Liên minh châu Âu đã tiến hành điều tra hoạt động trợ cấp của Bắc Kinh đối với các nhà sản xuất xe điện. Trong khi đó, Trung Quốc gần đây đã có động thái hạn chế xuất khẩu than chì, một nguyên liệu quan trọng trong pin xe điện.
Động thái gần đây của Trung Quốc nhằm hạn chế xuất khẩu than chì sẽ không chỉ buộc các nhà sản xuất ô tô châu Âu phải tăng tốc nỗ lực phát triển các nguồn nguyên vật liệu thay thế. Do lĩnh vực xe điện ở châu Âu tiếp tục phụ thuộc vào pin từ Trung Quốc, chuỗi cung ứng xe điện cũng đang trở thành một đầu mối gây căng thẳng mới giữa Bắc Kinh và Liên minh châu Âu (EU).
Sự thống trị của Trung Quốc trên thị trường xe điện đã trở thành một vấn đề gây tranh cãi trong khu vực khi EU đẩy nhanh việc chuyển đổi sang xe điện bằng cách cấm bán ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel mới trong khối từ năm 2035. Vào tháng 9, Brussels cũng cam kết bảo vệ Ngành công nghiệp ô tô châu Âu thoát khỏi “cuộc đua xuống đáy” [giảm chất lượng hoặc lợi ích để giảm giá thấp hơn đối thủ] bằng cách điều tra hoạt động trợ cấp của nhà nước Trung Quốc đối với các nhà sản xuất xe điện.
Bà Ursula von der Leyen, người đứng đầu Ủy ban châu Âu, bày tỏ lo ngại rằng trợ cấp nhà nước của Trung Quốc cho các nhà sản xuất ô tô của nước này có thể làm suy yếu khả năng cạnh tranh trong khối và đe dọa lĩnh vực sản xuất của châu Âu.
Phát biểu trước Nghị viện EU ở Strasbourg với tư cách là chủ tịch EU, bà von der Leyen nói rằng thị trường toàn cầu hiện tràn ngập ô tô điện giá rẻ của Trung Quốc và rằng các khoản trợ cấp đáng kể của chính phủ Trung Quốc đã khiến giá của chúng được giữ ở mức thấp một cách giả tạo.
-
- Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phát biểu tại Viện Hudson ở Washington, DC, Mỹ, vào ngày 19/10/2023. (Ảnh: MANDEL NGAN/AFP qua Getty Images)
Cuộc điều tra là bước đầu tiên hướng tới việc tăng thuế nhập khẩu đối với ô tô do Trung Quốc sản xuất. EU hiện áp dụng mức thuế 10% đối với ô tô nhập khẩu từ Trung Quốc.
“[Với việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu than chì], chuỗi cung ứng xe điện đã trở thành một nguồn cơn của sự thù hận leo thang giữa Bắc Kinh và phương Tây,” ING cho biết vào tuần trước trong một ghi chú dành cho khách hàng.
Năm 2020, EU xác định than chì tự nhiên là nguyên liệu thô thiết yếu cho khối. Nó cũng được Mỹ coi là khoáng sản quan trọng và chiến lược.
2 tuần trước, chính phủ Mỹ đã thắt chặt các hạn chế đối với việc tiếp cận chất bán dẫn của các công ty Trung Quốc, bao gồm cả việc tạm dừng bán chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến hơn của Nvidia.
Trong tuần đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng gặp các quan chức EU để thảo luận về các khoáng sản thiết yếu như một phần của một loạt thỏa thuận.
Hơn nữa, Fitch Ratings cho biết trong một ghi chú vào ngày 23/10 rằng các thương hiệu xe điện hạng sang, bao gồm cả Mercedes, BMW và Volkswagen, bán khoảng 1/3 số xe điện của họ tại Trung Quốc. Hãng xếp hạng cho biết: “Sự phụ thuộc này cũng có thể khiến các nhà sản xuất ô tô châu Âu phải đối mặt với các biện pháp trả đũa có thể xảy ra đối với cuộc điều tra của EU về trợ cấp sản xuất của Trung Quốc hoặc các biện pháp bảo hộ tiềm năng khác”.
Hạn chế xuất khẩu than chì vì an ninh quốc gia
Viện dẫn những lo ngại về an ninh quốc gia, vào ngày 20/10, Bắc Kinh đã thông báo rằng bắt đầu từ ngày 1/12, một số loại than chì sẽ cần các giấy phép xuất khẩu đặc biệt. Nó nói thêm rằng lệnh hạn chế này không nhắm mục tiêu vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào.
Nhưng theo những hạn chế mới, các nhà xuất khẩu phải xin giấy phép vận chuyển hai loại than chì: vật liệu than chì tổng hợp có độ tinh khiết cao, độ cứng cao và mật độ kết cấu cao; và than chì vảy tự nhiên và các sản phẩm của nó.
Trong khi đó, giới hạn tạm thời đối với 5 mặt hàng than chì ít nhạy cảm hơn được sử dụng trong các ngành công nghiệp cốt lõi như thép, luyện kim và hóa chất đã được dỡ bỏ.
Trung Quốc thống trị chuỗi cung ứng than chì toàn cầu, khoáng sản cơ bản cần thiết để sản xuất pin EV. Ngoài việc là nhà sản xuất và xuất khẩu khoáng sản lớn nhất, Trung Quốc còn tinh chế hơn 90% than chì của thế giới thành vật liệu cực dương cho pin EV. Theo dữ liệu của Hải quan Trung Quốc, những khách hàng mua than chì hàng đầu khác từ Trung Quốc bao gồm Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ba Lan và Ấn Độ.
Ngành pin xe điện của Trung Quốc và châu Âu
Từ xử lý vật liệu đến chế tạo các thành phần pin, Trung Quốc dẫn đầu chuỗi cung ứng toàn cầu về các khoáng chất thiết yếu cần thiết để sản xuất pin EV.
Trong nhiều năm, chính phủ Trung Quốc đã nhấn mạnh vào công nghệ xe điện, đầu tư hàng tỷ USD trong các khoản trợ cấp của chính phủ và miễn thuế để hỗ trợ ngành công nghiệp này.
Ngay từ đầu, Bắc Kinh đã tuyên bố rằng xe điện sẽ là ưu tiên chiến lược quốc gia, thúc đẩy các công ty Trung Quốc đầu tư vào khai thác mỏ, tinh chế nguyên liệu thô và công nghệ pin.
-
- Một người phụ nữ gọi điện trong phòng trưng bày Xiaopeng Motor, ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 19/03/2021. Nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc này thường được gọi là Xpeng. (Ảnh: Wang Zhao/AFP qua Getty Images)
Vì Trung Quốc rõ ràng là thị trường ô tô lớn nhất thế giới, các nhà sản xuất Trung Quốc có động lực mạnh mẽ để tham gia vào lĩnh vực này. Ngoài ra, một phần nhờ cơ sở sản xuất mạnh mẽ và cơ sở hạ tầng hậu cần hiệu quả của Trung Quốc, các công ty xe điện đã có thể nhanh chóng tăng quy mô sản xuất.
Trong nhiều năm, EU, giống như Trung Quốc, cũng đã ủng hộ ngành công nghiệp pin EV địa phương. Ví dụ, năm 2017, EU đã thành lập Liên minh Pin châu Âu để “khởi động” sản xuất trong nước. Đến năm 2030, mục tiêu là các nhà cung cấp châu Âu sẽ cung cấp 90% nhu cầu pin của khu vực.
Các nước châu Âu như Đức cũng đã tạo ra các công nghệ quan trọng cho các phần cụ thể của chuỗi giá trị công nghệ pin EV, chẳng hạn như hoạt động tái chế và đi đầu trong việc thử nghiệm các hóa chất pin cải tiến như pin natri-ion.
Tuy nhiên, lĩnh vực pin của châu Âu thiếu quy mô và phải đối mặt với những thách thức trong việc chuyển từ giai đoạn phát triển ban đầu sang thương mại hóa rộng rãi. Châu Âu ngày nay hầu như hoàn toàn phụ thuộc vào Trung Quốc trong một số phần nhất định của chuỗi giá trị, chẳng hạn như tinh chế nguyên liệu thô.
-
- Những chiếc ô tô điện Tesla Model Y mới hoàn thành tại nhà máy sản xuất ô tô điện Tesla Gigafactory mới vào ngày 21/03/2022 gần Gruenheide, Đức. (Ảnh: Sean Gallup/Getty Images)
“Chuỗi cung ứng của các nhà sản xuất xe điện châu Âu sẽ tiếp tục phụ thuộc vào pin được mua chủ yếu từ Trung Quốc (và Hàn Quốc) cho đến khi họ thiết lập thành công nguồn cung ứng từ các khu vực khác, điều có thể sẽ diễn ra vào khoảng năm 2030”, ghi chú khách hàng của Fitch Ratings cho biết.
Khi thế giới chạy đua hướng tới việc sử dụng xe điện, Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự đoán rằng nhu cầu than chì sẽ tăng từ 20 đến 25 lần trong khoảng thời gian từ 2020 đến 2040.
Xe điện Trung Quốc tại châu Âu
Theo Fitch, nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc vào châu Âu đã tăng nhanh trong năm qua, mặc dù xe điện do Trung Quốc sản xuất vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong doanh số bán xe điện mới.
Tuy nhiên, xe điện Tesla sản xuất tại Trung Quốc có thị phần lớn nhất trên thị trường châu Âu. Tổng thị phần của Tesla tại châu Âu đã tăng hơn gấp đôi vào tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, các thương hiệu Trung Quốc chỉ chiếm chưa đến 1% thị phần.
-
- Một chiếc xe BYD mẫu được trưng bày trong ngày đầu tiên của Triển lãm Công nghiệp Ô tô Quốc tế Thượng Hải lần thứ 17 tại Thượng Hải vào ngày 19/04/2017. Các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đã công bố các mẫu xe SUV, xe điện mới tại Triển lãm Ô tô Thượng Hải lần này. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images)
Tuy nhiên, “EU đã tiến hành cuộc điều tra về tính công bằng trong các khoản trợ cấp dành cho sản xuất xe điện của Trung Quốc, điều này có thể thúc đẩy các hành động bảo hộ thương mại của EU và các biện pháp trả đũa của Trung Quốc”, Fitch cho biết, đồng thời lưu ý rằng cuộc điều tra không chỉ giới hạn ở các thương hiệu Trung Quốc và có thể cũng ảnh hưởng đến các thương hiệu xe điện châu Âu sản xuất tại Trung Quốc.
Bắc Kinh trả đũa
Tuy nhiên, các biện pháp trả đũa của Trung Quốc đã bắt đầu diễn ra.
Các chuyên gia cho rằng các hạn chế xuất khẩu than chì mà Trung Quốc áp đặt gần đây tương tự như các hạn chế xuất khẩu mà nước này áp đặt vào tháng 7 đối với các vật liệu gali và germani được sử dụng trong chip máy tính và các linh kiện khác.
Các biện pháp hạn chế này cũng được nhiều người hiểu là sự trả đũa đối với các hạn chế của Mỹ đối với việc bán công nghệ cho Trung Quốc và làm gia tăng mối lo ngại của phương Tây rằng Trung Quốc có thể hạn chế việc cung ứng các mặt hàng khác, đặc biệt là kim loại đất hiếm, lĩnh vực sản xuất mà quốc gia này cũng thống trị.
Tuy nhiên, thông tin cho thấy tất cả các nhà sản xuất ô tô lớn của châu Âu đều đang xem xét công nghệ pin khi họ đang cố gắng đáp ứng các quy định của EU về việc loại bỏ dần động cơ đốt trong vào năm 2035. Ví dụ: Mercedes-Benz, BMW và Volkswagen đang đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu và phát triển cái gọi là pin thể rắn.
Những loại pin này sử dụng chất điện phân rắn thay vì chất điện phân lỏng, giúp loại bỏ yêu cầu về một thành phần phân cách nặng để bảo vệ các điện cực dương và âm khỏi tiếp xúc. Những loại pin này có thể loại bỏ nhu cầu về than chì và các vật liệu quan trọng khác hiện đang được sử dụng trong pin xe điện, những thứ đang nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
