Cuối tháng 10 năm ngoái, em T.B.L. (13 tuổi, trú tại xã Mỹ Bằng - Yên Sơn) xuất hiện dấu hiệu tăng cân nhanh. Chỉ trong vòng hai tháng, bé tăng 5 – 7 kg kèm theo phù nề, kém ăn uống và người thường xuyên mệt mỏi…
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang, bác sĩ chẩn đoán em L. mắc hội chứng thận hư, chỉ định dùng thuốc prednisolone điều trị theo phác đồ. Sau 10 ngày, bệnh nhi tiến triển tốt, được ra viện và hẹn tái khám sau 4 tuần.
Sau một thời gian uống thuốc tại nhà, người thân nhận thấy tình trạng của em L. đã ổn định hơn, nên chủ quan, không đưa con quay lại bệnh viện để tái khám mà đưa ra phòng khám tư.
Tháng 2/2024, bác sĩ phòng khám tư vẫn kê đơn thuốc duy trì liều tấn công 12 viên prednisolone 5mg/ngày cho bệnh nhi, bất chấp kết quả xét nghiệm của em L. có dấu hiệu tiến triển tốt.
Tuy nhiên, sau khi dùng thuốc một thời gian, em L. bắt đầu tăng cân nhanh hơn (khoảng 1 kg/tháng), kèm theo triệu chứng mệt mỏi. Cuối cùng, bệnh nhi được chuyển tuyến từ phòng khám tư lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang để điều trị.
Triệu chứng của em L. có phần nặng hơn với khuôn mặt phù, chân tay rậm lông, huyết áp thấp (80/50mmgHg), chỉ số cortisol thấp (6.5 nmol/l), được chẩn đoán suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid kéo dài.
Bệnh nhi tiếp tục được chuyển về tuyến Trung ương để điều trị.
Suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận sản xuất quá ít cortisol, gây rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ gây tử vong.
Việc lạm dụng corticoid sẽ gây rối loạn chức năng và ức chế hoạt động của tuyến thượng thận. Khi ngưng thuốc đột ngột, tuyến thượng thận không thể hoạt động trở lại bình thường, giảm chức năng tiết hormon, dẫn đến mất cân bằng các quá trình chuyển hóa trong cơ thể.
Các triệu chứng suy thượng thận điển hình của việc lạm dụng corticoid, bao gồm: Mệt mỏi, yếu cơ, ăn không ngon, sụt cân; tiêu chảy, đau bụng, nôn, buồn nôn; sốt, đau đầu, tụt huyết áp, tụt đường huyết; rối loạn tâm thần, ý thức, có thể hôn mê, lơ mơ
Để phòng ngừa, bệnh nhân cần sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý dùng quá nhiều thuốc chứa thành phần gây bệnh trong thời gian dài, các bác sĩ khuyến cáo.
Các thuốc không được bác sĩ kê toa (kể cả thuốc đông y) trong điều trị các bệnh lý xương khớp, hoặc thuốc trị cảm ho, sổ mũi, viêm xoang… có tác dụng kháng viêm, giảm đau mạnh đều có nguồn gốc từ corticoid.
Nếu bệnh nhân tự ý mua thuốc về dùng một cách tùy tiện không theo sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ sẽ rất dễ mắc bệnh.
Bệnh nhân cần tái khám theo đúng lịch hẹn của bác sĩ tại các cơ sở y tế uy tín, để đảm bảo thuốc được dùng đúng cách, đúng chỉ định, tránh biến chứng xảy ra, nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.
Hoàng Tuấn (tổng hợp)
