Tiếp tục có thêm một số liệu tiêu cực về kinh tế Trung Quốc được công bố. Theo một chuyên gia, kết quả tồi tệ của chỉ số sản xuất tổng thể cho thấy một nền kinh tế yếu kém và triển vọng vẫn không lạc quan.
Dữ liệu do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) công bố hôm thứ Tư (31/1) cho thấy hoạt động nhà máy tại Trung Quốc suy giảm tháng thứ 4 liên tiếp trong tháng 1, cho thấy nhu cầu yếu sẽ tiếp tục cản trở nền kinh tế Trung Quốc.
Chỉ số quản lý mua hàng (PMI) sản xuất chính thức của Trung Quốc đã tăng nhẹ lên 49,2 trong tháng 1 từ mức 49 trong tháng 12/2023. Tuy nhiên, nó vẫn ở dưới ngưỡng 50 phân biệt giữa mở rộng và thu hẹp. Con số này thấp hơn một chút so với dự đoán của các nhà kinh tế Bloomberg.
Chỉ số hoạt động kinh doanh phi sản xuất, đo lường lĩnh vực xây dựng và dịch vụ, đạt mức 50,7, tăng so với tháng trước và tốt hơn một chút so với dự đoán của các nhà kinh tế. Chỉ số phụ hoạt động dịch vụ phục hồi lên 50,1, thể hiện sự mở rộng lần đầu tiên kể từ tháng 10, nhưng sự tăng trưởng trong lĩnh vực xây dựng đã chậm lại xuống mức thấp nhất trong 3 tháng.
Điều đó cho thấy ngành dịch vụ đã giúp bù đắp cho sự yếu kém trong ngành xây dựng trong bối cảnh lĩnh vực bất động sản suy giảm.
Về dữ liệu PMI chính thức, chiến lược gia thị trường mới nổi Galvin Chia của Natwest Markets cho biết: "Không có tín hiệu về một bước ngoặt".
Ông nói thêm: “Những điều ngạc nhiên này quá nhỏ để thay đổi thái độ bi quan đã ăn sâu của mọi người về triển vọng”.
-
- Một tấm biến gần một công trường xây dựng ở trung tâm Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: China Photos/Getty Images)
Thị trường phản ứng nhẹ trước thông tin về PMI, với chỉ số CSI 300 tiêu chuẩn của Trung Quốc giảm nhẹ trong đầu phiên giao dịch và chỉ số Hang Seng China 100 (đại diện cho các cổ phiếu niêm yết tại Hong Kong) giảm hơn 1,4%.
Thời điểm cận Tết Nguyên đán thường là một quãng thời gian trầm lắng đối với các nhà sản xuất Trung Quốc, khi kỳ nghỉ lễ kéo dài một tuần đang đến gần và sẽ khiến hoạt động của nhà máy bị đình trệ.
Tuy nhiên, ông Bruce Pang, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Jones Lang LaSalle, tin rằng ngay cả như vậy, kết quả tồi tệ của chỉ số sản xuất tổng thể cho thấy một nền kinh tế yếu kém và triển vọng vẫn không lạc quan.
Ông Bruce Pang cho biết: "Chỉ riêng các yếu tố mùa vụ không thể giải thích một cách đầy đủ cho chỉ số PMI sản xuất bị trì trệ". Ông nói thêm: "[Trung Quốc] Vẫn cần hỗ trợ chính sách để kích thích nhu cầu xã hội một cách hiệu quả và duy trì sự phục hồi kinh tế liên tục".
Cơ sở so sánh đối với tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong năm nay sẽ cao hơn năm ngoái và nền kinh tế sẽ không còn được hưởng lợi từ sự phục hồi nhu cầu sau đại dịch. Đồng thời, những trở ngại lớn đối với tăng trưởng kinh tế vẫn còn, với sự suy thoái của thị trường bất động sản chưa có dấu hiệu kết thúc và giá cả tiếp tục giảm.
Căng thẳng giữa chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và các đối tác kinh doanh lớn ngày càng gia tăng, làm gia tăng rủi ro suy thoái cho nền kinh tế.
Liên tiếp các số liệu tiêu cực được công bố
Dữ liệu do NBS công bố hôm thứ 6 (12/1) cho thấy Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc vào tháng 12 đã giảm 0,3% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù mức giảm đã thu hẹp 0,2 điểm phần trăm so với tháng trước (với mức giảm 0,5%), nhưng đây là tháng thứ 3 liên tiếp CPI của Trung Quốc nằm trong vùng giảm phát, chuỗi giảm phát dài nhất kể từ 2009.
Chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm 2,7% và đã giảm hơn một năm qua do giá hàng hóa sơ cấp giảm và nhu cầu trong nước và quốc tế yếu.
Trong khi đó, xuất khẩu của Trung Quốc vào năm 2023 giảm 4,6% so với năm trước, mức giảm đầu tiên kể từ năm 2016. Xuất khẩu là trụ cột chính của nền kinh tế Trung Quốc. Sự suy giảm trong đà tăng trưởng xuất khẩu là một đòn giáng mạnh nữa vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Theo dữ liệu do Tổng cục Hải quan Trung Quốc công bố hôm thứ 6, xuất khẩu trong tháng 12 tăng 2,3% so với cùng kỳ năm trước, điều này một phần là do số liệu xuất khẩu trong tháng 12/2022 thấp. Vào thời điểm đó, đại dịch đang hoành hành trên khắp Trung Quốc và chính quyền Trung Quốc đã áp dụng chính sách nghiêm ngặt zero-Covid, khiến xuất khẩu giảm gần 10%.
Ông Raymond Yeung, nhà kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại Australia & New Zealand Banking Group Ltd. (ANZ), nói với Bloomberg: “Trung Quốc cần có hành động táo bạo để phá vỡ chu kỳ giảm phát, nếu không sẽ rơi vào một vòng luẩn quẩn”.
-
- Một khách hàng đang xem đồ tại một khu chợ ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, phía đông Trung Quốc vào ngày 11/4/2014. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Tình trạng giảm phát đang diễn ra cũng làm giảm giá trị các sản phẩm xuất khẩu của Trung Quốc. Vào tháng 10 năm ngoái, chỉ số giá xuất khẩu chạm mức thấp mới kể từ năm 2006 và chỉ tăng nhẹ trong tháng 11.
Đồng thời, ngành bất động sản Trung Quốc vẫn trì trệ, điều này có thể làm giảm chi tiêu của hộ gia đình và làm tăng áp lực giá cả. Cùng với xuất khẩu yếu hơn và việc giá cả giảm làm giảm doanh thu kinh doanh, vấn đề của ngành bất động sản có thể gia tăng ảnh hưởng đối với tiền lương và lợi nhuận. Giảm phát cũng có thể làm tăng gánh nặng nợ nần và khiến người tiêu dùng trì hoãn việc mua hàng. Với việc giảm pháp tiếp tục diễn ra dai dẳng, động lực chi tiêu của người tiêu dùng tiếp tục là một vấn đề lớn đối với Bắc Kinh.
Ngoài các số liệu mới được cập nhật trên, rất nhiều các tin tức về khó khăn kinh tế và sự eo hẹp tài chính xuất hiện trong xã hội Trung Quốc lúc này. Tiêu dùng gặp khó với xu hướng “hạ cấp chi tiêu" (hướng chi tiêu tới các sản phẩm giá rẻ) và sự nghèo đi của người dân. Thất nghiệp trong thanh niên vẫn ngày một nghiêm trọng. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên mới được công bố cho tháng 12/2023 là 14,9%, tuy nhiên đây là con số bị nghi ngờ. Và ngay trong những ngày đầu năm mới, gã khổng lồ ngân hàng ngầm Zhongzhi đã nộp đơn thanh lý phá sản và được chấp thuận.
Vấn đề nợ vẫn là một mối đe dọa lớn với nền kinh tế Trung Quốc. Trong khi rủi ro về nợ của chính quyền địa phương đang cản trở việc đầu tư để phát triển kinh tế, thì các nhà phát triển bất động sản tại Trung Quốc vẫn đang vật lộn với mối lo vỡ nợ, và áp lực trả nợ dường như tăng cao hơn trong năm 2024 so với 2023. Việc Evergrande bị thanh lý làm dấy lên nguy cơ về hiệu ứng domino cũng như giáng thêm một đòn mạnh vào tâm lý nhà đầu tư và công chúng.
Những vấn đề nổi cộm của nền kinh tế và mối lo ngại trong công chúng dường như đang được thể hiện rõ qua kết quả hoạt động của thị trường chứng khoán Trung Quốc.
Trên thực tế, những tin tức về giảm phát và xuất khẩu hay sản xuất trì trệ đã xuất hiện nhiều trong năm 2023, chỉ là giờ đây, chúng trở nên nổi bật với những kỷ lục tiêu cực. Điều này cho thấy, các biện pháp nhằm phục hồi kinh tế của Bắc Kinh không tạo ra nhiều hiệu quả, và nền kinh tế Trung Quốc vẫn ngày một chìm trong khó khăn. Mặc dù Bắc Kinh vẫn thường phủ định các thách thức kinh tế, và mới gần đây còn ra tay trấn áp các hành vi “nói xấu” kinh tế Trung Quốc, nhưng nhà lãnh đạo Tập Cận Bình trong bài phát biểu năm mới đã công khai thừa nhận các khó khăn về kinh tế mà Trung Quốc đang gặp phải. Dường như vấn đề đã quá rõ nét, và ngay cả Bắc Kinh cũng không thể không thừa nhận.
Kinh tế Trung Quốc đang đi trên quỹ đạo xấu
Theo dữ liệu được NBS công bố, Trung Quốc đã đạt được mục tiêu tăng trưởng đề ra vào đầu năm, với mức tăng trưởng GDP (Tổng sản phẩm quốc nội) là 5,2% trong năm 2023.
Bất chấp bức tranh màu hồng mà ĐCSTQ đang cố gắng tô vẽ cho kinh tế Trung Quốc, các chuyên gia dường như không có cái nhìn tích cực như vậy.
Theo ông Julian Evans-Pritchard, người đứng đầu bộ phận Kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, mặc dù dữ liệu GDP quý IV mới được công bố củng cố cho quan điểm có sự gia tăng nhỏ về động lực kinh tế gần đây, nhưng sự phục hồi là yếu và có rất ít khả năng Trung Quốc tránh được một cuộc suy thoái hơn nữa trong năm nay.
-
- Sà lan đi trên kênh đào Đại Vận Hà (Grand Canal) ở Hoài An, tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc, vào ngày 26/10/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Ông Evans-Pritchard viết trong ghi chú: “Và mặc dù chúng tôi vẫn dự đoán một số tác động thúc đẩy ngắn hạn từ việc nới lỏng chính sách, nhưng điều này khó có thể ngăn cản sự suy giảm thêm nữa muộn hơn trong năm nay”. “Tuy nhiên, việc đạt được tốc độ tăng trưởng đó vào năm 2024 sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức hơn nữa”.
Bà Alicia García Herrero, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng đầu tư Natixis của Pháp, cho biết trong một bình luận với Reuters: “Tôi không nghĩ đây [thông tin về GDP] sẽ được coi là một tin tuyệt vời”.
Theo bà Herrero, trong một năm như năm 2023 sau đại dịch COVID-19, chuẩn mực tăng trưởng phù hợp để so sánh phải là năm 2021, khi tốc độ tăng trưởng là 8,1% chứ không phải 5,2%. Do tình trạng suy thoái cơ cấu đang diễn ra, nền kinh tế Trung Quốc sẽ có tốc độ tăng trưởng chậm hơn đáng kể vào năm 2024 so với năm 2023.
Ông Evans-Pritchard cho biết thêm rằng sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc “rõ ràng vẫn còn lung lay”.
Theo chuyên gia này, mức giảm giá nhà mới hàng tháng mạnh nhất kể từ năm 2015 – 0,4% trong tháng 12, theo báo cáo của NBS – là điều đặc biệt đáng lo ngại vì nó có khả năng làm xói mòn thêm niềm tin vào thị trường nhà đất.
Dữ liệu hôm thứ 4 (17/1) của NBS cho thấy giá nhà mới giảm mạnh nhất trong 9 năm, doanh số bán hàng giảm 8,5% theo năm tính theo diện tích sàn và sự sụp đổ trong hoạt động khởi công xây dựng.
Lĩnh vực bất động sản đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Trung Quốc, đóng góp tới 30% GDP. Tài sản bất động sản chiếm khoảng 70% tài sản của các hộ gia đình.
Rhodium Group, một nhóm nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Mỹ, cho biết thực tế của việc lĩnh vực bất động sản vẫn đang bị thu hẹp, chi tiêu của người tiêu dùng bị hạn chế, thặng dư thương mại suy giảm và tài chính của chính quyền địa phương bị tàn phá cho thấy mức tăng trưởng thực tế vào năm 2023 ở gần mức 1,5% hơn.
Trong khi đó, vào ngày 8/1, Nhóm Eurasia đã công bố báo cáo “Những rủi ro hàng đầu cho năm 2024”, xếp việc “Trung Quốc không phục hồi” nằm trong số 10 rủi ro toàn cầu hàng đầu trong năm. Báo cáo “Rủi ro hàng đầu” là dự báo hàng năm của Eurasia về những rủi ro chính trị có khả năng xảy ra nhất trong năm tới. (Bắc Kinh vẫn đang loay hoay giúp nền kinh tế Trung Quốc phục hồi sau đại dịch).
Báo cáo dự đoán rằng “bất kỳ tín hiệu hiệu phục hồi tích cực nào trong nền kinh tế Trung Quốc sẽ chỉ làm dấy lên những hy vọng hão huyền về sự phục hồi vì những hạn chế về kinh tế và động lực chính trị ngăn cản sự phục hồi tăng trưởng bền vững”.
Nó lưu ý rằng “các dấu hiệu cảnh báo về những bất ổn ngày càng sâu sắc” đã được quan sát thấy vào năm 2023, bao gồm sự rút lui của các nhà đầu tư nước ngoài, việc Moody’s hạ triển vọng, giao dịch bất động sản trì trệ và thị trường chứng khoán suy thoái. Những lo ngại hiện tại về rủi ro địa chính trị leo thang, các chính sách mơ hồ và mâu thuẫn của Trung Quốc cũng như các biện pháp đàn áp về mặt pháp lý được duy trì dự kiến sẽ tiếp tục làm giảm sự quan tâm đến việc tái đầu tư vào Trung Quốc trong suốt năm 2024.
Báo cáo của Eurasia Group chỉ ra cơ cấu nhân khẩu học không thuận lợi của Trung Quốc, lợi thế chi phí lao động ngày càng giảm, gánh nặng nợ nần đáng kể, đặc biệt ở cấp chính quyền địa phương, sự phụ thuộc vào đầu tư nhà nước để tăng trưởng và những nỗ lực của phương Tây nhằm “giảm thiểu rủi ro” là những yếu tố bổ sung sẽ cản trở sự hồi phục kinh tế của Trung Quốc.
Báo cáo cũng dự đoán về sự mờ nhạt đi trong động lực của việc mở cửa trở lại nền kinh tế Trung Quốc sau đại dịch, sự yếu kém dai dẳng trong lĩnh vực bất động sản, sự chậm lại trong nhu cầu quốc tế đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc và sự tiếp tục xuất hiện của các hiện tượng như sự vỡ nợ của các nhà phát triển bất động sản Trung Quốc và việc đóng cửa các ngân hàng.
-
- Một người mua nhà đi bộ qua khu vực xây dựng trong khu phức hợp nơi anh ấy mua một căn hộ ở Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang của Trung Quốc, vào ngày 2/6/2023. (Ảnh: HECTOR RETAMAL/AFP qua Getty Images)
Báo cáo còn dự đoán rằng việc củng cố quyền lực của ông Tập Cận Bình và việc ưu tiên an ninh hơn tăng trưởng sẽ không chỉ ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư mà còn cản trở khả năng phản ứng của Bắc Kinh trước các lỗ hổng kinh tế và tài chính. Cùng nhau, những yếu tố này dự kiến sẽ làm trầm trọng thêm sự suy giảm của nền kinh tế Trung Quốc, “làm lộ ra những lỗ hổng về tính hợp pháp của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và làm tăng nguy cơ bất ổn xã hội”.
Không thể tin con số tăng trưởng GDP của Trung Quốc
Ông Cai Shenkun, một nhà bình luận nổi tiếng về các vấn đề thời sự của Trung Quốc hiện đang cư trú tại Mỹ, cho biết tuyên bố của ĐCSTQ về mức tăng trưởng GDP 5,2% đã làm dấy lên nghi ngờ ở cả trong và ngoài nước.
“Tôi tin rằng các học giả và doanh nhân ở Trung Quốc đều thấy con số này là không thể tin được”, ông nói trong cuộc phỏng vấn với chương trình tiếng Trung “Pinnacle View” (Cái nhìn Đỉnh điểm) của NTD phát sóng vào ngày 20/1.
Ông Cai giải thích rằng NBS tuân theo đường lối tuyên truyền chính trị của ĐCSTQ để duy trì sự kiểm soát của ĐCSTQ đối với đất nước.
“ĐCSTQ đã nhắc đi nhắc lại rằng dữ liệu tăng trưởng kinh tế có liên quan đến sự ổn định của chế độ, vì vậy mọi dữ liệu đều phải tuân theo quy định của Ủy ban Trung ương ĐCSTQ”.
Ông Cai giải thích rằng đầu tư nước ngoài, xuất khẩu và nhu cầu trong nước là các yếu tố thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc.
“Vậy tại sao ông Lý Cường lại đưa ra những con số tích cực như vậy?” ông Cai nói. “Ông Lý Cường đang cố gắng khuyến khích nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn đến Trung Quốc vào thời điểm này. Ông Lý Cường thực ra đang tự lừa dối chính mình và những người khác. Đơn giản là ông ấy không thể khiến thế giới bên ngoài tin vào con số tăng trưởng kinh tế như vậy”.
-
- Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (trái) và ông Klaus Schwab, người sáng lập và chủ tịch điều hành của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, trong phiên họp toàn thể tại Phòng Hội nghị tại cuộc họp thường niên lần thứ 54 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ, vào ngày 16/1/2024. (Ảnh: LAURENT GILLIERON/POOL/AFP qua Getty Images)
Theo ông Cai, liên quan đến đầu tư nước ngoài, đầu tư tài sản cố định của Trung Quốc đã giảm hơn 10% vào năm 2023 so với năm trước, mức giảm chưa từng thấy trong vài thập kỷ qua. Ông Cai cho biết, vào năm 2021, trong thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch COVID-19, các nhà máy Trung Quốc phải hoạt động ngoài giờ và đầu tư nước ngoài đạt mức cao nhất lịch sử với hơn 300 tỷ USD. Ông nói thêm, vào năm sau, khi nền kinh tế toàn cầu dần phục hồi sau các đợt phong tỏa do đại dịch, đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc đã giảm mạnh xuống còn 180 tỷ USD và đến năm 2023, con số này giảm xuống còn 15 tỷ USD.
Ông Cai trích dẫn dữ liệu công khai cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm trong suốt năm ngoái.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc trong độ tuổi từ 16 đến 24, không bao gồm sinh viên, được báo cáo ở mức 21,3% vào tháng 6 năm ngoái - mức cao lịch sử khiến chính quyền phải ngừng công bố số liệu thống kê. Tuy nhiên, vào tháng 1, ĐCSTQ lại quay lại báo cáo con số này và tuyên bố rằng tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên là 14,9%.
Ông Cai nói: “Những người trong chúng tôi có hiểu biết về tình hình thực tế ở Trung Quốc biết rằng tỷ lệ thất nghiệp của giới trẻ hiện nay, theo ý kiến của tôi, là khoảng 50%”.
“Tôi tin vào năm 2024, nền kinh tế Trung Quốc chắc chắn sẽ gặp khó khăn lớn hơn năm ngoái”.
Ông Lý Quân (Li Jun), một nhà sản xuất truyền hình độc lập, nói với “Pinnacle View”: “Có một tình huống đặc biệt ở Trung Quốc. Đó là, trong giới lãnh đạo cao nhất của ĐCSTQ, không có ai trong phe Tập Cận Bình hiểu rõ về kinh tế…”. Ông cho rằng, những người hiểu về kinh tế đã rời bỏ đội ngũ lãnh đạo của ĐCSTQ.
“Nền kinh tế Trung Quốc hiện đã đạt đến điểm nguy hiểm và nguy cấp. Trong hoàn cảnh này, tôi muốn nói rằng không ai tự tin rằng nền kinh tế vẫn sẽ tốt vào năm 2024”.
Bảo Nguyên tổng hợp
