đi chệch khỏi quỹ đạo cải cách và mở cửa kéo dài hàng thập kỷ, cho thấy sự chuyển hướng sang cánh tả, theo bước người tiền nhiệm của ông, ông Mao Trạch Đông.
Ông Shen Mingshi, Quyền Phó Giám đốc điều hành tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh (INDSR) ở Đài Loan, đặt câu hỏi liệu chủ trương cải cách và mở cửa của nhà lãnh đạo Trung Quốc có xuất phát từ các cuộc đấu tranh quyền lực nội bộ hay đó là mong muốn thực sự nhằm giải quyết các thách thức kinh tế của Trung Quốc.
Ông bày tỏ sự nghi ngờ của mình khi trao đổi với ấn bản tiếng Trung của The Epoch Times, nêu bật mối lo ngại về tác động răn đe tiềm tàng của các biện pháp an ninh quốc gia như Luật chống gián điệp đối với đầu tư nước ngoài.
Hiệu quả thực hiện thực tế
Ông Su Ziyun, Giám đốc Ban Chiến lược và Nguồn lực Quốc phòng tại INDSR, giải thích cuộc họp gần đây của ĐCSTQ là sự thừa nhận những sai lầm kinh tế trong thời gian qua, thúc đẩy việc quay trở lại các nguyên tắc cải cách và mở cửa.
Ông coi đây là “biểu ngữ kinh tế” của ĐCSTQ và cho rằng chuyến đi gần đây của ông Tập tới miền Tây Trung Quốc là sự bắt chước chuyến công du phía Nam đầy ảnh hưởng của ông Đặng Tiểu Bình, cho thấy mức độ nghiêm trọng của những rắc rối kinh tế của Trung Quốc.
Tuy nhiên, bất chấp những lời hùng biện của ông Tập về cải cách và mở cửa, vẫn tồn tại những nghi ngờ về việc thực hiện nó trên thực tế, đặc biệt là trước các biện pháp an ninh quốc gia nghiêm ngặt có thể ngăn cản đầu tư nước ngoài.
Công cuộc cải cách và mở cửa của Trung Quốc đã bị chậm lại, thậm chí bị đình trệ do vụ thảm sát Thiên An Môn năm 1989. Chuyến công du của ông Đặng tới tỉnh phía nam, Quảng Đông, được cho là đã thúc đẩy một đợt cải cách và mở cửa mới vào thời điểm đó.
Gần đây, ông Chen Yixin, Bộ trưởng Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc, đã phác thảo trọng tâm của Bộ trong việc chống lật đổ, bá quyền, ly khai, khủng bố và gián điệp trên tạp chí Study Times, tờ báo chính thức của cơ quan đào tạo nội bộ cao nhất của ĐCSTQ, số ra ngày 29/4.
Ông Shen tin rằng ông Tập có ý thức cấp bách phải tiếp tục nhiệm kỳ thứ tư. Ông cho rằng động cơ của Tập có thể xuất phát từ cảm giác khủng hoảng khi “ông ấy dự tính về nhiệm kỳ thứ tư tiềm năng, khiến ông ấy ưu tiên sự ổn định hơn là cải cách kinh tế thực sự”.
Hơn nữa, ông lập luận rằng nền kinh tế Trung Quốc có thể đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có mà không thể giải quyết ngay lập tức.
Ông nói, “Ông Tập vẫn sẽ dựa vào những người như Bộ trưởng Bộ An ninh Nhà nước Chen Yixin để duy trì sự ổn định. Vì vậy, tính hiệu quả của những tuyên bố của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy cải cách và mở cửa là điều đáng nghi ngờ”.
Ông Su cũng có quan điểm tương tự, khẳng định rằng chỉ có cải cách chính trị thực sự mới có thể thúc đẩy sự thay đổi kinh tế có ý nghĩa và cho rằng nhóm của ông Tập đã hiểu nhầm mối liên hệ quan trọng này.
Ngoài ra, cuộc họp của ĐCSTQ còn tập trung vào việc thúc đẩy “Hội nhập đồng bằng sông Dương Tử”, một chiến lược phát triển kinh tế quan trọng bao gồm các khu vực là Thượng Hải, tỉnh Giang Tô, tỉnh Chiết Giang và tỉnh An Huy.
Chính quyền tuyên bố đây là một trong những khu vực có tốc độ phát triển kinh tế tích cực nhất, mức độ cởi mở cao nhất và khả năng đổi mới mạnh mẽ nhất ở Trung Quốc, đóng vai trò chiến lược quan trọng trong tình hình chung và việc hiện đại hóa của đất nước.
Tuy nhiên, ông Su tin rằng nếu không cải cách chính trị, những chiến lược kinh tế như vậy có thể tỏ ra không hiệu quả trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.
Ông nói: “Hiệu quả của các chiến lược kinh tế như Hội nhập đồng bằng sông Dương Tử phụ thuộc hoàn toàn vào cải cách chính trị có ý nghĩa”.
Tóm lại, Hội nghị toàn thể Ban Chấp hành Trung ương lần thứ ba sắp tới của Trung Quốc phản ánh sự nhấn mạnh mới vào cải cách và mở cửa, tuy nhiên vẫn tồn tại những nghi ngờ đối với việc thực hiện nó trên thực tế trong bối cảnh các biện pháp an ninh quốc gia đang thắt chặt và các thách thức kinh tế.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
