Thuốc uống mới được phê duyệt của Merck & Co. hoạt động bằng cách tạo ra các đột biến và điều này làm gia tăng những lo ngại xung quanh tính an toàn của nó...
Vào ngày 4/11, Cơ quan Quản lý Thuốc và các Sản phẩm Chăm sóc Sức khỏe của Vương quốc Anh đã chấp thuận thuốc kháng virus đường uống đầu tiên để điều trị COVID-19, molnupiravir của Merck & Co. Tuy nhiên theo Science Insider, một nhà virus học nổi tiếng đã cảnh báo rằng việc sử dụng molnupiravir có thể gây hại nhiều hơn là có lợi, do thuốc có khả năng tạo ra các biến thể mới, nguy hiểm hơn của SARS-CoV-2. Các nhà virus học khác nói rằng mối lo ngại này hiện đáng để theo dõi nhưng phần lớn chỉ là giả thuyết.
Merck và Ridgeback Biotherapeutics phát triển molnupiravir từ một loại thuốc kháng virus thử nghiệm trước đó. Thuốc hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình nhân lên của virus, làm xáo trộn bộ gen của virus với các đột biến cho đến khi virus không thể sinh sản nữa.
Tháng trước, các quan chức Merck và Ridgeback đã công bố kết quả của một thử nghiệm lâm sàng cho thấy việc sử dụng thuốc COVID-19 cho bệnh nhân mắc bệnh sớm sẽ giảm được 50% nguy cơ nhập viện và tử vong. Tuy nhiên, khả năng đột biến RNA của loại thuốc này đã làm dấy lên nỗi sợ hãi dai dẳng rằng nó có thể gây ra đột biến trong vật liệu di truyền của chính bệnh nhân, từ đó có thể gây ung thư hoặc dị tật bẩm sinh.
William Haseltine, một nhà virus học trước đây tại Đại học Harvard, nổi tiếng với công trình nghiên cứu về HIV và dự án bộ gen người, cho rằng bằng cách gây ra các đột biến virus, molnupiravir có thể thúc đẩy sự gia tăng của các biến thể virus mới nguy hiểm hơn hiện nay.
Trong một bài đăng trên blog Forbes, Haseltine cho biết: “Bạn đang đưa vào lưu hành một loại thuốc có khả năng gây đột biến mạnh vào thời điểm chúng ta lo ngại sâu sắc về các biến thể mới. Tôi không thể tưởng tượng có việc làm nào nguy hiểm hơn thế”.
Ông lưu ý rằng những bệnh nhân được kê đơn thuốc kháng sinh và các loại thuốc khác thường không hoàn thành liệu trình dùng thuốc theo đúng chỉ định, đây chính là một cách có thể cho phép vi trùng kháng thuốc tồn tại và lây lan. Nếu bệnh nhân COVID-19 cảm thấy tốt hơn sau một vài ngày và ngừng dùng molnupiravir, Haseltine lo lắng các đột biến virus sẽ tồn tại và có thể lây lan sang người khác.
Ông nói: “Nếu tôi đang cố gắng tạo ra một loại virus mới và nguy hiểm hơn ở người, tôi sẽ cung cấp một liều cận lâm sàng [molnupiravir] cho những người bị nhiễm”.
“Khả năng [tạo ra các biến thể] là có,” Raymond Schinazi, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Emory, đồng ý. Nhưng theo Science Insider, cả Schinazi và những người khác đều không bày tỏ mối lo ngại nhiều như Haseltine và cho rằng đột biến có nhiều khả năng gây hại cho virus hơn.
Đã có những nghiên cứu cho thấy các đột biến virus corona do thuốc gây ra có thể sống sót.
Hai năm trước, Mark Denison, một nhà virus học tại Đại học Vanderbilt, và các đồng nghiệp đã nhiều lần cho các loại virus corona tiếp xúc với sublethal trong thuốc EIDD-1931 để kiểm tra xem liệu virus kháng thuốc có xuất hiện hay không. Họ báo cáo rằng trong quần thể có hai loại virus corona - virus viêm gan ở chuột và virus gây ra hội chứng hô hấp Trung Đông, 30 đợt điều trị bằng thuốc đã tạo ra tới 162 đột biến khác nhau mà không tiêu diệt được virus. Nhưng Denison lưu ý rằng nghiên cứu của ông không liệt kê các đột biến ở các virus riêng lẻ; đúng hơn, có tới 162 đột biến phát sinh trong quần thể tế bào bị nhiễm một trong hai loại virus corona.
Hầu hết các đột biến đã gây hại cho virus, làm chậm sự phát triển của chúng. Denison nói: “Nếu virus cố gắng thích nghi, chẳng hạn như thông qua kháng thuốc [với molnupiravir], thì nó sẽ liên tục phát triển các đột biến có hại”. Tuy nhiên, Ravindra Gupta, một nhà vi sinh vật học tại Đại học Cambridge, cảnh báo rằng virus đột biến có thể có khả năng phát triển tốt hơn ở những người có nhiều khả năng phải dùng đến molnupiravir, những bệnh nhân có hệ thống miễn dịch bị tổn thương, vì vaccine kém hiệu quả hơn trong việc bảo vệ những người này.
Daria Hazuda, người đứng đầu nhóm khám phá bệnh truyền nhiễm của Merck, lưu ý rằng công ty chưa thấy bất kỳ bằng chứng nào về những người sử dụng molnupiravir tạo ra các đột biến virus mới và nguy hiểm. Ở những bệnh nhân đã hoàn thành liệu trình 5 ngày dùng thuốc, Hazuda nói, “chúng tôi không thấy bất kỳ loại virus truyền nhiễm nào” — nói chi đến các biến thể đột biến.
Denison và những người khác cho rằng, nhiều khả năng là việc sử dụng molnupiravir sẽ làm gia tăng sự xuất hiện của virus không gây chết người hoặc lây truyền nhưng có khả năng kháng thuốc, một kết quả phổ biến đối với các tác nhân chống lây nhiễm.
Vào ngày 30/11, một ủy ban tư vấn của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ sẽ xem xét việc cấp phép sử dụng khẩn cấp có thể có đối với molnupiravir tại Mỹ.
Văn Thiện
