Nước Mỹ đang giúp chính kẻ địch của mình, Trung Quốc, phát triển các ngành công nghệ cao quan trọng như máy bay thương mại hay chất bán dẫn. Kết quả là, Mỹ đang giúp Trung Quốc hiện đại hóa lực lượng vũ trang, với viễn cảnh thảm họa khi Trung Quốc hoàn thiện việc sử dụng các công nghệ dân sự phục vụ cho mục đích quân sự.
Việc Mỹ - cả chính phủ liên bang và ngành công nghiệp của nước này - tiếp tục giúp chính quyền Trung Quốc xây dựng các lĩnh vực công nghệ cao của mình là một nguồn cơn của sự bối rối và thậm chí của sự giận dữ ngày càng gia tăng. Mỹ biết rõ rằng Trung Quốc coi họ như một kẻ địch. Tuy nhiên, nước Mỹ đang tiếp tục tự làm khó chính mình.
Giúp đỡ trong ngành máy bay thương mại
Ví dụ minh họa: Khi Trung Quốc vật lộn để xây dựng một ngành công nghiệp máy bay thương mại cạnh tranh trên quy mô toàn cầu — từ được dùng ở đây là vật lộn — Mỹ (và các nước phương Tây khác) đã sẵn lòng giúp đỡ. Trung Quốc hiện có hai máy bay phản lực chở khách đang được phát triển là ARJ21 100 chỗ và C919 170 chỗ; cả hai máy bay này đều dựa phần lớn vào các hệ thống, hệ thống con và công nghệ của phương Tây. General Electric (Mỹ) cung cấp động cơ, Rockwell Collins (Mỹ) cung cấp thiết bị điện tử hàng không và Goodrich and Liebherr (một công ty của Đức - Thụy Sĩ) cung cấp thiết bị hạ cánh.
Trên thực tế, người ta ước tính rằng chỉ có 25% tổng giá trị của C919 thực sự là của Trung Quốc, phần lớn trong việc sản xuất thân và cánh, cũng như lắp ráp cuối cùng.
Vậy tại sao phương Tây, đặc biệt là Mỹ, lại giúp tạo ra một ngành công nghiệp có thể cắt giảm doanh số bán máy bay phản lực chở khách của Mỹ? Đó là một bí ẩn.
Giúp đỡ trong lĩnh vực chất bán dẫn
Điều tương tự cũng đang xảy ra trong lĩnh vực kinh doanh chất bán dẫn. Có một khoảng cách rất lớn giữa công nghệ chip hiện tại của Trung Quốc và nền công nghệ chip mới nhất toàn cầu.
Đặc biệt, Trung Quốc đã không thể thiết kế và chế tạo các vi mạch cao cấp, đặc biệt là khi cần phá vỡ “bức tường 7 nanomet”, tức là sản xuất chất bán dẫn có các nút xử lý dưới 7 nanomet.
Trong khi đó, Đài Loan đã sản xuất chip nhỏ cỡ 5 nanomet và Hàn Quốc sẽ sớm sản xuất chip 3 nanomet.
Trung Quốc đặt mục tiêu sản xuất 70% chip của riêng Trung Quốc vào năm 2025, nhưng nước này không có khả năng đạt được mục tiêu đó. Trên thực tế, Trung Quốc chỉ có thể cung cấp hơn 15% nhu cầu chất bán dẫn mà nước này cần.
-
- Các nhân viên sản xuất chip tại một nhà máy của Công ty bán dẫn Jiejie ở Nam Thông, thuộc tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc, vào ngày 17/03/2021. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images)
Do đó, Bắc Kinh phụ thuộc nhiều vào các nguồn nước ngoài về vi mạch và công nghệ sản xuất chip. Chỉ tính riêng trong năm 2020, Trung Quốc đã nhập khẩu chất bán dẫn trị giá hơn 300 tỷ USD, nhiều hơn số tiền họ chi để mua dầu nước ngoài.
Hầu hết công nghệ sản xuất chip bản địa của Trung Quốc đã cũ và đang trở nên cũ kỹ hơn. Mô hình phát triển từ trên xuống, do nhà nước lãnh đạo đã không thể đáp ứng tham vọng của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình trong việc tạo ra một ngành công nghiệp bán dẫn quốc gia cao cấp. SMIC, nhà máy bán dẫn hàng đầu của Trung Quốc, chỉ mới bắt đầu sản xuất chip 7 nanomet gần đây.
Việc Bắc Kinh không có khả năng sản xuất chip cao cấp có nguy cơ khiến nước này không thể tham gia vào cái gọi là “cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Theo ông Mathieu Duchatel, Giám đốc Chương trình Châu Á tại Institut Montaigne, nếu không có lĩnh vực bán dẫn tiên tiến, Trung Quốc sẽ khó “thống trị cuộc cách mạng kỹ thuật số” được kích hoạt bởi trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, cơ sở hạ tầng không dây 5G và điện toán lượng tử.
Vì vậy, Trung Quốc phải đối mặt với một trở ngại khác trong nỗ lực trở thành một siêu cường công nghệ, có lẽ là một trở ngại không thể vượt qua. Tuy nhiên, một lần nữa, Mỹ lại - theo cách thật khó hiểu - giúp Trung Quốc thu hẹp khoảng cách.
Một báo cáo gần đây trên The Wall Street Journal cho thấy Bộ Thương mại Mỹ đã chấp thuận hầu hết các yêu cầu xuất khẩu công nghệ của Mỹ sang Trung Quốc. Chúng bao gồm chất bán dẫn, các thành phần thuộc hàng không vũ trụ và công nghệ liên quan đến trí tuệ nhân tạo, cùng các mặt hàng khác.
Tạp chí này lưu ý rằng chưa đến một nửa tổng số hàng hóa xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc, với tổng trị giá khoảng 125 tỷ USD, thậm chí cần phải có giấy phép xuất khẩu. Hơn nữa, khi cần có giấy phép, Bộ Thương mại đã chấp thuận phần lớn các yêu cầu. Vào năm 2020, 94% tổng số đơn đăng ký đã được chấp thuận và vào năm 2021, con số này chỉ giảm nhẹ xuống còn 88%.
Điều này diễn ra bất chấp thực tế là Mỹ được cho là đã cắt giảm xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc trong những năm gần đây. Ví dụ, chính quyền Trump đã đặt ra các hạn chế thương mại đối với một số công ty công nghệ cao của Trung Quốc, bao gồm cả Huawei và ZTE. Chính quyền Biden đã mở rộng theo cách tiếp cận cứng rắn này, đưa bảy công ty Trung Quốc vào danh sách đen, một phần là để ngăn các công ty xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến sang Trung Quốc.
-
- Động cơ LEAP-1A dùng cho máy bay phản lực chở khách, được phát triển bởi CFM, một liên doanh giữa Safran của Pháp và General Electric, được chụp trong buổi lễ bàn giao vào ngày 15/04/2016 tại Colomiers, ngoại ô Toulouse, Pháp. (Ảnh: REMY GABALDA / AFP qua Getty Images)
Do đó, thật đáng tức giận khi việc xuất khẩu các công nghệ tiên tiến và các thành phần công nghệ cao sang Trung Quốc vẫn tiếp tục là những ngoại lệ. Ví dụ, bất chấp các biện pháp kiểm soát xuất khẩu rõ ràng, xuất khẩu thiết bị sản xuất chất bán dẫn của Mỹ đã tăng từ 2,5 tỷ USD vào năm 2017 lên gần 7 tỷ USD vào năm 2021.
Ngay cả cựu Tổng thống Donald Trump cũng có lúc tỏ ra dao động trong việc tỏ ra cứng rắn với xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc, bác bỏ những nỗ lực của chính quyền ông nhằm hạn chế việc bán động cơ phản lực hiệu suất cao (để sử dụng cho máy bay C919 của Trung Quốc) và các mặt hàng khác như chất bán dẫn. Ông gọi những ràng buộc như vậy là “một từ ngữ giả mạo về an ninh quốc gia” và sau đó viết trên Twitter rằng ông muốn làm cho việc “kinh doanh với Mỹ trở nên dễ dàng hơn, chứ không phải khó khăn [hơn nữa]”.
Mỹ đang giúp Trung Quốc hiện đại hóa lực lượng vũ trang
Do đó, Mỹ tiếp tục gửi cho Trung Quốc một loạt các công nghệ tiên tiến có thể giúp Trung Quốc hiện đại hóa lực lượng vũ trang của mình. Hơn bao giờ hết, các công nghệ tiên tiến - đặc biệt là các công nghệ trong lĩnh vực thông tin, viễn thông và máy tính - có tiềm năng nâng cao đáng kể khả năng quân sự cho các nhiệm vụ như giám sát, tình báo, nhắm mục tiêu và thậm chí trao quyền cho các hệ thống tự động (như máy bay không người lái có vũ trang).
Hơn nữa, những công nghệ này chủ yếu nằm trong lĩnh vực thương mại: chất bán dẫn, máy tính và phần mềm tiên tiến, v.v. Trí tuệ nhân tạo - ngày càng được coi là nhân tố thay đổi cuộc chơi tiềm năng trong chiến tranh tương lai - hầu như đang được phát triển hoàn toàn trong cơ sở nghiên cứu và phát triển dân sự.
Kết quả là, các công nghệ này có xu hướng di chuyển tự do hơn các công nghệ quân sự nghiêm ngặt. Tuy nhiên, tác động của những công nghệ như vậy có thể rất sâu sắc - thậm chí mang tính thảm họa - đối với Mỹ nếu đối thủ của họ hoàn thiện việc sử dụng quân sự. Và thông qua việc sử dụng sự kết hợp quân sự - dân sự, Trung Quốc đang gần đạt tới việc thực hiện điều này.
Do đó, thật vô nghĩa lý khi Mỹ nên hỗ trợ việc làm xói mòn an ninh của chính nước Mỹ.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Bảo Nguyên
Theo Richard A. Bitzinger - The Epoch Times
Tác giả Richard A. Bitzinger là nhà phân tích độc lập về bảo mật quốc tế. Ông từng là thành viên cấp cao của Chương trình Chuyển đổi Quân sự tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS) ở Singapore; ông cũng từng đảm nhiệm nhiều công việc trong chính phủ Mỹ và tại nhiều tổ chức tư vấn khác nhau. Nghiên cứu của ông tập trung vào các vấn đề an ninh và quốc phòng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, bao gồm sự nổi lên của Trung Quốc như một cường quốc quân sự và các vấn đề về hiện đại hóa quân đội và phổ biến vũ khí trong khu vực.
