Cuối cùng gã khổng lồ bất động sản Evergrande của Trung Quốc cũng bị thanh lý. Tuy nhiên, quy mô và vị thế của Evergrande khiến quá trình thanh lý sẽ không đơn giản, nhất là khi công ty này vốn có mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền.
Gã khổng lồ bất động sản Trung Quốc Evergrande cuối cùng đã bị Tòa án Cấp cao Hong Kong ra lệnh thanh lý vào ngày 29/1. Giao dịch của ba cổ phiếu trong nhóm Evergrande đã bị đình chỉ ngay lập tức tại Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong. Việc thanh lý Evergrande dự kiến sẽ kéo dài và khó khăn. Một số nhà phân tích tin rằng chính quyền Trung Quốc có thể sẽ can thiệp vào các khoản nợ trong nước của Evergrande.
Evergrande đã đối mặt với khủng hoảng với chủ nợ suốt 2 năm qua và là nhà phát triển bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới. Số tiền mà chủ nợ có thể thu hồi được sẽ trở thành ví dụ tham chiếu quan trọng cho hoạt động thanh lý hoặc cơ cấu lại nợ của các nhà phát triển vỡ nợ khác ở Trung Quốc.
Lệnh thanh lý do tòa án Hong Kong ban hành đối với Evergrande được áp dụng hiệu quả đối với các tài sản ở nước ngoài của Tập đoàn Evergrande, như Evergrande Services và Evergrande NEV. Tuy nhiên, do phần lớn tài sản của Evergrande đều nằm ở trong Trung Quốc nên việc liệu quá trình thanh lý có gặp khó khăn dưới tác động của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hay không đã trở thành tâm điểm của cộng đồng đầu tư quốc tế.
-
- Một khu phức hợp thương mại của Evergrande ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 29/1/2024. (Ảnh: Greg Baker/AFP qua Getty Images)
Khó khăn và ẩn số
Hãng xếp hạng tín dụng Mỹ S&P Global Ratings cho biết họ dự kiến việc thanh lý Evergrande sẽ làm người ta thấy rõ nhiệm vụ khó khăn khi thanh lý một công ty lớn và đặt lại kỳ vọng về tỷ lệ thu hồi đối với trái phiếu cấp đầu cơ bị vỡ nợ của Trung Quốc trên thị trường nước ngoài.
S&P cho biết việc Evergrande bắt đầu bước vào giai đoạn thanh lý cùng với khoản nợ 337 tỷ USD là một cột mốc quan trọng, nhưng vẫn còn nhiều ẩn số trong vụ việc này, vì hầu hết tài sản và nợ phải trả của nhà phát hành này đều ở Trung Quốc đại lục, nằm ngoài phạm vi quyền tư pháp của Hong Kong.
Ông Chang Li, chuyên gia doanh nghiệp Trung Quốc của S&P Global Ratings, cho biết: “Chúng tôi cho rằng các trái chủ ở nước ngoài sẽ nhận được vài xu trên 1 đồng USD sau khi việc thanh lý diễn ra”. “Họ có thể sẽ phải đợi nhiều năm ngay cả đối với khoản thanh toán ít ỏi này”.
Một báo cáo của S&P vào ngày 31/1 cho thấy trong các trường hợp vỡ nợ ở nước ngoài của các nhà phát triển Trung Quốc, tỷ lệ thu hồi tiền mặt trung bình tại tòa là 2,8% và tỷ lệ thu hồi đối với các vụ vỡ nợ trong nước của cùng một tổ chức phát hành là 8,3%. S&P dự đoán sẽ có sự chênh lệch tương tự trong quá trình thanh lý của Evergrande.
Ngoài ra, một báo cáo nghiên cứu của S&P cho thấy năm nay thị trường bất động sản Trung Quốc sẽ phục hồi hình chữ L (phục hồi yếu) và doanh số bán hàng toàn quốc sẽ lại giảm 5%. Việc thanh lý Evergrande sẽ không tác động quá tiêu cực đến thị trường nhưng người mua nhà sẽ chuyển sang mua bất động sản từ các chủ đầu tư có tài chính vững vàng.
S&P cũng cho biết các công ty con hoạt động trong nước của Evergrande cần tiếp tục nỗ lực đảm bảo việc giao hàng trăm nghìn căn nhà được bán trước, và nếu việc thanh lý công ty mẹ cản trở những nhiệm vụ đó thì thị trường bất động sản Trung Quốc có thể còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn.
-
- Hình ảnh nhìn từ trên cao cho thấy cộng đồng Trường Thanh Evergrande ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, vào ngày 26/9/2021. (Ảnh: Getty Images)
Rủi ro đối với chủ nợ nếu không thanh lý
Ông Cai Zi, người viết bài cho chuyên mục tài chính của The Epoch Times, cho biết các chủ nợ của Evergrande “nhận thức rõ về rủi ro thanh lý, điều có nghĩa là họ có thể gặp trở ngại trong việc quy tài sản của mình ra tiền”.
“Lần này, [đơn yêu cầu thanh lý] đã được Top Shine Global đệ trình lên tòa án, nhưng có một số lượng lớn chủ nợ đứng sau, nhiều người trong số họ là nhà đầu tư tổ chức. Họ cũng biết rằng ngay cả khi Evergrande tiếp tục hoạt động như bình thường mà không thanh lý thì cuối cùng, họ sẽ không thể thu hồi được nhiều và có thể chẳng còn gì cả”.
Ông Cai cho rằng phán quyết của tòa án cho phép các chủ nợ thông qua các kênh pháp lý để cử các đội kiểm toán và thanh lý đến kiểm tra tài sản của Evergrande và tìm ra những tài sản có thể bán được, điều đó còn tốt hơn là không nhận được gì.
Nếu Bắc Kinh không ủng hộ?
Ông Thạch Sơn (Shi Shan), một nhà văn kỳ cựu và cộng tác viên cho ấn bản tiếng Trung của The Epoch Times, cho biết phần lớn tài sản của Evergrande đều ở Trung Quốc đại lục và những người mua cổ phiếu và trái phiếu của Evergrande ở nước ngoài sẽ mất rất nhiều tiền nếu ĐCSTQ không ủng hộ quá trình thanh lý.
Ông nói: “Evergrande sẽ không bị thanh lý ở Trung Quốc đại lục vì đây không chỉ là một công ty bất động sản”. “Nó có mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền và ảnh hưởng của nó quá lớn”.
Ông Thạch giải thích rằng ở Trung Quốc, tất cả các nhà phát triển bất động sản phải duy trì các mối quan hệ phức tạp với chính quyền địa phương để mở rộng hoạt động kinh doanh và họ có nhiều mối quan hệ tài chính với chính quyền địa phương. Sau khi quá trình thanh lý được tiến hành, khoản nợ của chính quyền địa phương sẽ cần phải được kiểm toán, điều này sẽ gây ra rủi ro nghiêm trọng cho các quan chức chính quyền địa phương.
Ông giải thích thêm rằng Evergrande có khoản nợ 300 tỷ USD và một khi bị thanh lý, điều này sẽ khiến giá đất và bất động sản ở Trung Quốc tiếp tục giảm mạnh, điều này sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch bán đất trước đây của chính quyền địa phương. Mặt khác, vẫn còn hàng triệu người mua nhà trả trước nhưng chưa được bàn giao. Số phận và những tổn thất của họ vẫn chưa thể dự đoán trước được.
Ông Thạch nói: “Tình hình ở Trung Quốc sẽ rất phức tạp và chắc chắn Trung Quốc sẽ không sớm thanh lý Evergrande”. Ông cho rằng, các chủ nợ nước ngoài muốn tiếp cận tài sản của Evergrande ở Trung Quốc đại lục sẽ gặp nhiều khó khăn nhất và những tài sản tốt đó chắc chắn sẽ bị các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc nuốt chửng trước tiên.
Việc thanh lý Evergrande có thể đẩy nhanh quá trình đàm phán tái cơ cấu các khoản nợ ở nước ngoài của các công ty bất động sản khác.
UBS cho biết trong một báo cáo được công bố một ngày sau khi tòa án Hong Kong ra phán quyết rằng lệnh thanh lý áp dụng đối với các tài sản ở nước ngoài của Evergrande, như Evergrande Services và Evergrande Vehicle, vốn cũng được niêm yết ở Hong Kong. Tuy nhiên, ảnh hưởng của phán quyết đối với tài sản tại Trung Quốc đại lục là hạn chế. Tòa án Hong Kong và Trung Quốc đại lục có thỏa thuận công nhận lẫn nhau về vấn đề mất khả năng thanh toán nợ và tái cơ cấu, vốn áp dụng ở một số vùng của Trung Quốc đại lục, như Thượng Hải, Thâm Quyến và Hạ Môn. Vì vậy, lệnh thanh lý có thể liên quan đến tài sản tại các thành phố đó.
UBS tin rằng lệnh thanh lý Evergrande sẽ đẩy nhanh quá trình đàm phán về việc tái cơ cấu nợ bằng USD của các nhà phát triển Trung Quốc khác. Nếu các công ty không đưa ra kế hoạch tái cơ cấu cụ thể, trái chủ có thể mất kiên nhẫn và nộp đơn yêu cầu thanh lý. Một số kế hoạch tái cơ cấu sẽ liên quan đến hoán đổi nợ lấy cổ phần, điều này sẽ làm tăng tính thanh khoản và dẫn đến pha loãng vốn chủ sở hữu. Điều này sẽ có tác động tiêu cực đến giá cổ phiếu của các nhà phát triển vỡ nợ. Dự kiến, các nhà phát triển này sẽ bán nhiều tài sản hơn để thúc đẩy các cuộc đàm phán tái cơ cấu nợ.
-
- Logo Evergrande được nhìn thấy trên các tòa nhà dân cư ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc, vào ngày 18/8/2023. (Ảnh: STRINGER/AFP qua Getty Images)
Lo ngại về hiệu ứng domino từ vụ thanh lý
Các nhà phân tích tin rằng việc Evergrande bị thanh lý có thể tạo ra hiệu ứng domino, ảnh hưởng đến các công ty bất động sản khác và gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế Trung Quốc.
Reuters cho rằng sự kiện này có thể tác động lớn hơn đến thị trường vốn và bất động sản vốn đã mong manh của Trung Quốc, gây ra phản ứng tiêu cực dây chuyền trong hệ thống tài chính Trung Quốc.
Truyền thông Hong Kong dẫn phân tích của Phó Chủ tịch Deloitte Trung Quốc Li Jiaen cho rằng việc buộc Evergrande thanh lý có thể gây ra hiệu ứng domino và làm nản lòng một số công ty bất động sản vốn đang phải đối mặt với việc tái cơ cấu nợ.
Ông Li Zhaobo, chuyên gia nghiên cứu và giảng dạy danh dự tại Viện Nghiên cứu Kinh doanh Châu Á - Thái Bình Dương thuộc Trường Kinh doanh Đại học Trung Quốc Hong Kong (The Chinese University of Hong Kong Business School), tin rằng nếu Evergrande bị thanh lý, không chỉ các cổ đông nhỏ có thể mất tiền mà nhiều chủ nợ cũng sẽ không thể thu hồi vốn của họ.
Ông nói: “Đối với những chủ sở hữu nhỏ mua những tòa nhà chưa hoàn thiện, cuối cùng họ có thể không nhận được nhà”.
Ngoài ra, các nhà phân tích trong ngành tin rằng việc thanh lý Evergrande sẽ không chỉ tác động đến thị trường vốn và ngành bất động sản Trung Quốc mà còn có thể tác động đến ngành xây dựng, xi măng, ngành tài chính, ngành bán lẻ, v.v., có thể cuối cùng dẫn đến việc nhiều công ty bị thanh lý hơn, từ đó ảnh hưởng đến nền kinh tế Trung Quốc.
Nhà bình luận độc lập Cai Shenkun phân tích trên nền tảng X: “Với sự sụp đổ của các công ty bất động sản hàng đầu như Evergrande, một số lượng lớn công ty bất động sản sẽ sụp đổ, đặc biệt là ở các thành phố lớn và vừa với dân số giảm mạnh…”
-
- Một công nhân đi ngang qua một khu phức hợp nhà ở đang được nhà phát triển bất động sản Trung Quốc Evergrande xây dựng ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc vào ngày 28/9/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Thêm một đòn đánh vào tâm lý thị trường
Sau khi thông tin thanh lý Evergrande được công bố, sự lạc quan ban đầu về việc dọn sạch mớ hỗn độn, điều có thể giúp Bắc Kinh kiềm chế một cuộc khủng hoảng ngày càng sâu sắc, đang dần nhường chỗ cho một mối lo nghiêm túc trên thực tế: Việc thanh lý nhà phát triển bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới có thể làm xói mòn thêm niềm tin vào thị trường bất động sản và vốn của Trung Quốc.
Moody's cho biết trong một báo cáo ngày 30/1 được tiếp cận bởi The Epoch Times: “Quyết định này mang tính tiêu cực về uy tín đối với lĩnh vực bất động sản nói chung vì nó sẽ làm suy yếu tâm lý của thị trường và nhà đầu tư vốn đã mong manh [và] có thể sẽ ảnh hưởng đến quyết định mua nhà của người mua nhà trong tương lai gần”.
Cũng theo tổ chức xếp hạng toàn cầu, mặc dù đã có các trường hợp các nhà phát triển bất động sản nhỏ hơn của Trung Quốc phá sản trong hai năm qua, nhưng Trung Quốc chưa có tiền lệ nào về việc các chủ nợ nước ngoài có thể kiểm soát trực tiếp hoặc tịch thu tài sản trong nước của một công ty.
Ngoài ra, Evergrande có nhiều chủ nợ trong nước với mức độ ưu tiên cao hơn, điều này khiến việc thu hồi vốn của các chủ nợ nước ngoài không được đảm bảo.
Do đó, lệnh của tòa án Hong Kong sẽ khó thực hiện hơn do cơ cấu tổ chức phức tạp của Evergrande, bao gồm một số công ty con tham gia vào việc phát triển và tài trợ cho các dự án bất động sản trên khắp đất nước.
“Nhìn chung, chúng tôi cho rằng việc thanh lý sẽ mất thời gian”, ghi chú của Moody's nêu rõ.
Tòa án Cấp cao của Hong Kong đã đưa ra phán quyết thanh lý sau khi gã khổng lồ bất động sản Trung Quốc và các chủ nợ quốc tế không thể đạt được thỏa thuận về cách cơ cấu lại khoản nợ hơn 330 tỷ USD tới từ các ngân hàng, chủ nợ và trái chủ bất chấp 19 tháng đàm phán.
“Đối với tôi, có vẻ như lợi ích của các chủ nợ sẽ được bảo vệ tốt hơn nếu công ty được tòa án thanh lý, để các nhà thanh lý độc lập có thể nắm quyền kiểm soát công ty”, Thẩm phán Linda Chan cho biết trong phán quyết công bố ngày 29/1.
Phán quyết của tòa án cũng có thể gây ra hậu quả cho các nhà phát triển khác, những đối tượng vẫn đang trong quá trình đàm phán tái cơ cấu kéo dài với các chủ nợ nước ngoài.
“Sự công nhận trong nước về thẩm quyền của cơ quan thanh lý Evergrande sẽ là một bước đột phá thực sự và rất quan trọng. Hãy cứ nói rằng tôi không nhìn thấy khả năng xảy ra điều đó”, ông Brock Silvers, giám đốc đầu tư của tập đoàn cổ phần tư nhân Hong Kong Kaiyuan Capital, cho biết trong bài đăng trên LinkedIn của mình.
Ông Silvers cho biết ông tin rằng quyết định của tòa án là “tin xấu cho tất cả các bên và là một đòn giáng nữa vào niềm tin vào thị trường vốn của Trung Quốc” vì lệnh thanh lý sẽ đánh dấu sự khởi đầu của một quá trình kéo dài nhiều năm, rất tốn kém và khó có thể dẫn đến kết quả là một sự bù đắp tổn thất đáng kể.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ của Trung Quốc, cùng với thị trường nhà ở ở trạng thái tồi tệ nhất trong 9 năm và thị trường chứng khoán rơi vào mức thấp nhất trong 5 năm, bất kỳ cú sốc nào nữa đối với niềm tin của nhà đầu tư đều có thể làm trầm trọng thêm những khó khăn mà các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đang phải đối mặt trong nỗ lực hồi sinh tăng trưởng, các chuyên gia nói.
Chứng khoán Trung Quốc, vốn đã phải chịu đựng tình trạng suy thoái kéo dài trong năm ngoái và thậm chí cả trong năm mới, vẫn đang cho thấy sự bi quan sâu sắc. Mới đây, các nhà đầu tư phá sản vì chứng khoán đã nhảy lầu tự tử, trong khi nhiều người đã lên mạng kêu gọi “nổi loạn", nhờ tới sự giúp đỡ của Mỹ để “loại bỏ căn bệnh ung thư trên trái đất [ý chỉ Trung Quốc]”.
Bảo Nguyên tổng hợp
