Đối mặt với sự phù phiếm của chúng ta: Bức tranh 'Savonarola rao giảng chống lại sự hoang đàng'

Ngày nay, chúng ta dường như có một nền văn hóa được xây dựng xung quanh “sự phù phiếm”. Chúng ta liên tục muốn chiếm hữu nhiều hơn, hoặc chúng ta muốn lên án người khác vì không suy nghĩ như chúng ta. Chúng ta tức giận về mặt chính trị và thất vọng về tinh thần. 

Với sự ra đời của các phương tiện thông tin đại chúng, ngày càng nhiều người trong chúng ta cảm thấy mình cần của cải vật chất để cảm thấy có phẩm giá. Những người khác đặt giá trị bản thân của họ vào chính trị của họ, và những người khác vào tôn giáo của họ. Tuy nhiên, khá thường xuyên, nhiều người trong chúng ta sử dụng những điều này để lên án những người khác không có những gì chúng ta có hoặc không suy nghĩ như chúng ta.

Bức tranh của Ludwig von LangeMantel “Savonarola rao giảng chống lại sự hoang đàng” [Savonarola Preaching Against Prodigality] miêu tả một thời điểm trong lịch sử, trong đó mọi người được khuyến khích đối mặt với “sự phù phiếm” của họ.

Savonarola

Girolamo Savonarola là một nhà thuyết giáo và nhà cải cách tôn giáo người Ý vào thế kỷ 15. Người ta tin rằng ông có tầm nhìn tiên tri, và ông đã thuyết giảng chống lại sự thối nát của giới tăng lữ. Sự nổi tiếng ngày càng tăng của ông khiến ông trở thành một mối đe dọa chính trị đối với giáo hoàng, người đã tìm cách kiểm duyệt các bài giảng công khai của ông.

Học vấn sâu rộng của Savonarola và cách sử dụng ngôn từ đã làm cho các bài giảng của ông trở nên phổ biến và thuyết phục. Ông nói với người dân Florence rằng ngày tận thế sắp xảy ra, và sự tự kiềm chế và hy sinh là cách để cứu rỗi.

Những người dân cuồng nhiệt của Florence đã bị thuyết phục đốt tất cả những đồ vật mà họ sở hữu khiến họ xao lãng các nhiệm vụ tôn giáo của mình. Họ đã hy sinh tài sản của mình trong một đám cháy lớn giờ đây được gọi là "ngọn lửa của sự phù phiếm". Họ đốt sách, quần áo, tác phẩm nghệ thuật, và bất cứ thứ gì khác mà được coi là thứ tiêu khiển. Một số người dân thậm chí quyết định đốt phá ngân hàng Medici, trung tâm quyền lực ở Florence.

Tuy nhiên, không lâu trước khi Savonarola bị kẻ thù của mình làm cho im lặng. Ông đã bị nhà thờ treo cổ và thiêu sống. Cuối cùng, ông được coi là một người tử vì đạo và được tôn vinh trong nhiều thế kỷ sau khi ông qua đời.

Bức tranh của Langenmantel

Ludwig von Langenmantel là một họa sĩ lịch sử và thể loại thế kỷ 19. Bức tranh của ông “Savonarola rao giảng chống lại sự hoang đàng” [Savonarola Preaching Against Prodigality] cung cấp một miêu tả trực quan về ngọn lửa của sự phù phiếm.

Trong chi tiết này của bức tranh, Savonarola đang rao giảng cho tất cả những ai sẽ lắng nghe. (Phạm vi công cộng)

Tâm điểm của bức tranh là Savonarola, người được đặt ở bên trái trung tâm. Mặc một chiếc áo choàng trắng và mũ trùm đầu màu đen, ông đứng trên lễ đài được trang trí lộng lẫy. Ông ấy cầm tràng hạt và đầu lâu bằng một tay và tay còn lại giơ hướng lên trên. Với khuôn mặt phía trên được che bởi bóng của chiếc mũ trùm đầu, ông ấy chăm chú nhìn về phía bầu trời.

A detail of “Savonarola Preaching Against Prodigality,” 1879, by Ludwig von Langenmantel. St. Bonaventure University. (Public Domain)

Các vật phẩm đốt lửa được đặt ở bên trái của lễ đài. Hai người phụ nữ dựa vào đống vật phẩm. Người gần chúng ta nhất chắp tay cầu nguyện, còn người kia nhìn lên Savonarola. Mặc dù cơ thể của họ đang dựa vào các món đồ, nhưng sự chú ý của họ lại bị thu hút bởi một thứ khác.

Một số phụ nữ giàu có tụ tập dưới chân Savonarola với các vật phẩm để đóng góp. Một trong những người phụ nữ trao vương miện của cô ấy, cho thấy rằng cô ấy đang từ bỏ tầm vóc hoàng gia của mình, trong khi một người phụ nữ khác hôn áo choàng của Savonarola.

Người nghèo cũng tham dự bài rao giảng của Savonarola. (Phạm vi công cộng)

Đằng sau nhóm phụ nữ giàu có, có hai người dân thường: một phụ nữ lớn tuổi và một cô gái trẻ. Họ không có gì để đóng góp vào ngọn lửa. Thay vào đó, họ đến để nghe bài giảng về ngày tận thế.

Có rất nhiều người dân của Florence được mô tả xung quanh Savonarola. Người giàu, người nghèo, đàn ông, đàn bà, giáo sĩ và giáo dân đều đến để nghe những bài giảng của ông và tham gia đốt lửa. Một cậu bé chuẩn bị ngọn lửa ở ngoài cùng bên trái của bức tranh.

Một cậu bé mang theo ngọn lửa để thắp lên ngọn lửa của sự phù phiếm. Đại học St. Bonaventure. (Phạm vi công cộng)

Thiêu hủy sự phù phiếm của chúng ta

Vậy sự khôn ngoan nào chúng ta có thể học được từ bức tranh này và từ ngọn lửa của sự phù phiếm?

Các biểu tượng cho chúng ta biết đây là bức tranh loại nào: Những món đồ bằng vàng được chuẩn bị cho đống lửa, cậu bé chuẩn bị ngọn lửa và đầu lâu trên tay Savonarola cho chúng ta thấy rằng đây là một bức tranh “phù phiếm” - vanitas.

Theo trang web Tate, vanitas là "tác phẩm nghệ thuật nhắc nhở người xem về sự ngắn ngủi và mong manh của cuộc sống... bao gồm các biểu tượng như đầu lâu và ngọn nến đã tắt... để nhắc nhở chúng ta một cách rõ ràng về sự phù phiếm (theo nghĩa là vô giá trị) của thú vui thế gian và của cải."

Savonarola giữ đầu lâu vì ông là người nhắc nhở về ngày tận thế; ông ấy là lời nhắc nhở về sự kết thúc sắp tới và sự vô giá trị của tài sản vật chất.

Tôi không thể tìm thấy một ngọn nến đã tắt trong bức tranh này, cũng như trong các bức tranh vanitas khác. Ngọn nến đã tắt thường tượng trưng cho sự phù du của cuộc sống và yêu cầu người xem đừng lãng phí thời gian cho những mưu cầu vật chất. Tuy nhiên, ngọn lửa chính là ngọn nến trong bức tranh này. Chúng tôi dự đoán rằng các vật phẩm của đống lửa sẽ cháy và ngọn lửa sẽ tắt.

Trên thực tế, ý tưởng rằng chúng ta nhìn thấy một ngọn lửa duy nhất trước khi nó thắp sáng ngọn lửa cho thấy một điều quan trọng. Bức tranh vanitas của Langenmantel nhắc nhở chúng ta về những gì xảy ra trước ngọn lửa, về sự khởi đầu phải xảy ra nếu chúng ta muốn vượt ra khỏi mục tiêu của mình về tiện nghi vật chất. Nói cách khác, trước tiên chúng ta phải sẵn lòng. Chúng ta phải sẵn sàng đốt cháy ham muốn của mình về tiện nghi vật chất nếu chúng ta muốn trải nghiệm những gì bên ngoài thế giới vật chất này.

Langenmantel đưa ra một quan điểm khác. Bất cứ ai và tất cả mọi người, không phân biệt tầng lớp xã hội của họ, tụ tập để đốt lửa. Không giống như những hệ tư tưởng tạo ra xung đột dựa trên giai cấp, giới tính, chủng tộc, v.v. ở đây, mọi người thuộc mọi tầng lớp và lứa tuổi tập hợp vì một mục đích duy nhất: vượt ra ngoài của cải vật chất của họ. Chính sự sẵn sàng thay đổi tính cách của họ đã đưa họ đến sự kiện này.

Tự kiềm chế

Tuy nhiên, không ai trong số này có thể được nói đến một cách nghiêm túc nếu không đề cập đến một số lo ngại được tiết lộ bởi ngọn lửa của Savonarola. Cần phải nói rõ rằng “ngọn lửa của sự phù phiếm” không phải là một hành động kiểm duyệt tôn giáo chống lại công chúng mà là khuyến khích sự tự kiềm chế.

Nói cách khác, Savonarola không hành xử như một nhà cai trị độc tài. Ông không khuyến khích mọi người đốt các vật phẩm có thể cản trở việc lên nắm quyền của ông vì ông không quan tâm đến việc giành quyền lực chính trị. Thay vào đó, ông khuyến khích những người có xu hướng nâng cao bản thân vượt ra ngoài thế giới vật chất ngừng gắn giá trị bản thân họ với những thứ thuộc về thế giới này.

Tuy nhiên, một số tín đồ của ông đã quá khích thông điệp của ông và đốt phá ngân hàng Medici ở Florence. Cần lưu ý rằng có một sự khác biệt giữa việc nhìn vào bên trong để cải thiện bản thân về mặt đạo đức và ép buộc sự hiểu biết về đạo đức của chúng ta đối với người khác. Trong trường hợp thứ hai, đó là một hành động coi sự hiểu biết đạo đức hạn chế của chúng ta thành điều tuyệt đối.

Ngày nay, chúng ta dường như có một nền văn hóa được xây dựng xung quanh “sự phù phiếm”. Chúng ta liên tục muốn chiếm hữu nhiều hơn, hoặc chúng ta muốn lên án người khác vì không suy nghĩ như chúng ta. Chúng ta tức giận về mặt chính trị và thất vọng về tinh thần.

Làm thế nào chúng ta có thể kích thích phản ứng để nhìn vào bên trong và thiêu hủy những ảo tưởng vật chất của chúng ta? Làm thế nào chúng ta có thể xem tự kiềm chế là một yếu tố chính trong văn hóa của chúng ta?

Nghệ thuật truyền thống thường chứa đựng biểu hiện và biểu tượng tinh thần mang ý nghĩa sâu xa, vốn có thể đã bị mất đi trong suy nghĩ hiện đại của chúng ta. Trong loạt bài “Nghệ thuật truyền thống chạm tới trái tim”, chúng tôi diễn giải các tác phẩm nghệ thuật với góc nhìn đạo đức sâu sắc đối với ngày nay. Chúng tôi không đưa ra câu trả lời tuyệt đối cho những câu hỏi mà nhiều thế hệ vẫn đang vất vả đi tìm, nhưng hy vọng rằng những câu hỏi của chúng tôi sẽ truyền cảm hứng cho hành trình nhìn lại, để chúng ta hướng đến trở thành những con người chân chính, nhân ái và can đảm hơn.

Giới thiệu về tác giả: Eric Bess là một nghệ sĩ theo trường phái tả thực người Mỹ và hiện đang là nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Tiến sĩ về Nghệ thuật Thị giác (Institute for Doctoral Studies in the Visual Arts - IDSVA）

Thiên Kim

Theo Eric Bess - The Epoch Times