Trong hơn 2 năm Nga xâm chiếm Ukraine, xe tăng chiến đấu chủ lực đã đóng một vai trò quan trọng. Ngay từ đầu, Nga đã mạnh dạn đẩy xe tăng chiến đấu chủ lực và xe chiến đấu bộ binh được trang bị vũ khí hạng nặng ra tiền tuyến. Nhưng do sai sót chiến thuật, lực lượng thiết giáp Nga đang gặp khó khăn mà không được bảo vệ hiệu quả.
Theo báo cáo chiến đấu của Bộ Quốc phòng Ukraine ngày 17/5 cho thấy, tính đến thời điểm hiện tại, hơn 7.500 xe tăng và hơn 14.500 xe bọc thép của quân đội Nga đã bị phá hủy, bắt giữ hoặc bỏ lại nơi chiến trường. Mặc dù lực lượng xe tăng của Nga sử dụng các phương tiện phòng thủ và bộ binh hỗ trợ chiến thuật một cách thận trọng hơn nhằm cố gắng khắc phục một số sai sót chiến thuật nhưng tổn thất của lực lượng thiết giáp vẫn không giảm.
Ngày 14/5, một đoạn video đầy kịch tính do Lữ đoàn tấn công đường không độc lập số 79 của Ukraine đăng tải trên mạng xã hội cho thấy nhiều ‘Xe tăng rùa’ của Nga đã bị phá hủy bởi hỏa lực pháo binh trên cánh đồng gần Novovykhalivka. Ukraine dùng thuật ngữ ‘xe tăng rùa biển’ để mô tả xe tăng Nga được trang bị lưới bảo vệ bằng kim loại trong làn sóng tấn công mới nhất. Tuy nhiên, những chiếc ‘xe tăng rùa biển’ khi đối mặt với những đòn tấn công chính xác của Ukraine và dường như không giúp ích được gì nhiều trong việc nâng cao khả năng sống sót của chúng.
Lữ đoàn 79 Ukraine viết trên X rằng, lưới kim loại bảo vệ trên xe tăng cũng không chống chịu được hỏa lực tấn công. "Nhờ kỹ năng và sự phối hợp tốt của các binh sĩ của chúng tôi, 4 xe tăng Nga, 6 xe chiến đấu bộ binh và một xe cứu thương bọc thép bị bỏ lại trên chiến trường".
Lực lượng Ukraine tiếp tục sử dụng máy bay không người lái kamikaze góc nhìn thứ nhất (FPV) giá rẻ để tấn công các đơn vị thiết giáp Nga trên tiền tuyến. Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết, xe tăng Nga là con mồi ưa thích của máy bay không người lái Ukraine. Quân đội Ukraine cho biết họ đã sử dụng máy bay không người lái tấn công, pháo binh và tên lửa chống tăng trong cuộc tấn công vào các đơn vị thiết giáp Nga gần Novovikhalivka. Novovykhalivka nằm ở phía tây nam thành phố Donetsk do Nga kiểm soát.
Quân đội Nga đang phát động một cuộc tấn công quy mô lớn trong khu vực, cố gắng chọc thủng hàng phòng ngự của lực lượng Ukraine vẫn chưa phục hồi hoàn toàn do tình trạng thiếu đạn dược và nhân lực. Hiện tại, những chiếc ‘xe tăng rùa biển’ này của Nga đang mở cuộc tấn công vào các vị trí tiền tuyến của Ukraine ở Donetsk, cố gắng tiếp tục chiếm thêm lãnh thổ trong khu vực. Tuy nhiên, những chiếc xe tăng nằm co ro dưới vỏ đạn này dường như không mang lại nhiều hy vọng cho quân đội Nga.
Trên thực tế, quân đội Ukraine và các chỉ huy đơn vị tiền tuyến đã nhiều lần lên tiếng về những phát hiện của họ về lực lượng thiết giáp Nga. Những phát hiện này đã vạch trần những khuyết điểm của lực lượng thiết giáp Nga và bị lực lượng Ukraine khai thác triệt để nhằm gây thiệt hại nặng nề cho quân đội Nga. Trong số đó, quân đội Ukraine thích thú nhất với kinh nghiệm sử dụng máy bay không người lái loại nhỏ giá rẻ để tiêu diệt xe tăng.
Thông thường, máy bay không người lái nhỏ chỉ có thể mang đầu đạn nhỏ, vì vậy trừ khi chúng có thể bắn trúng xe tăng vào đúng vị trí, nếu không chúng sẽ không thể gây hư hại cho xe tăng ngoài việc tạo ra một số vết xước vô hại ở bên ngoài. Nhưng lực lượng Ukraine vẫn có cách để đạt được mục tiêu của mình.
Đoạn video do Lực lượng Đặc nhiệm Ukraine công bố hôm 8/5 cho thấy, một máy bay không người lái bay lượn phía trên xe tăng T-90M của Nga và thả lựu đạn M67 vào cửa sập của xe tăng. Khi làn khói nhẹ chuyển sang khói dày, ngọn lửa bắt đầu lan rộng và đạn dược chứa trong tháp pháo của xe tăng phát nổ dữ dội dưới sức nóng. Xe tăng T-90 hiện đại nhất của Nga trị giá hơn 4 triệu USD đã bị biến thành đống sắt vụn bởi một quả lựu đạn trị giá 50 USD do máy bay không người lái có giá chỉ 2.000 USD thả xuống. M67 là loại lựu đạn phân mảnh của Mỹ không có tác dụng ở bên ngoài xe tăng, nhưng bên trong xe tăng, lực nổ 170 gam của nó đủ sức làm nổ đạn trong tháp pháo và phá hủy hoàn toàn xe tăng.
Một ngày sau, tức ngày 9/5, Shadow Force tung ra đoạn video ghi lại cảnh một chiếc xe tăng T-90M khác bị tiêu diệt. Lực lượng Đặc nhiệm của Ukraine đề cập đến một mạng lưới đặc vụ và người cung cấp thông tin hoạt động đằng sau đường dây quân sự của Nga.
Nhiều video tương tự cho thấy xe tăng Nga bị phá hủy qua các cửa hầm mở bởi lựu đạn do máy bay không người lái thả xuống. Điều này đặt ra câu hỏi, tại sao đội xe tăng Nga không đóng cửa hầm xe tăng?
Câu trả lời không hề phức tạp. Việc để cửa sập mở có thể là một thói quen phổ biến của lực lượng thiết giáp Nga, mặc dù cách làm này có thể vi phạm các quy định liên quan của quân đội Nga.
Cửa sập được thiết kế sao cho có khả năng bảo vệ tương tự như phần còn lại của đỉnh bể, có nghĩa là cửa sập phải được làm bằng tấm thép ít nhất 5,08 cm và có thể nặng hơn 45,36 kg. Một số xe tăng có cửa sập được trang bị cơ cấu lò xo để mở dễ dàng hơn, và xe tăng Merkava của Israel thậm chí còn có cửa sập trợ lực. Tuy nhiên, thiết kế của xe tăng Nga ở khu vực này tương đối thô sơ và rõ ràng loại công nghệ này không được sử dụng. Vì vậy, việc đóng mở nắp hầm của xe tăng Nga đòi hỏi nhiều thời gian và sức lực. Hơn nữa, bất cứ ai nhảy từ xe tăng Nga ra chiến trường đều có thể rơi vào trạng thái hoảng loạn.
Một trong những thất bại nổi tiếng nhất của thiết kế xe tăng Nga là lựa chọn sai lầm về số lượng tổ lái và nạp đạn tự động. Để loại bỏ máy nạp đạn, tổ lái giảm từ 4 xuống còn 3, đồng thời thiết bị cung cấp đạn của máy nạp đạn tự động được đặt bên trong tháp pháo để chia sẻ cùng một không gian với tổ lái. Vấn đề này gây ra là bất kỳ đòn tấn công xuyên thấu nào cũng có khả năng làm nổ kho đạn cất trong cabin, gây ra một vụ nổ dữ dội hay còn gọi là ‘tử vì đạo’. Vụ nổ có thể ném tháp pháo lên không trung, khiến những người bên trong xe có rất ít cơ hội sống sót.
Điều này khiến người chỉ huy vô cùng lo lắng khi xe tăng gặp phải bất kỳ tình huống nào. Nếu xe tăng trúng phải mìn, hoặc bị trúng tên lửa hoặc máy bay không người lái tấn công góc nhìn thứ nhất và mất điện, người chỉ huy sẽ ra lệnh cho tổ lái rời khỏi xe ngay lập tức. Bởi vì họ có thể chỉ có vài giây để trốn thoát, và những giây này sẽ quyết định liệu họ có rời đi an toàn trước khi xe tăng nổ tung hay họ đang ở tâm điểm của vụ nổ. Trong trường hợp này, thành viên tổ lái chắc chắn hiểu rằng điều khôn ngoan nhất cần làm là rời khỏi xe tăng càng nhanh càng tốt.
Một vấn đề khác là sự hiện diện của máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất, máy bay không người lái tấn công truy lùng các thành viên tổ lái đang trốn thoát khỏi xe tăng. Như một trò đùa, khi một con gấu đang đuổi theo một đội, bạn không cần phải chạy nhanh hơn con gấu, chỉ cần vượt qua người đồng đội chạy chậm nhất là an toàn.
Tổ lái buộc phải mở cửa để giảm tỷ lệ tử vong
Để cửa hầm mở sẽ là một tổn thất to lớn đối với người Nga. Vậy hậu quả sẽ ra sao nếu tổ lái buộc phải đóng cửa hầm xe tăng để tránh bị phạt nặng?
Thông thường, một số đội xe tăng sẽ mạo hiểm mạng sống của mình để thực hiện mệnh lệnh. Mỗi xe tăng có tổ lái gồm 3 người, mỗi người có cửa thoát hiểm riêng. Nếu mọi người đều có 50% khả năng tuân thủ mệnh lệnh thì khả năng cả 3 cửa hầm đều bị đóng là khoảng 12,5%, rõ ràng khả năng này không cao. Ngay cả với tỷ lệ tuân thủ 80% trên mỗi thành viên tổ lái, hầu hết các xe tăng bị bỏ rơi sẽ có ít nhất một cửa sập mở. Ví dụ, hai trong số ba cửa sập của T-90M đã bị đóng. Nhưng chỉ cần mở cửa sập là đủ để máy bay không người lái có cơ hội thả lựu đạn vào trong xe tăng.
Một giải pháp đơn giản được Nga áp dụng là lắp một tấm lưới kim loại nhẹ giống như một tấm bình phong phía trên cửa sập, có thể đóng mở dễ dàng, cho phép không khí trong lành lọt vào đồng thời chặn những quả bom nhỏ. Tuy nhiên, phương pháp này rõ ràng là khác xa với tình hình thực tế trên chiến trường. Chỉ cần cửa hầm giáp mở, lựu đạn M67 sẽ dễ dàng xé toạc ‘cửa lưới’ trong các đợt tấn công tiếp theo, nó vẫn có thể biến chiếc xe tăng Nga trị giá 4 triệu USD thành sắt vụn. Điều này đã được xác nhận trong các video do Lực lượng Đặc nhiệm Ukraine công bố vào ngày 6 và 9/5. Lưới kim loại chỉ có thể mang lại sự thoải mái về mặt tâm lý tạm thời và không thể mang lại sự bảo vệ an toàn. Họ có thể chịu được 1 hoặc 2 quả lựu đạn ném từ trên cao xuống. Tuy nhiên, khi không có hỏa lực gây nhiễu hoặc hỏa lực phòng thủ, miễn là cửa bọc thép của xe tăng không đóng lại, người điều khiển máy bay không người lái có thể tấn công liên tục và cuối cùng đạt được mục tiêu.
Mới đây, ‘xe tăng rùa biển’ xuất hiện trên chiến trường dường như là phiên bản nâng cấp có ‘cửa lưới’. Trong quá trình sản xuất xe tăng mới, các kỹ sư Nga đã lắp đặt một mái che bằng giáp phản ứng nổ (ERA) phía trên xe tăng để tạo thành hàng rào bảo vệ. Nhưng liệu nó có thể chống lại các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái hay không còn tùy thuộc vào tâm trạng của người điều hành Ukraine. Nếu bạn gặp phải một người điều khiển kiên trì, anh ta sẽ tiếp tục quay lại tấn công cùng một Xe tăng rùa biển, thả các loại đạn khác nhau. Sau 10 hoặc 8 lần tấn công, đường dẫn đến cửa hầm của quả bom sẽ mở ra, và sau đó một hoặc hai quả lựu đạn nhiệt áp có thể thực hiện thủ thuật.
Có thể có một lý do khác để các tổ lái xe tăng Nga bào chữa cho việc không đóng cửa sập theo yêu cầu, đó là việc đóng cửa sập không giúp họ nâng cao khả năng sống sót của xe tăng. Vào ban đêm, đó là lúc máy bay không người lái ném bom hạng nặng ‘Baba Yaga’ của Ukraine xuất hiện. Chúng lớn hơn nhiều so với máy bay không người lái bay ban ngày và có thể mang những quả bom lớn hơn, bao gồm súng cối, tên lửa và thậm chí cả mìn chống tăng, phá hủy xe tăng bất kể cửa sập của chúng có đóng hay không.
Điều khiến quân đội Nga lo lắng hơn nữa là lực lượng Đặc nhiệm Ukraine và các lực lượng tương tự khác tiếp tục phá hủy thiết giáp cao cấp của quân đội Nga mỗi ngày, quy mô và tần suất cũng ngày càng tăng.
Theo Shishi Junshi
Lý Ngọc biên dịch
