Khi nhóm vũ trang Hồi giáo Hamas của Palestine đột kích Israel khiến người Do Thái phải gánh chịu thảm họa lớn nhất kể từ nạn diệt chủng Holocaust, Hoa Kỳ kiên quyết ủng hộ Israel trong cuộc chiến chống tổ chức khủng bố. Trong khi đó Trung Quốc không những không lên án Hamas mà còn cáo buộc Israel “phòng thủ quá mức”. Chỉ qua chi tiết này, những người bạn thật và giả đã được tiết lộ. Thái độ tương phản giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong vấn đề Israel đã phản ánh sự đối đầu gay gắt giữa hai phe tự do và chuyên chế trên thế giới hiện nay.
Cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào Israel vào ngày 7/10 đã khiến ít nhất 1.400 người Israel thiệt mạng, phần lớn trong số họ là người Do Thái. Tổng thống Israel Isaac Herzog khi đó đã nói rằng: "Không phải kể từ Holocaust mà có nhiều người Do Thái bị giết trong một ngày như vậy". Lãnh đạo phe đối lập Israel Yair Lapid cũng nói rằng đây là "ngày tồi tệ nhất kể từ Holocaust".
Mỹ nhanh chóng đứng về phía Israel. Vào ngày 20/10, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã có bài phát biểu toàn quốc với lời thề: "Chúng tôi sẽ bảo đảm rằng Vòm Sắt tiếp tục bảo vệ bầu trời Israel. Chúng tôi sẽ bảo đảm rằng các thế lực thù địch khác trong khu vực biết rằng Israel mạnh hơn bao giờ hết".
Ngay sau khi Hamas tấn công Israel, Mỹ đã điều tàu chiến và máy bay tới Trung Đông. Tàu sân bay USS Ford và nhóm tấn công của nó đã đến phía đông Địa Trung Hải, tiếp theo là tàu sân bay USS Eisenhower cũng đã tới đó; ngoài ra, lực lượng thủy quân lục chiến cũng đã tiến vào khu vực; hàng chục máy bay được điều động đến các căn cứ quân sự của Mỹ trên khắp Địa Trung Hải và Trung Đông; Lực lượng hoạt động đặc biệt của Hoa Kỳ đang hợp tác với quân đội Israel và lên kế hoạch cho các nỗ lực tình báo.
Mỹ cũng đã tăng cường viện trợ quân sự bổ sung cho Israel, bao gồm đạn dược và tên lửa đánh chặn để bổ sung cho hệ thống chống tên lửa Vòm Sắt. Tính đến ngày 24/10, 5 lô vũ khí và thiết bị của Mỹ đã tới Israel.
Hoa Kỳ cũng bày tỏ sự ủng hộ kế hoạch tiến quân vào Gaza của Israel và tiêu diệt hoàn toàn Hamas, đồng thời cử Trung tướng Thủy quân lục chiến James F. Glynn và các sĩ quan khác đến giúp Israel đối phó với những thách thức của chiến tranh đô thị.
Trái ngược hoàn toàn với Mỹ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cáo buộc Israel "vượt quá khả năng tự vệ" và kêu gọi chấm dứt "sự trừng phạt tập thể đối với người dân Gaza". Trước đó, Bắc Kinh chưa bao giờ lên án Hamas vì tội thảm sát 1.400 thường dân Israel và bắt cóc gần 200 người.
Đồng tình với quan điểm chính thức, một số lượng lớn bình luận ủng hộ Hamas và ghét người Do Thái đã xuất hiện trên Internet Trung Quốc. Chẳng hạn, blogger "Ziwu Xiashi" viết: "Trước đây Đức Quốc xã không để các bạn sống, bây giờ các bạn không để người Palestine sống. Trên thế giới này, không ai có thể dồn ai vào chân tường, nếu không, họ sẽ tự đào mồ chôn mình".
Blogger "Zhang Tiegen" cho rằng những gì xảy ra với người Do Thái là do họ quá yêu tiền. “Có một từ trong xã hội Trung Quốc để mô tả loại người này: họ tàn nhẫn và tham lam của cải, và lập bè phái vì lợi ích cá nhân. Họ sẽ bị tịch thu nhà cửa và gia đình họ sẽ bị tiêu diệt”.
Ngay cả bộ phim kinh điển "Danh sách của Schindler", mô tả cuộc đàn áp người Do Thái của Đức Quốc xã, cũng bị cho điểm thấp một cách ác ý.
Vì Internet của Trung Quốc được kiểm soát bởi chính phủ, nên số lượng lớn các nhận xét bài Do Thái này có thể được coi là có sự chấp thuận và lên án ngầm chính thức.
Hoa Kỳ và Trung Quốc có thái độ rất khác nhau đối với cuộc tấn công của Hamas vào Israel, cũng như họ có thái độ rất khác nhau đối với việc Nga xâm chiếm Ukraine. Sau khi Nga xâm chiếm Ukraine vào tháng 2 năm ngoái, Mỹ đã cung cấp hơn 100 tỷ USD cho Ukraine và áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Nga. Tuy nhiên, Trung Quốc lại cung cấp nhiều hỗ trợ kinh tế khác nhau cho Nga và mua dầu của nước này, qua đó gián tiếp giúp Moscow xâm lược Ukraine.
Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây cho biết: "Hamas và Putin đại diện cho những mối đe dọa khác nhau, nhưng họ có một điểm chung: Cả hai đều muốn tiêu diệt hoàn toàn các nền dân chủ láng giềng của mình - tiêu diệt hoàn toàn nó".
Đây không phải là lần đầu tiên ông Biden nói về cuộc đối đầu giữa dân chủ và chuyên quyền. Vào tháng 3 năm 2021, khi Biden đề cập đến mối quan hệ cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong cuộc họp báo đầu tiên trên cương vị tổng thống, ông nói: “Đây là cuộc chiến giữa các nền dân chủ và các chế độ độc tài trong thế kỷ 21”.
Ngày 25/10, Tổng thống Mỹ Biden tuyên bố rằng sau khi quân đội Mỹ bị phiến quân được Iran hậu thuẫn tấn công ít nhất 13 lần ở Trung Đông vào tuần trước, Mỹ vẫn giữ quyền tự vệ và sẽ không loại trừ các hành động trả đũa.
Ông Biden nói: “Cảnh báo của tôi với Ayatollah (nhà lãnh đạo tối cao Iran) là nếu họ tiếp tục hành động chống lại các lực lượng này, chúng tôi sẽ đáp trả và ông ấy nên chuẩn bị sẵn sàng”.
Các chiến binh được Iran hậu thuẫn bao gồm Hamas, một nhóm chiến binh Palestine khác, Thánh chiến Hồi giáo Palestine và nhóm chiến binh Hezbollah của Lebanon.
Doanh nhân người Israel David (bút danh) nói với The Epoch Times rằng: “Iran sử dụng các tổ chức khủng bố hoặc tổ chức vũ trang khác nhau để phá vỡ sự ổn định trong khu vực ở Trung Đông. Hãy để tôi đưa ra một vài ví dụ: Hezbollah ở Lebanon, lực lượng vũ trang Houthi ở Yemen và những lực lượng ở các tổ chức quân sự của Syria và Iran hoặc các tổ chức vũ trang ở Iraq đều có mục đích giống nhau là mở rộng ảnh hưởng của Iran, phá vỡ sự ổn định khu vực ở Trung Đông và phá hoại việc bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước Ả Rập ôn hòa”.
Các chiến binh được Iran hậu thuẫn đã tấn công quân đội Mỹ ở Trung Đông sau khi Hamas tấn công Israel, có thể là để trả đũa việc Mỹ gửi quân đến tiếp viện cho Israel.
Hamas từ lâu đã nhận được hỗ trợ tài chính và hậu cần từ Tehran. Thậm chí còn có tin cho rằng các quan chức an ninh Iran đã giúp lên kế hoạch cho cuộc đột kích của Hamas vào Israel. Kể từ tháng 8, các sĩ quan Vệ binh Cách mạng Iran đã làm việc với Hamas để lên kế hoạch cho các cuộc tấn công trên không, trên bộ và trên biển.
Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác đã áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại và tài chính đối với Iran trong nhiều năm vì nước này phát triển vũ khí hạt nhân, khiến Iran bị loại khỏi các ngân hàng toàn cầu vào năm 2018.
Trong khi đó Trung Quốc đang làm điều ngược lại. Tính đến năm nay, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Iran trong 10 năm liên tiếp. Năm 2022, kim ngạch thương mại giữa Iran và Trung Quốc sẽ đạt gần 16 tỷ USD, tăng 7% so với năm 2021. Vào tháng 12 năm 2022, lượng dầu thô nhập khẩu từ Iran của Trung Quốc đã lập kỷ lục mới.
Vào tháng 2 năm 2023, Tổng thống Iran Seyed Ebrahim Raisi đã đến thăm Bắc Kinh. Hai bên đã ký 20 hiệp định liên quan đến thương mại, vận tải, công nghệ thông tin, du lịch, nông nghiệp và ứng phó khủng hoảng, với giá trị có thể lên tới hàng tỷ USD.
Chính quyền Bắc Kinh cũng là nguồn cung cấp vũ khí lớn nhất cho Iran. Trong Chiến tranh Iraq, Trung Quốc đã cung cấp 22% thiết bị quân sự cho Iran, bao gồm tên lửa chống hạm, tên lửa đất đối không, pháo binh, xe tăng, radar, vũ khí nhỏ và đạn dược. Vào cuối cuộc chiến kéo dài 8 năm, Trung Quốc đã bán số vũ khí trị giá 2 tỷ USD cho Iran.
Ngoài Iran, Syria cũng coi Israel là kẻ thù. Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết, tối 24/10, Syria đã bắn hai quả rocket vào miền bắc Israel, gây báo động tại các cộng đồng Neot Golan, Bnei Yehuda và Givat Yoav ở Cao nguyên Golan. Máy bay chiến đấu của Israel sau đó đã tấn công "cơ sở hạ tầng quân sự" và các bãi phóng súng cối của quân đội Syria.
Syria và Israel đã xung đột trong hơn nửa thế kỷ. Nguyên nhân khiến xung đột giữa hai nước ngày càng gia tăng là do kể từ khi nổ ra cuộc nội chiến ở Syria năm 2011, Iran đã lợi dụng tình hình hỗn loạn ở Syria để thành lập các tổ chức cực đoan và huấn luyện phiến quân ở nước này, buộc Israel phải tấn công vào pháo đài của các tổ chức cực đoan này. Syria là huyết mạch chiến lược của Iran - nước này cung cấp một hành lang trên bộ từ Iraq tới phía đông Syria tới Lebanon ở phía tây nam.
Vào tháng 3 năm nay, một máy bay không người lái tự hủy đã tấn công một căn cứ quân sự của Mỹ ở đông bắc Syria. Hàng trăm lính Mỹ đóng quân ở đây để thực hiện các nhiệm vụ chống khủng bố đã bắt đầu từ nhiều năm trước. Cuộc tấn công đã giết chết một nhà thầu và làm bị thương 5 lính Mỹ cùng một nhà thầu khác. Các quan chức Mỹ cáo buộc rằng cuộc tấn công được thực hiện bởi lực lượng dân quân được Iran huấn luyện và trang bị vũ khí ở Syria.
Trước đó, Syria từng bị Mỹ và các nước phương Tây trừng phạt vì hỗ trợ khủng bố.
Năm 1979, Hoa Kỳ đưa Syria vào danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố do nước này chiếm đóng quân sự Lebanon và hỗ trợ cho Hezbollah và các tổ chức khủng bố khác.
Từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2004, Hoa Kỳ lên án Syria sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, kiểm soát Lebanon, gây bất ổn ở Iraq và hỗ trợ các tổ chức khủng bố như Hezbollah và Hamas. Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với chính phủ Syria.
Năm 2011, do Syria đàn áp dân thường trong cuộc nội chiến nên Liên minh Châu Âu, Hoa Kỳ, Canada, Úc, Thụy Sĩ và các nước khác đã áp đặt một loạt lệnh trừng phạt kinh tế đối với Syria.
Tuy nhiên, vào tháng 9 năm nay, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã đến thăm Trung Quốc và nhận được sự tiếp đón nồng nhiệt. Thảm đỏ, xe cờ đỏ, đội danh dự của 3 lực lượng vũ trang đều có mặt, tiêu chuẩn rất phù hợp với sự đón tiếp của Tổng thống Pháp. Khi al-Assad đến thăm chùa Linh Ẩn ở Hàng Châu, chính quyền Bắc Kinh thậm chí còn ra lệnh cho ngôi chùa cổ phá vỡ các quy tắc hàng thế kỷ và mở lối vào chính để chào đón du khách. Có thông tin cho rằng lối vào chính của chùa Linh Ẩn thường không được mở, từ xa xưa, nó chỉ được mở khi hoàng đế đến thăm.
Trung Quốc hiện đang phải đối mặt với một thế khó khăn vì từ lâu nước này đã công khai ủng hộ người Palestine.
Việc này bắt nguồn từ thời Mao Trạch Đông, người đã gửi vũ khí cho người Palestine để ủng hộ cái gọi là các phong trào "giải phóng dân tộc" trên khắp thế giới. Mao thậm chí còn so sánh Israel với Đài Loan - cả hai đều được Mỹ hậu thuẫn - là căn cứ của chủ nghĩa đế quốc phương Tây.
Trong những thập kỷ sau đó, Trung Quốc mở cửa kinh tế và bình thường hóa quan hệ với Israel, quốc gia hiện có mối quan hệ thương mại trị giá hàng tỷ USD.
Nhưng Trung Quốc đã nói rõ rằng họ tiếp tục hỗ trợ người Palestine. Trong các bài phát biểu mới nhất về cuộc xung đột, các quan chức Trung Quốc và thậm chí cả Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh sự cần thiết của một nhà nước Palestine độc lập.
Vì sao Trung Quốc lại muốn can thiệp vào cuộc xung đột ở Trung Đông? Một lý do là lợi ích kinh tế của nước này ở Trung Đông sẽ bị đe dọa nếu xung đột lan rộng.
Bắc Kinh hiện phụ thuộc rất nhiều vào nguồn dầu nhập khẩu từ nước ngoài và các nhà phân tích ước tính khoảng một nửa trong số đó đến từ vùng Vịnh. Các nước Trung Đông ngày càng trở thành những bên tham gia quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc, một nền tảng trong chính sách kinh tế và đối ngoại của nước này.
Nhưng một lý do khác là cuộc xung đột mang lại cơ hội vàng để Bắc Kinh đánh bóng danh tiếng của mình.
Tiến sĩ Dawn Murphy, phó giáo sư nghiên cứu chính sách đối ngoại của Trung Quốc tại Đại học Chiến tranh Quốc gia thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, chỉ ra rằng Trung Quốc tin rằng việc Bắc Kinh hô hào "đứng lên vì người Palestine sẽ gây được tiếng vang với các nước Ả Rập, các quốc gia có đa số người Hồi giáo và các nước đang phát triển ở châu Á, châu Phi và Mỹ La tinh”.
Chiến tranh nổ ra vào thời điểm Trung Quốc đang thể hiện mình tốt hơn cho thế giới so với Mỹ. Kể từ đầu năm, họ đã thúc đẩy tầm nhìn về một trật tự thế giới do Trung Quốc lãnh đạo, đồng thời chỉ trích những gì họ coi là thất bại trong vai trò lãnh đạo "bá quyền" của Mỹ.
Về mặt chính thức, Trung Quốc đã kiềm chế không tấn công Mỹ vì ủng hộ Israel. Nhưng đồng thời, truyền thông nhà nước đang tăng cường phản ứng theo chủ nghĩa dân tộc... gắn những gì đang xảy ra ở Trung Đông với sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Israel.
Tờ báo quân sự Trung Quốc PLA Daily cáo buộc Mỹ "đổ thêm dầu vào lửa" – giọng điệu tương tự cách Bắc Kinh dùng để chỉ trích Washington vì đã hỗ trợ Kyiv trong cuộc chiến Ukraine.
Một quan điểm của các nhà quan sát là Bắc Kinh đang đối lập lập trường của mình với Mỹ để có thể hạ thấp vị thế toàn cầu của đối thủ phương Tây này. Nhưng bằng cách không lên án rõ ràng Hamas, Trung Quốc cũng có nguy cơ làm suy yếu vị thế của chính mình.
Có những thách thức mà Trung Quốc phải đối mặt trong tham vọng dài hạn của mình.
Một là làm thế nào nước này có thể khẳng định vị thế ngoại giao của mình bằng thành tích của chính mình. Trong khi bày tỏ tình đoàn kết với các quốc gia có đa số người Hồi giáo và phản đối việc Israel chiếm đóng các vùng lãnh thổ của người Palestine, Bắc Kinh vẫn bị cáo buộc vi phạm nhân quyền và diệt chủng người thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ, cũng như cưỡng bức đồng hóa ở Tây Tạng.
Các nhà quan sát cho rằng đây có lẽ không phải là vấn đề đối với thế giới Ả Rập, do mối quan hệ bền chặt mà Trung Quốc đã xây dựng với họ. Vấn đề lớn hơn là Bắc Kinh có nguy cơ bị coi là hời hợt trong sự can dự của mình, hoặc thậm chí tệ hơn là lợi dụng cuộc xung đột giữa Israel và Hamas để thúc đẩy lợi ích của chính mình.
Theo Epochtimes
Viên Minh (biên dịch)
