Sau khi phát hiện 2 cá thể Culi nhỏ, Khu bảo tồn loài - sinh cảnh Nam Xuân Lạc (tỉnh Bắc Kạn) đang làm thủ tục để thả 2 con vật quý hiếm này về môi trường tự nhiên.
Thời gian qua, tại khu vực Khu Bảo tồn loài-sinh cảnh Nam Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn (tỉnh Bắc Kạn) đã phát hiện 2 cá thể Culi nhỏ cực kỳ quý hiếm (tên khoa học Nycticebus pygmaeus).
Đây là loài động vật nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ, thuộc nhóm IB (theo Nghị định 84/2021-NĐ-CP).
Trước đó, ngày 3/4, nhân viên Khu bảo tồn loài - sinh cảnh Nam Xuân Lạc (tỉnh Bắc Kạn) đã phát hiện một cá thể Cu li nhỏ đang đu bám trên cửa sổ của Trạm Kiểm lâm Cốc Tộc, xã Đồng Lạc (huyện Chợ Đồn). Ngay sau đó, đơn vị đã tiến hành các thủ tục thả về môi trường tự nhiên.
Sáng ngày 28/3, một người dân cũng phát hiện một cá thể Culi hoang dã đang đu, bám trên bảng tin của Ủy ban Nhân dân xã (huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn). Sau đó, địa phương đã báo cáo lại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc.
Qua kiểm tra sơ bộ, cá thể Culi nhỏ này không bị thương tích, khỏe mạnh bình thường. Sau đó, ban Quản lý khu bảo tồn loài-sinh cảnh Nam Xuân Lạc đã thả cá thể Culi này về môi trường tự nhiên trong phạm vi rừng đặc dụng của khu bảo tồn.
Culi Nycticebus pygmaeus, hay còn gọi là Culi nhỏ, có đặc điểm nhận dạng là xung quanh hai mắt có vòng tròn lông màu nâu vàng. Có hai dải lông màu nâu sẫm chạy từ đỉnh đầu xuống trên hai mắt. lông mềm mại màu hung nâu xen kẽ ít lông trắng bạc. Dọc sống mũi có vết trắng. Dọc sống lưng có vết hoe đỏ thẫm. Bụng trắng vàng ánh bạc.
Một cá thể Culi Nycticebus pygmaeus trưởng thành có chiều dài cơ thể từ 19-23cm, trọng lượng từ 377-450gram. Con đực thường lớn hơn con cái. Chúng thường kiếm ăn vào ban đêm, thức ăn chủ yếu là lá cây, hoa quả và các dịch tiết từ thực vật.
Culi nhỏ thích leo trèo, chuyển động nhanh hơn loài Culi lớn. Culi nhỏ sống đơn độc hoặc thành nhóm nhỏ 3-4 cá thể. Chúng sống trong nhiều sinh cảnh khác nhau (rừng xanh nguyên sinh hoặc thứ sinh), thích nghi với điều kiện rừng thưa, thoáng, trên các gốc cây, bụi rậm, ven rừng, trên nương rẫy.
Chúng thường kiếm ăn ban đêm. Thức ăn chủ yếu của culi nhỏ gồm: côn trùng, bọ cánh cứng, nhựa cây đóng cục.
Culi nhỏ có vẻ ngoài hiền lành, dễ thương. Do vậy, chúng thường bị săn bắt trái phép để làm thuốc hoặc nuôi làm cảnh. Tuy nhiên, nhiều người không biết đằng sau vẻ ngoài dễ thương, culi nhỏ có chất độc có thể gây tử vong.
Theo các nhà nghiên cứu, nọc độc của culi không chỉ có tác dụng bảo vệ chúng khỏi ký sinh trùng mà còn dùng để phòng vệ chống lại kẻ thù. Phần độc này nằm ở phần trong của cánh tay trước và được tiết ra cùng mồ hôi. Khi culi liếm phải chất độc sẽ theo tuyến nước bọt nên nếu không may bị cá thể này cắn thì con mồi sẽ đau đớn toàn thân.
Hiện nay, số lượng quần thể Culi Nycticebus pygmaeus tại Việt Nam đang suy giảm mạnh, nguyên nhân do nơi cư trú của chúng bị xâm hại, rừng bị chặt phá, diện tích rừng tự nhiên bị thu hẹp và chúng cũng là đối tượng săn bắt để nuôi làm cảnh, buôn bán và xuất khẩu.
Trên thế giới và tại Việt Nam, culi nhỏ được xếp vào danh mục các loài động vật rừng có nguy cơ bị tuyệt chủng nên nằm trong danh sách được bảo tồn và nghiêm cấm khai thác, đánh bắt, nuôi nhốt bất hợp pháp, sử dụng vì mục đích thương mại.
Khu Bảo tồn loài và sinh cảnh Nam Xuân Lạc có diện tích rừng tự nhiên gần 4.000ha, tại đây có hệ động, thực vật đa dạng, phong phú.
Cũng trong tháng 3/2024, Khu bảo tồn cũng vừa phát hiện một cá thể khỉ mốc (thuộc loài động vật quý hiếm). Như vậy, chỉ trong thời gian ngắn đã phát hiện 3 cá thể động vật hoang dã quý hiếm tại khu bảo tồn.
