Trong thời đại ngày nay, khoa học hiện đại là một phần không thể thiếu trong xã hội. Khoa học hiện đại phát triển cùng với xã hội phương Tây, và nó đã ảnh hưởng và bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của công nghệ, kinh tế, phương pháp chiến tranh và văn hóa.
Là một phần của văn hóa, triết học có liên quan đặc biệt đến khoa học hiện đại. Mặc dù khoa học hiện đại đã chuyên sâu vào các lĩnh vực chuyên môn riêng biệt và thường không tham gia vào triết học, nhưng để vượt qua giới hạn của lý thuyết khoa học, triết học vẫn đóng một vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn những nhà khoa học tiên phong nhất đạt được các tiến bộ.
Triết học có thể làm điều này bởi vì nó không bị giới hạn trong khuôn khổ của một lý thuyết khoa học cụ thể. Sức mạnh của triết học bắt nguồn từ sức mạnh của tâm trí con người, ấy là khả năng suy luận một cách có ý thức và hợp lý về hầu hết mọi chủ đề.
Tuy nhiên, có một lực lượng lớn hơn triết học tác động đến tâm trí con người, đó là lực lượng của văn hóa và ngôn ngữ.
Ở phương Tây nơi khoa học hiện đại ra đời, một phương pháp suy luận có hệ thống được phát triển bởi người Hy Lạp cổ đại. Phương pháp lý luận có ảnh hưởng mạnh mẽ đến văn hóa và ngôn ngữ phương Tây liên quan đến những gì được coi là sự thật và tri thức.
Trong thời hiện đại, loại lý luận này, đặc biệt là lý luận suy diễn, đã được chuyển thành một hình thức cực đoan. Sự phát triển theo hình thức cực đoan này đã ảnh hưởng đến ba lĩnh vực chính của văn hóa phương Tây gắn liền với sự phát triển của khoa học hiện đại, đó là: triết học, toán học và vật lý.
Vấn đề nghịch lý chung
Mặc dù bề ngoài triết học, toán học và vật lý có vẻ rất khác nhau, nhưng với các phương thức suy diễn chung, chúng có những vấn đề chung. Trong từng lĩnh vực, việc theo đuổi sự hoàn thiện tuyệt đối và nhất quán về kiến thức đã dẫn đến mâu thuẫn.
Trong vật lý, các nhà khoa học đã cố gắng phát triển một lý thuyết toán học hoàn chỉnh và nhất quán mà về nguyên tắc có thể mô tả và dự đoán vô số hiện tượng vật lý. Nhưng sau nhiều thập kỷ nghiên cứu hướng tới mục tiêu đó, nguyên lý bất định đã xuất hiện ở trung tâm của vật lý. Trong một thế giới vi mô, vật chất dường như sở hữu các khái niệm kép và không nhất quán như sóng và hạt đồng thời tồn tại.
Theo logic luận, khi mọi người cố gắng mô hình hóa hoàn toàn và nhất quán tất cả toán học trong một hệ thống tiên đề, Gôdel đã chứng minh rằng không có hệ thống chính thức tiên đề nào có khả năng mô hình hóa số học đồng thời hoàn chỉnh và nhất quán. Một hệ thống chính thức như vậy phải không đầy đủ hoặc không nhất quán. Nếu một hệ thống như vậy hoàn tất, thì nó sẽ rút ra được các tuyên bố mâu thuẫn vừa đúng vừa sai.
Trong triết học, nhiều thế hệ các nhà tư tưởng đã cố gắng xác định bản chất cuối cùng của sự vật thông qua lý luận, cho rằng một chuỗi lý luận nhất quán hợp lý sẽ dẫn đến kết luận chính xác. Cuối cùng, Kant đã chỉ ra rằng những nỗ lực siêu hình như vậy liên quan đến ‘’lý tính thuần túy’’ vượt ra ngoài kinh nghiệm của con người chắc chắn sẽ dẫn đến những mâu thuẫn trong đó một luận đề và phản đề của nó có giá trị như nhau.
Trong tất cả những nỗ lực này, những nỗ lực để đạt được sự hoàn thiện và nhất quán tuyệt đối dường như làm phát sinh điều ngược lại. Cách duy nhất để tránh nghịch lý là hạn chế phạm vi nghiên cứu.
Huyền thoại của khoa học hiện đại
Khám phá về những vấn đề cơ bản này là một trong số những thành tựu lớn nhất của khoa học hiện đại. Không có thay đổi cơ bản, khoa học hiện đại không bao giờ có thể vượt qua những hạn chế này.
Sự lạc quan và niềm tin rằng, với đủ thời gian và công sức, khoa học hiện đại cuối cùng sẽ khám phá ra một lý thuyết hoàn chỉnh và nhất quán về vũ trụ bằng các phương pháp hiện tại thì đó chỉ là một huyền thoại.
Trong khi phấn đấu cho sự hoàn thiện và nhất quán tuyệt đối, khoa học hiện đại liên tục tự hạn chế phạm vi kiến thức về vũ trụ. Một phương pháp chung của khoa học hiện đại là loại bỏ những hiện tượng nằm ngoài khả năng của nó. Ngày nay, các nhà khoa học và triết gia thường nghiên cứu các khía cạnh bề ngoài của sự vật cho các mục đích thực tế.
Vật lý học là một thành phần của khoa học hiện đại mà các ngành khoa học khác cố gắng cạnh tranh. Một số nhà vật lý thực hiện các công trình tiên phong, với sự trợ giúp của triết học, để tiến lên vượt ra ngoài cơ học lượng tử. Tuy nhiên, lý thuyết của họ đang trở nên quá trừu tượng và cực đoan, vượt quá khả năng kinh nghiệm của con người, các lý thuyết này không thể xác minh và ngày càng gây tranh cãi.
Việc không có khả năng xác minh các lý thuyết đã cho thấy những hạn chế của các phương pháp của khoa học thực nghiệm. Nếu không có khả năng kiểm tra một lý thuyết, nó có thể trở thành như siêu hình học như Kant đã cảnh báo không?
Hơn nữa, các báo cáo toán học chính xác nhất có thể được diễn giải theo những cách rất khác nhau về liên hệ của chúng với thực tế. Trong cơ học lượng tử, một trong những lý thuyết được xác minh và đáng tin cậy nhất của khoa học hiện đại, các nhà vật lý vẫn có nhiều cách giải thích khác nhau và mâu thuẫn về ý nghĩa của nó và cách nó liên quan đến thực tế.
Tất nhiên khoa học hiện đại sẽ tiếp tục thực hiện vô số khám phá thú vị, chẳng hạn như các hành tinh trong các hệ mặt trời khác chưa từng được biết đến trước đây, và có lẽ một lý thuyết mới sẽ được các nhà vật lý công nhận. Tuy nhiên, đây chỉ là giải quyết được các câu hỏi cơ bản nhất trong phạm vi rất hạn chế. Các vấn đề cơ bản về vũ trụ và bản nguyên vật chất mãi sẽ vẫn là bí ẩn đối với nhân loại.
Xét về tổng thể chung, dường như khoa học hiện đại đang tiến gần đến đường tiệm cận của sự phát triển của nó bằng các phương pháp hiện tại.
Khung hạn chế của các khái niệm
Khoa học hiện đại bắt nguồn từ văn hóa phương Tây nơi nó được sinh ra. Những hạn chế cơ bản của khoa học hiện đại được kết nối với nguồn gốc đó. Điểm khởi đầu của khoa học hiện đại gắn liền với nền văn hóa cụ thể đã dẫn đến những đặc điểm riêng và đưa nó vào loại khoa học mà nó đã trở thành.
Nói cách khác, khoa học hiện đại và phương pháp của nó không được xây dựng trên cơ sở các kiến thức tiến bộ về vũ trụ. Thay vào đó, sự thiên vị văn hóa và các lực lượng xã hội khác ảnh hưởng và kìm hãm sự phát triển của nó. Ở dạng cực đoan, khoa học hiện đại áp đặt các giới hạn cho các lý thuyết của ngôn ngữ toán học trong một hệ thống khép kín.
Và không có gì đáng ngạc nhiên khi thiên nhiên không phù hợp với một chiếc hộp được xây dựng từ một khung khái niệm với các giới hạn đối với bất kỳ lý thuyết nào trong khuôn khổ đó. Nếu các lý thuyết nâng cao hơn có thể được đề xuất, thì vẫn nằm trong cùng một khuôn khổ, những hạn chế cơ bản vẫn còn tồn tại.
Một số khía cạnh của khoa học hiện đại, như phương pháp suy luận và hệ thống hóa, đã trở thành một khung hạn chế của các khái niệm. Trong khi thừa nhận những thất bại lớn của khoa học hiện đại, mọi người vẫn bám vào nó nói rằng không có sự thay thế nào tốt hơn.
Lịch sử khoa học đã chứng minh nhiều lần rằng những tiến bộ vượt bậc xuất hiện đều có liên quan đến các cuộc đấu tranh và vượt lên trên các ý tưởng đã được thiết lập. Mỗi đột phá ý tưởng đòi hỏi một sự sẵn sàng để từ bỏ các tư duy cổ điển.
Ánh Dương (biên dịch)
Tác giả: Du Won Kang
Theo The Epoch Times
