Trung Quốc đang đối mặt với những thách thức lớn về bất động sản, vấn đề việc làm và chi tiêu của người tiêu dùng. Ngoài ra, lĩnh vực sản xuất và dịch vụ đều ghi nhận những tiêu cực.
Trong tuần cuối cùng của tháng 10, hoạt động sản xuất tại Trung Quốc sụt giảm, lĩnh vực sản xuất rơi vào tình trạng thu hẹp. Trong khi đó, tăng trưởng trong lĩnh vực dịch vụ chậm lại, làm nổi bật tình trạng mong manh của nền kinh tế.
Chỉ số quản lý mua hàng (PMI) trong lĩnh vực sản xuất giảm xuống 49,5. Điều này cho thấy sự thu hẹp, vì điểm dưới 50 biểu thị sự suy giảm. Chỉ số phi sản xuất, đo lường hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và dịch vụ, cũng giảm từ 51,7 xuống 50,6, mặc dù vẫn ở trên ngưỡng thu hẹp. Rõ ràng là nhu cầu đang giảm khi chỉ số đơn đặt hàng mới cho cả PMI sản xuất và phi sản xuất đều giảm xuống dưới 50.
Những thách thức xoay quanh bất động sản
Những thách thức cơ cấu quan trọng nhất trong nền kinh tế Trung Quốc xoay quanh bong bóng bất động sản và các vấn đề nợ liên quan. Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã khuyến khích một cách quá mức việc khởi công các dự án xây dựng mới thông qua các khoản vay thay vì ưu tiên bán hoặc hoàn thành các dự án hiện có. Trong khi đó, ở đất nước có dân số 1,4 tỷ người, nhu cầu về nhà ở vẫn ở mức cao. Do đó, sự khan hiếm giả tạo này đã dẫn đến giá các căn hộ được đưa ra thị trường [đã hoàn thiện] tăng vọt. Lĩnh vực bất động sản phát triển và chiếm tới 20% nền kinh tế trong khi chỉ tạo việc làm cho 2% lực lượng lao động.
Nghịch lý thay, Trung Quốc có nhiều triệu căn hộ không có người ở. Lý do giá vẫn ở mức cao một cách giả tạo và tình trạng dư thừa vẫn chưa được giải quyết là do các biện pháp kiểm soát giá do chính quyền địa phương áp đặt. Các nhà phát triển bất động sản Trung Quốc được yêu cầu đăng ký giá với cơ quan quản lý nhà ở địa phương trước khi bán nhà. Chính quyền địa phương phụ thuộc rất nhiều vào việc bán đất để mang lại 80% doanh thu, điều này khuyến khích họ duy trì mức giá cao. Ngoài ra, lĩnh vực bất động sản đóng vai trò là tài sản thế chấp cho các khoản vay ngân hàng trị giá hàng trăm tỷ, do đó, việc cho phép giá giảm sẽ dẫn đến tình trạng vỡ nợ cho vay tăng cao.
Giờ đây, khi Trung Quốc đang vật lộn với tình trạng giảm tốc kinh tế nghiêm trọng và nhu cầu nhà ở sụt giảm đáng kể, chính quyền địa phương lại miễn cưỡng cho phép giảm giá. Trong khi những người mua mới tiềm năng có thể hoan nghênh sự thay đổi này, những người sở hữu nhà hiện tại lại vô cùng tức giận khi chứng kiến khoản tiết kiệm cả đời của họ mất giá. Đối với nhiều gia đình Trung Quốc, phần lớn tài sản của họ gắn liền với bất động sản. Khi giá trị bất động sản giảm sút, an ninh tài chính của họ cũng giảm theo. Ở một số thành phố, giá nhà đã giảm tới 50% so với mức năm 2020 hoặc 2021. Tuy nhiên, khi các chủ nhà hiện tại yêu cầu chính quyền địa phương bồi thường thiệt hại cho họ, phản ứng được đưa ra là nhà phát triển được hướng dẫn vô hiệu hóa tất cả các hợp đồng mới.
Vấn đề về thất nghiệp
Các nhà sản xuất bán hàng sang thị trường xuất khẩu tiếp tục đối mặt với xu hướng giảm sút, thể hiện qua chỉ số đơn hàng xuất khẩu mới. Thêm vào đó, khoảng 300 triệu lao động nhập cư ở Trung Quốc, những người chuyển từ khu vực nông thôn đến trung tâm thành thị để làm việc tại nhà máy, hiện đang phải vật lộn để có được việc làm. Những công nhân này không được tính vào số liệu thất nghiệp chính thức của Trung Quốc vì họ được đăng ký tại quê nhà của họ. Tỷ lệ thất nghiệp chính thức là 5% chỉ bao gồm người lao động ở thành thị, do đó không tính đến các vấn đề việc làm lớn hơn mà người lao động nhập cư phải đối mặt.
Khi cơ hội việc làm tiếp tục giảm đi, ngày càng có nhiều người trẻ cạnh tranh các vị trí trong các cơ quan chính quyền cấp tỉnh và trung ương. Gần đây, con số kỷ lục là 2,83 triệu ứng viên đã tham gia kỳ thi công chức, cùng nhau cạnh tranh cho 39.000 vị trí. Chính quyền địa phương đang phải gánh khoản nợ đáng kể và với việc doanh số bán đất sụt giảm, triển vọng phục hồi của họ rất ảm đạm trừ khi chính quyền trung ương can thiệp. Khu vực chính phủ vốn đã quá cồng kềnh, và giờ đây, trong thời kỳ mà những người trẻ tìm việc làm đang tìm kiếm các vị trí trong chính quyền, một số tỉnh đang phải vật lộn với những thách thức về lương trong khi những tỉnh khác đang cắt giảm việc làm.
Hạ cấp chi tiêu
Kỳ nghỉ Tuần lễ Vàng vào đầu tháng 10 vẫn thường mang lại sự thúc đẩy cho cả du lịch và chi tiêu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, năm nay, số lượng khách du lịch tăng lên một phần là do các cá nhân Trung Quốc giàu có hơn chọn ở lại trong nước khi mà chi tiêu cho kỳ nghỉ ở nước ngoài sụt giảm.
Trong khi tổng chi tiêu trong giai đoạn này chỉ cao hơn một chút so với năm 2019, điều này không cho thấy sự phục hồi thực sự. Thay vào đó, nó thể hiện việc mất đi giá trị tăng trưởng trong ba năm. Điều này cũng ngụ ý rằng Trung Quốc phải dựa vào lượng khách du lịch lớn hơn trong năm nay để tạo ra doanh thu tương đương với năm 2019, càng nhấn mạnh thêm những hạn chế về tài chính của người dân.
Có thể hiểu được rằng, người tiêu dùng Trung Quốc đang tìm kiếm các biện pháp cắt giảm chi phí, với việc các nhà bán lẻ giảm giá đang giành được ưu thế trong khi các thương hiệu xa xỉ đang mất dần sự ưa chuộng. Trong 5 tháng đầu năm, chi tiêu bán lẻ của Trung Quốc đã tăng 9,3% khi các hạn chế liên quan đến Covid-19 được dỡ bỏ, nhưng sự phục hồi bề ngoài này hiện đã bị đình trệ.
“Hạ cấp chi tiêu” đang là xu hướng trên nền tảng truyền thông xã hội Trung Quốc Weibo. Các nhà bán lẻ truyền thống như Alibaba và JD.com chứng kiến doanh số sụt giảm, trong khi các trang mua sắm giảm giá như Pinduoduo đang nổi lên. Người tiêu dùng cũng đang lựa chọn các nhãn hiệu mỹ phẩm và quần áo nội địa rẻ hơn thay vì các nhãn hiệu nước ngoài. Meituan, một nền tảng của Trung Quốc cung cấp dịch vụ giao hàng, đã báo cáo lượng đơn đặt hàng giảm do người tiêu dùng tránh phải trả thêm phí giao hàng.
Khi người dân cảm thấy không chắc chắn về tương lai, họ có xu hướng tiết kiệm tiền, dẫn đến tiền gửi ngân hàng tăng lên. Ngân hàng trung ương đã giảm lãi suất trong nỗ lực khuyến khích chi tiêu, nhưng cho đến nay, có rất ít người hưởng ứng. Điều này đặt ra thách thức đối với các quan chức Trung Quốc, những người đang mong muốn thúc đẩy nền kinh tế bằng cách kích thích tiêu dùng nội địa.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
Tiến sĩ Antonio Graceffo là nhà phân tích kinh tế Trung Quốc đã có hơn 20 năm làm việc tại châu Á. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng MBA của Đại học Giao thông Thượng Hải; và hiện đang theo học ngành quốc phòng tại Đại học Quân đội Mỹ. Ông là tác giả của cuốn sách: Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion (Đằng sau Vành đai và Con đường: Sự mở rộng kinh tế toàn cầu của Trung Quốc).
