Dù chưa đến Giáng Sinh nhưng đợt bán hàng Giáng Sinh tại Nghĩa Ô - trung tâm hàng Giáng Sinh của Trung Quốc - của nhiều nhà cung cấp đã phải kết thúc sớm. Nhìn rộng hơn, cả ngành sản xuất Trung Quốc cũng đang trì trệ.
Giữa tháng 12 thường là thời gian cao điểm khi mà các thương nhân trong và ngoài nước đến Nghĩa Ô (Trung Quốc) để mua đồ Giáng Sinh trước lễ Giáng Sinh. Tuy nhiên, đợt bán hàng Giáng Sinh năm 2023 của nhiều nhà cung cấp tại đây đã kết thúc sớm do nhu cầu ở thị trường châu Âu và Mỹ giảm và giá hàng hóa bị đẩy xuống thấp.
Theo Chỉ số hàng hóa nhỏ của Trung Quốc do Chính quyền thành phố Nghĩa Ô công bố hai tuần trước, khi Giáng Sinh đang đến gần, các doanh nhân nước ngoài từ nhiều quốc gia khác nhau đã bắt đầu các hoạt động bổ sung và mua dự trữ hàng cuối cùng, đồng thời thị trường bán hàng nội địa dịp Giáng Sinh đã bắt đầu hoạt động. Cây Giáng Sinh, tất Giáng Sinh, gậy Giáng Sinh, quần áo Giáng Sinh và các sản phẩm liên quan khác có thể được nhìn thấy ở khắp mọi nơi tại Nghĩa Ô kể từ tháng 5. Hai phần ba sản phẩm Giáng Sinh trên thế giới đến từ Nghĩa Ô.
Nhưng khi mà Giáng Sinh vẫn chưa đến, nhiều nhà cung cấp ở Nghĩa Ô đã kết thúc sớm việc bán sản phẩm Giáng Sinh.
Tờ Nikkei Asian Review hôm thứ 3 (19/12) đưa tin bà Jiang, một thương gia ở Nghĩa Ô, đã cất đi những chiếc mũ, tất chân và các đồ trang trí Giáng Sinh. Bà cho biết, thời kỳ cao điểm về doanh số bán hàng dịp Giáng Sinh năm 2023 là tháng 10 và doanh số bán hàng giảm 1/3 so với năm 2022.
Thành phố Hàng hóa nhỏ Nghĩa Ô là chợ bán buôn hàng hóa nhỏ lớn nhất thế giới, với phần lớn doanh thu đến từ xuất khẩu.
-
- Một công nhân đang làm việc trong nhà máy sản xuất cây thông Noel nhân tạo ở Nghĩa Ô, Trung Quốc, vào ngày 7/12/2016. (Ảnh: JOHANNES EISELE/AFP qua Getty Images)
Đối với nhiều nhà xuất khẩu, hoạt động kinh doanh năm 2022 tốt hơn so với năm 2023. Mặc dù trong năm ngoái, Bắc Kinh vẫn chưa dỡ bỏ chính sách phòng chống dịch Covid-19 nhưng đó là lúc mà người tiêu dùng toàn cầu đang trong xu hướng tiêu dùng “trả đũa” sau đại dịch.
Năm 2023, mặc dù Bắc Kinh đã dỡ bỏ các biện pháp phòng chống đại dịch nhưng mức tiêu thụ ở Mỹ, châu Âu và các nước phương Tây là yếu, cộng với tiêu dùng nội địa trì trệ ở Trung Quốc, hoạt động kinh doanh của Nghĩa Ô diễn ra tệ hơn năm 2022.
Bà Jiang cho biết, nhu cầu từ các thị trường Nga và Trung Đông đã bù đắp phần nào nhu cầu yếu kém từ các nước tiêu dùng lớn như Mỹ và châu Âu.
Các nhà cung cấp cho biết lượng khách đến cửa hàng không giảm nhưng điều này không dẫn đến số liệu doanh số bán hàng tích cực. Một lý do là nhu cầu giảm giá.
Một người bán cây thông Noel trang trí nói với Nikkei: “Khách hàng ở Mỹ và châu Âu thường yêu cầu giảm 10% giá hàng hóa của chúng tôi, lấy lý do tỷ lệ lạm phát cao ở nước họ”.
Theo phân tích trước đó của Nikkei, 70% mặt hàng xuất khẩu chính của Trung Quốc đã được bán giảm giá trong năm qua và nhiều người đã chọn cách bán lượng hàng tồn kho dư thừa ra nước ngoài với giá thấp.
Phân tích của Capital Economics, tổ chức phân tích kinh tế của Anh, cũng cho thấy kể từ cuối năm ngoái, xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm khoảng 16% tính theo giá trị đồng USD. Tỷ suất lợi nhuận ròng của các nhà xuất khẩu đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2010, nếu không tính thời gian phong tỏa ban đầu do đại dịch.
Các nhà kinh tế dự đoán mức suy giảm xuất khẩu của Trung Quốc sẽ chạm đáy trong những tháng tới do thương mại toàn cầu đi lên theo chu kỳ, nhưng họ không mong đợi một sự phục hồi mạnh mẽ.
Công xưởng thế giới ‘trầm lắng’
Không chỉ các sản phẩm Giáng Sinh, hoạt động của cả ngành sản xuất Trung Quốc cũng đang trì trệ. Trong khi đó, sản xuất vốn là ngành rất quan trọng của Trung Quốc - công xưởng của thế giới.
Dữ liệu do Cục Thống kê Trung Quốc công bố hôm thứ 5 (30/11) cho thấy chỉ số nhà quản lý mua hàng (PMI) chính thức của ngành sản xuất Trung Quốc trong tháng 11 là 49,4, giảm 0,1 so với tháng trước và dưới ngưỡng 50 phân biệt sự mở rộng với sự thu hẹp.
Trước đó, các nhà phân tích được Reuters thăm dò dự kiến chỉ số sẽ ở mức 49,7. Trong số 31 tổ chức được khảo sát, chỉ có Goldman Sachs và Standard Chartered dự đoán chỉ số này sẽ ở mức thấp như vậy.
Chỉ số đơn đặt hàng mới giảm trong tháng thứ hai liên tiếp, trong khi chỉ số phụ đơn đặt hàng xuất khẩu mới chỉ là 46,3, nằm trong phạm vi thu hẹp trong tháng thứ 8 liên tiếp.
-
- Công nhân sản xuất khăn tắm để xuất khẩu tại một nhà máy ở Tân Châu, tỉnh Sơn Đông phía đông Trung Quốc, vào ngày 28/06/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Ngoài ra, chỉ số PMI phi sản xuất của Trung Quốc cũng bất ngờ giảm xuống 50,2 trong tháng 11 từ mức 50,6 trước đó, cho thấy hoạt động trong ngành dịch vụ khổng lồ và ngành xây dựng tiếp tục chậm lại.
Hiện nay, nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với một số yếu tố bất lợi, bao gồm khủng hoảng bất động sản lan rộng, rủi ro nợ của chính quyền địa phương, tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại và căng thẳng địa chính trị.
Mặc dù Bắc Kinh đã đưa ra một loạt chính sách nhưng vẫn chưa đạt được mấy thành công.
Chỉ số PMI sản xuất đã giảm 7 trong 8 tháng qua. Lần duy nhất chỉ số này trên ngưỡng 50 là mức 50,2 trong tháng 9. Nhiều nhà phân tích đã cảnh báo rằng Trung Quốc có thể rơi vào tình trạng trì trệ kinh tế dài hạn kiểu Nhật Bản vào cuối những năm 2020 trừ khi các nhà chức trách điều chỉnh định hướng kinh tế.
Các nhà cố vấn chính sách cho rằng nếu chính quyền Trung Quốc hy vọng duy trì mục tiêu tăng trưởng kinh tế hàng năm “khoảng 5%” trong năm tới, họ cần thực hiện nhiều biện pháp kích thích hơn. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế vẫn nghi ngờ liệu Trung Quốc có thể duy trì được đà tăng trưởng trong năm tới hay không.
Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã bị hạn chế thực hiện thêm các biện pháp kích thích tiền tệ do lo ngại rằng chênh lệch lãi suất ngày càng tăng với các nước phương Tây có thể làm suy yếu đồng CNY (nhân dân tệ) và đẩy nhanh dòng vốn thất thoát khỏi Trung Quốc.
Ngành bất động sản vẫn là lực cản lớn cho tăng trưởng kinh tế. Doanh số bán nhà sụt giảm càng làm giảm thêm nhu cầu về đồ nội thất và thiết bị gia dụng. Đà phục hồi trong lĩnh vực dịch vụ dần suy yếu, thị trường việc làm trì trệ cũng khiến người tiêu dùng thận trọng trong việc tăng chi tiêu.
Bà Wang Dan, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Hang Seng (Trung Quốc), cho biết: "Thị trường trong nước không thể bù đắp tổn thất ở thị trường châu Âu và Mỹ. Số liệu cho thấy sản lượng nhà máy giảm và việc làm cũng giảm. Số liệu có thể cũng chỉ ra rằng người dân đã mất niềm tin vào chính sách của chính quyền".
Bà cảnh báo rằng tình hình hoạt động của các nhà máy khó có thể được cải thiện sớm do mối đe dọa từ các vấn đề kinh tế khác. "Ưu tiên hiện nay rõ ràng là kiểm soát rủi ro nợ của chính quyền địa phương và rủi ro do các ngân hàng khu vực gây ra".
Trung Quốc nỗ lực xúc tiến chuỗi cung ứng sản xuất
-
- Các container được nhìn thấy tại bến container của Cảng Liên Vân Cảng, thuộc tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc, vào ngày 13/7/2023. (Ảnh: STRINGER/AFP qua Getty Images)
Ngành sản xuất của Trung Quốc vốn là lĩnh vực phát triển mạnh, phục vụ cho các chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh các doanh nghiệp nước ngoài ngày càng xa lánh Trung Quốc, chuỗi cung ứng Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Khó khăn trong xuất khẩu của Trung Quốc khi nhu cầu thế giới suy giảm càng làm trầm trọng thêm tình hình. Những điều này ảnh hưởng không nhỏ tới ngành sản xuất của nước này. Do đó, Bắc Kinh rất muốn tìm cách xúc tiến và cải thiện vị thế của chuỗi cung ứng Trung Quốc, đặc biệt trong việc thu hút các doanh nghiệp nước ngoài.
Vào ngày 28/11, Bắc Kinh đã tổ chức lễ khai mạc Hội chợ triển lãm xúc tiến chuỗi cung ứng quốc tế Trung Quốc lần thứ nhất. Theo Tân Hoa Xã, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tuyên bố trong bài phát biểu rằng ông sẽ phản đối chủ nghĩa bảo hộ và mọi hình thức "tách rời và mất kết nối". Ông Lý Cường cũng nói rằng Bắc Kinh “sẽ hội nhập sâu hơn vào hệ thống chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn cầu” và “cung cấp nhiều sự thuận tiện hơn và sự đảm bảo tốt hơn cho các công ty từ khắp nơi trên thế giới đến đầu tư và hoạt động tại Trung Quốc”.
Ông Phùng Sùng Nghĩa (Feng Chongyi), phó giáo sư tại Đại học Công nghệ Sydney, cho biết vào ngày 29/11 rằng Bắc Kinh hiện đang gặp khó khăn về kinh tế và một số lượng lớn đầu tư nước ngoài đang rút khỏi Trung Quốc. Chính quyền đang tổ chức loại hội chợ này để xúc tiến đối ngoại, cố gắng tạo ra ảo tưởng hào nhoáng rằng thị trường Trung Quốc vẫn được ưa chuộng, thu hút vốn nước ngoài.
Theo ông Phùng, khi tình hình hiện giờ đang hỗn loạn, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) muốn tổ chức lại chuỗi cung ứng và giữ các chuỗi cung ứng quan trọng ở Trung Quốc.
Ông Tô Tử Vân (Su Ziyun), Giám đốc Viện Chiến lược và Nguồn lực của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Quốc gia Đài Loan, cũng cho biết vào ngày 29/11 rằng việc Bắc Kinh tổ chức triển lãm chuỗi cung ứng phản ánh những khó khăn mà Bắc Kinh gặp phải. Bởi vì các nhà sản xuất trong các ngành khác nhau thường tự kết nối với các đối tác thượng nguồn và hạ nguồn trong chuỗi cung ứng nên không cần phải tổ chức các triển lãm đặc biệt để quảng bá. Ông Tô cho rằng hội chợ này nêu bật điểm yếu của Bắc Kinh.
Ngày càng có nhiều quốc gia bày tỏ lo ngại về sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng vào Trung Quốc.
Trong năm qua, Mỹ và Liên minh châu Âu đã kêu gọi giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong các lĩnh vực cụ thể và “giảm thiểu rủi ro” trong chuỗi cung ứng.
-
- Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (phải) nói chuyện với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo trong cuộc gặp tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 29/8/2023. (Ảnh: ANDY WONG/POOL/ AFP qua Getty Images)
Vào ngày 30/3, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu von der Leyen đã chỉ ra rằng “sự kết hợp rõ ràng giữa các lĩnh vực quân sự và thương mại” của Bắc Kinh đã mang lại rủi ro cho an ninh châu Âu và do đó cần phải giảm thiểu rủi ro.
Ngay trước khi khai mạc hội chợ triển lãm chuỗi cung ứng của Bắc Kinh, Tổng thống Mỹ Biden đã thành lập “Hội đồng Tòa Bạch Ốc về sự vững bền của chuỗi cung ứng” vào ngày 27/11 và công bố gần 30 biện pháp mới nhằm củng cố chuỗi cung ứng, thứ đóng vai trò then chốt trong an ninh quốc gia và nền kinh tế của Mỹ.
Ông Tô Tử Vân cho rằng việc Mỹ tăng cường sự vững bền của chuỗi cung ứng bắt nguồn từ yêu cầu của Tổng thống Trump vào năm 2017. Ông Trump đã đề nghị Bộ Quốc phòng Mỹ nộp báo cáo an ninh về việc làm vững mạnh chuỗi cung ứng quốc phòng của Mỹ. Sau khi ông Biden nhậm chức, một báo cáo khác vào năm 2021 được đưa ra nhằm củng cố chuỗi cung ứng của Mỹ, tăng khả năng phục hồi kinh tế. Thoát khỏi chuỗi cung ứng của Trung Quốc là một xu hướng lớn.
Theo ông Tô, phương hướng chung trong chính sách của Mỹ đã được đặt ra. 30 biện pháp của ông Biden là nhằm thoát khỏi chuỗi cung ứng của Trung Quốc và đảm bảo rằng chuỗi cung ứng sẽ không bị ĐCSTQ kiểm soát.
Ngoài ra, căng thẳng địa chính trị, đặc biệt là từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine và những lo ngại rằng Trung Quốc có thể xâm chiếm Đài Loan, đã khiến các công ty có vốn nước ngoài chọn không mở rộng chuỗi cung ứng ở Trung Quốc mà chuyển sang các quốc gia khác có quan hệ tốt hơn với Mỹ, chẳng hạn như như Ấn Độ, Mexico và Việt Nam.
Bảo Nguyên tổng hợp
