Năm năm trước khi chiếc Concorde thực hiện chuyến bay đầu tiên, một chiếc máy bay siêu thanh hùng vĩ khác đã bay lên bầu trời, trở thành hình mẫu cho hầu hết các thế hệ máy bay tốc độ cao sau này, bao gồm cả chiếc Concorde nhanh nhất hiện nay. Đó là chiếc máy bay gì?
Đó là chiếc máy bay ném bom XB-70 là một oanh tạc cơ chiến lược thử nghiệm có khả năng bay với tốc độ Mach 3 ở độ cao lớn, được phát triển cho Không quân Hoa Kỳ. Chuyến bay đầu tiên của nó vào tháng 9/1964, cách đây 60 năm, đã mở ra thời kỳ hoàng kim của máy bay siêu thanh. Chiếc máy bay sau đó đạt tốc độ trên 3200 km/h, nhanh hơn Concorde gần 50%.
Ông Tony Landis, nhà sử học tại Bộ Tư lệnh Trang bị Không quân ở Dayton, Ohio, nói với CNN: “Thiết kế tổng thể của XB-70 tuyệt đẹp”. “Trong môi trường trí tuệ nhân tạo và kỹ thuật dựa trên máy tính ngày nay, thật khó để tưởng tượng rằng một chiếc máy bay có khả năng về tốc độ và độ cao như vậy lại được chế tạo cách đây 65 năm”.
Ông Landis nói: "Cho đến ngày nay, mọi người vẫn dừng lại và nhìn chằm chằm vào Valkyrie (XB-70) tại Bảo tàng Quốc gia Lực lượng Không quân Hoa Kỳ và ngạc nhiên trước kích thước cũng như hình dạng của nó. Hầu hết mọi người đều hỏi liệu đây có phải là một thiết kế mới hay không. Bởi vì họ chưa bao giờ nhìn thấy bất cứ điều gì giống như vậy".
-
- Chiếc XB-70A số 1 (62-0001) được nhìn từ trên cao trong cấu hình hành trình với các đầu cánh cụp xuống để cải thiện khả năng điều khiển. (Ảnh: NASA)
Kế hoạch đã bị hủy
Chiếc máy bay XB-70 này là sản phẩm của sự cạnh tranh giữa Boeing và North American Airlines. Năm 1957, North American Aviation, một nhà sản xuất hàng không vũ trụ lớn, được Không quân lựa chọn để phát triển máy bay ném bom có khả năng mang vũ khí hạt nhân ở tốc độ Mach 2 và ở độ cao 60.000 feet (18.200 mét).
Tuy nhiên, vào đầu những năm 1960, công nghệ tên lửa đất đối không ngày càng phát triển, tạo ra mối đe dọa lớn cho XB-70. Cùng với chi phí phát triển đắt đỏ khiến nó không hiệu quả về mặt kinh tế so với tên lửa đạn đạo liên lục địa có chức năng tương tự, cuối cùng dự án XB-70 bị hủy bỏ, những nguyên mẫu thử nghiệm đã chế tạo được chuyển đổi sang mục đích nghiên cứu.
Chiếc XB-70 Valkyrie đầu tiên lăn bánh khỏi dây chuyền sản xuất ở Palmdale, California vào ngày 11/5/1964. Với sải cánh hơn 30 mét, sáu động cơ phản lực General Electric ở phía sau và chiều dài hơn 56 mét, đây là một trong những chiếc máy bay đáng nhớ nhất từng được chế tạo.
Ngoài ra, các thiết kế chính của XB-70 chẳng hạn như, cánh tam giác độc đáo, thân máy bay mỏng, dài bằng titan chịu nhiệt được mô phỏng bởi Concorde và bản sao Tupolev Tu-144 của Liên Xô, XB-70 là một biểu tượng của sự đổi mới và sức mạnh công nghệ.
Ông Landis cho biết: "Trong suốt những năm 1960, cả lĩnh vực quân sự và dân sự đều dành những nguồn lực đáng kể để phát triển máy bay vận tải siêu thanh. Trong giai đoạn đầu, gần như tất cả các công ty sản xuất máy bay có thiết kế ban đầu của họ dựa trên XB-70".
Tổng cộng có hai nguyên mẫu được sản xuất theo kế hoạch này, nguyên mẫu số 1 XB-70 được giới hạn ở tốc độ dưới 2,5 lần tốc độ âm thanh, cánh bị biến dạng và rách với tốc độ gấp 3 lần tốc độ âm thanh. Nguyên nhân chủ yếu là do lỗi sản xuất trong cấu trúc tổ ong. Nguyên mẫu thứ hai đã cải thiện hầu hết các vấn đề và có thể đạt tốc độ gấp 3 lần âm thanh, nhưng nó đã bị rơi trong một vụ va chạm sau đó.
Từ London đến New York chỉ mất 2,5 tiếng
Sau khi vai trò máy bay ném bom của Valkyrie rõ ràng bị gác lại, các nhà thiết kế đã nghĩ ra những cách sử dụng khác cho máy bay.
Ông Landis cho biết: “Các kỹ sư Bắc Mỹ rất sáng tạo và đưa ra nhiều cách sử dụng khác nhau cho máy bay, nhưng lựa chọn duy nhất được xem xét nghiêm túc là các phiên bản vận tải quân sự và dân sự”.
Ba phương án đã được đề xuất vào thời điểm đó, từ thiết kế cho 158 hành khách đến thiết kế ‘sang trọng’ với 114 chỗ ngồi và khu vực ghế ngồi ở trung tâm cabin.
Thật khó để tưởng tượng hành khách sẽ trải nghiệm những gì trên một chiếc máy bay như vậy, nhưng theo ông Landis, nó rất giống bay trên Concorde: "Mượt mà, yên tĩnh, có nhiều không gian giữa các ghế".
Điều tuyệt vời nhất là nó rất nhanh, chỉ mất hai tiếng rưỡi để bay từ London đến New York, so với ba tiếng rưỡi thông thường của chiếc Concorde.
-
- Một chiếc máy bay siêu thanh Concorde của British Airways đã nghỉ hưu được nâng lên bằng cần cẩu khi nó được đưa trở lại Bảo tàng Intrepid vào ngày 14 tháng 3 năm 2024 tại Thành phố New York. (Ảnh của Michael M. Santiago/Getty Images)
Di sản còn sót lại
Tuy nhiên, vào năm 1966, một vụ tai nạn chết người đã xảy ra trong một sự kiện chụp ảnh do General Electric tổ chức, và chương trình XB-70 tiếp tục bị cắt giảm. Khi đó, nguyên mẫu thứ hai, tiên tiến hơn, đã va chạm với một máy bay F-104N nhỏ hơn giữa không trung, khiến phi công của nó và một phi công của chính chiếc XB-70 thiệt mạng, đồng thời làm bị thương nặng phi công còn lại.
Chiếc XB-70 bị phá hủy chỉ bay được 46 lần, trong khi chiếc còn lại kết thúc sự nghiệp sau 83 chuyến bay, nhiều chuyến bay được thực hiện như một đài thử nghiệm siêu thanh cho NASA kéo dài hơn 160 giờ, bị phá hủy trong một vụ va chạm midair vào ngày 24/ 6/1969.
Ngày 4/2/1969, nguyên mẫu số 1 thực hiện chuyến bay cuối cùng. Nó bay từ nơi hiện nay là Trung tâm Nghiên cứu Chuyến bay Armstrong của NASA ở California đến Căn cứ Không quân Wright-Patterson ở Ohio, sau đó được trưng bày tại Bảo tàng Không quân Quốc gia Hoa Kỳ.
Ông Landis nói: “Mặc dù chương trình có thể chưa phát huy hết tiềm năng nhưng di sản của XB-70 vẫn còn đó”.
Ông nói: "Tất cả các thiết kế máy bay tốc độ cao cỡ lớn đều được hưởng lợi từ công việc được thực hiện trên XB-70. Dữ liệu từ các chuyến bay nghiên cứu này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến thiết kế của máy bay trong tương lai".
Concorde đã ngừng hoạt động vào năm 2003 do sự suy thoái của ngành hàng không thương mại và vụ tai nạn đầu tiên và duy nhất của nó vào năm 2000.
Theo The Epoch Times
Lý Ngọc biên dịch
