Các chuyên gia cảnh báo, Nga đang giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng USD và gia tăng sự phụ thuộc một cách nhanh chóng vào đồng CNY (nhân dân tệ) của Trung Quốc, điều có thể mang lại lợi ích cho Moscow hoặc cũng có thể là một rủi ro lớn.
Trong năm ngoái, nền kinh tế Nga đã bị hạn chế khả năng tiếp cận các mạng lưới tài chính phương Tây và phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt kinh tế và chính trị sau cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 02/2022. Nga cũng bị cấm sử dụng đồng USD, buộc Điện Kremlin phải quay sang sử dụng CNY như một sự thay thế.
Tổng thống Vladimir Putin đã mở rộng quan hệ của đất nước mình với Bắc Kinh, đặc biệt là trên lĩnh vực năng lượng.
Gia tăng sự phụ thuộc vào CNY
Ông Putin cho biết khi bắt đầu cuộc họp video với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 12: “Theo kết quả của năm nay, Nga đã trở thành một trong những nước dẫn đầu về xuất khẩu dầu sang Trung Quốc”.
Xuất khẩu dầu thô và dầu nhiên liệu giảm giá của Nga sang Trung Quốc đã tăng lên mức kỷ lục trong tháng 1, vượt mức cao trước đó được thiết lập vào tháng 04/2020. Theo công ty tình báo dữ liệu Kpler, dòng dầu thô và dầu nhiên liệu đến Trung Quốc đã tăng lên 1,66 triệu thùng mỗi ngày vào giai đoạn khởi đầu năm 2023. Với việc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mở cửa trở lại thị trường sau khi từ bỏ chiến lược Zero-COVID, các chuyên gia thị trường dự đoán rằng thương mại năng lượng có thể phát triển với tốc độ mạnh mẽ hơn nhiều.
Nhưng trong khi Nga đang sử dụng doanh thu từ việc bán các sản phẩm năng lượng giảm giá cho Trung Quốc để tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine, thì Bắc Kinh được hưởng lợi theo nhiều cách. Đầu tiên là khoản tiết kiệm 13 USD/thùng đối với dầu Urals của Nga, hiện đang giao dịch ở mức khoảng 60 USD/thùng. Thứ hai là việc một thị trường quan trọng khác đang phải phụ thuộc vào đồng CNY của Trung Quốc.
Dữ liệu do The Wall Street Journal tổng hợp cho thấy các nhà xuất khẩu năng lượng của Nga đang được trả tiền bằng CNY. Quỹ đầu tư quốc gia, vốn là một quỹ chiến tranh được dùng để đảm bảo Điện Kremlin có thể thanh toán các hóa đơn của mình, đang sử dụng đồng CNY để duy trì doanh thu từ dầu mỏ. Mùa hè năm ngoái, các công ty lớn như vua nhôm Rusal, tập đoàn năng lượng khổng lồ Rosneft và công ty cho vay Bistrodengi đã bắt đầu phát hành trái phiếu bằng đồng CNY bên trong nước Nga. Ngoài ra, ngày càng có nhiều công ty vay vốn bằng CNY, trong khi các hộ gia đình đã gửi khoảng 6 tỷ USD tiền Trung Quốc vào các ngân hàng Nga.
Với việc đồng RUB (rúp Nga) đang bị cộng đồng quốc tế tấn công và việc chấm dứt quyền bá chủ của đồng USD đang được thảo luận rộng rãi, nhiều người tiêu dùng đã chuyển sang sử dụng đồng CNY như là nơi trú ẩn.
Mặc dù USD và EUR vẫn chiếm hầu hết các khoản thanh toán xuất khẩu của Nga, nhưng sự phổ biến của việc thanh toán bằng đồng CNY và thậm chí cả đồng RUB đang gia tăng.
-
- Tờ 100 CNY (nhân dân tệ) của Trung Quốc và tờ 1 USD tại Bắc Kinh, Trung Quốc, hôm 06/01/2017. (Ảnh: Fred Dufour/AFP qua Getty Images)
Khó khăn của Nga
Trong khi đó, Bộ Tài chính Nga đã công bố vào tháng 2 rằng họ sẽ bán hơn 5% lượng dự trữ CNY của mình. Chính phủ Nga đang rút tiền từ nguồn dự trữ của mình để bù đắp thâm hụt ngân sách do doanh thu năng lượng giảm 46% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 1.
Các chính phủ phương Tây đã áp đặt các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt hơn đối với hoạt động xuất khẩu xăng dầu của Nga, trong khi giá dầu thô đang giảm do lo ngại suy thoái kinh tế toàn cầu và chính sách thắt chặt của Ngân hàng Trung ương. Giá hỗn hợp dầu thô của Urals giảm khoảng 30% so với một năm trước.
Bất chấp những diễn biến mới nhất, một số ước tính cho thấy rằng việc rút bớt dự trữ CNY có thể cho phép Nga bù lỗ tài chính trong vòng 3 năm.
Hiện tại, CNY có thể là lựa chọn duy nhất cho ông Putin và Nga. Nhưng các nhà quan sát cảnh báo rằng điều này có thể tạo ra hậu quả cho Moscow.
Bà Alexandra Prokopenko, nhà phân tích độc lập tại Carnegie Endowment for International Peace viết, “Nga đang chuyển sự phụ thuộc vào đồng USD sang sự phụ thuộc vào đồng CNY. Nếu quan hệ với Trung Quốc xấu đi, Nga có thể phải đối mặt với tổn thất dự trữ và gián đoạn thanh toán”.
Đồng thời, ông Putin có thể đang cố gắng cải thiện vị thế của đồng RUB và né tránh các biện pháp trừng phạt của phương Tây bằng cách tung ra đồng RUB kỹ thuật số vào tháng 4. Phương tiện truyền thông địa phương đưa tin, Ngân hàng Nga sẽ làm việc với 13 tổ chức tài chính và các doanh nghiệp được chọn trước để tham gia vào dự án thí điểm tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC).
Các quan chức nói rằng Moscow đang tìm hiểu một định dạng kỹ thuật số mới cho thanh toán quốc tế như một phần trong nỗ lực lớn hơn nhằm tạo ra một hệ thống tài chính và tiền tệ mới cho nền kinh tế sau cuộc xâm lược.
Sự trỗi dậy của đồng CNY
-
- Tổng thống Nga Vladimir Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc gặp tại Bắc Kinh, Trung Quốc, hôm 04/02/2022. (Ảnh: Alexei Druzhinin/Sputnik/AFP qua Getty Images)
Việc sử dụng đồng CNY của Nga có thể được coi là một bước tiến đối với mục tiêu lớn hơn của Trung Quốc là mở rộng phạm vi tiếp cận của đồng CNY trong thương mại xuyên biên giới.
Ngoài việc Nga chấp nhận đồng tiền của Trung Quốc, nhiều quốc gia đang xem xét tiến hành thương mại với Trung Quốc bằng đồng CNY.
Chính phủ Iraq xác nhận với Reuters rằng họ đang thực hiện các bước để cho phép giao dịch từ Trung Quốc được thanh toán trực tiếp bằng đồng CNY trong bối cảnh quốc gia này thiếu USD.
Ông Mudhir Salih, cố vấn kinh tế của chính phủ, cho biết: “Đây là lần đầu tiên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc được thanh toán bằng đồng CNY, vì hàng nhập khẩu của Iraq từ Trung Quốc vẫn chỉ được thanh toán bằng USD".
Năm ngoái, The Wall Street Journal đã công bố một bài báo cho biết Ảrập Xêút đã cân nhắc việc chấp nhận CNY thay vì USD cho việc bán dầu cho Trung Quốc.
Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg tại Davos, Thụy Sĩ, cho Diễn đàn Kinh tế Thế giới vào tháng 1, một quan chức Ảrập Xêút tiết lộ rằng Vương quốc này sẵn sàng thảo luận về thương mại dựa trên các loại tiền tệ khác ngoài đồng bạc xanh [USD].
Bộ trưởng Tài chính Mohammed Al-Jadaan cho biết: “Không có vấn đề gì khi thảo luận về cách chúng tôi dàn xếp các thỏa thuận thương mại của mình, cho dù đó là bằng USD, cho dù đó là đồng EUR, cho dù đó là đồng SAR [riyal] của Saudi". "Tôi không nghĩ rằng chúng tôi đang từ chối hoặc loại bỏ bất kỳ cuộc thảo luận nào vốn sẽ giúp cải thiện thương mại trên toàn thế giới”.
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã thúc đẩy thương mại song phương với Trung Quốc, với kim ngạch thương mại lên tới 75 tỷ USD vào năm 2021.
Điều này khiến các chuyên gia tự hỏi liệu Trung Đông có đang chuẩn bị cho sự sụp đổ của đồng USD dầu mỏ và chuẩn bị cho sự trỗi dậy của đồng CNY dầu mỏ hay không.
Bà Irina Tsukerman, nhà phân tích địa chính trị và Chủ tịch công ty tư vấn an ninh Scarab Rising, nói với The Epoch Times: “Trung Quốc đã chuyển các khoản đầu tư sang vùng Vịnh. Mức độ hợp tác dựa trên dự án, kinh tế và quân sự [của vùng Vịnh với Trung Quốc] đang vượt qua hợp tác với Mỹ ở nhiều cấp độ, và thương mại cũng đang được định hướng lại hướng tới Trung Quốc từ sự cân bằng hướng tới một hệ thống ưu tiên hơn”.
Rổ tiền tệ BRICS
Nhưng Trung Quốc thậm chí còn đang xây dựng sự hiện diện ở Nam Mỹ sau khi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) tháng trước thông báo rằng họ đã ký một biên bản ghi nhớ (MOU) về việc thiết lập các thỏa thuận thanh toán bù trừ bằng đồng CNY ở Brazil.
Thương mại giữa hai quốc gia đạt tổng cộng 172 tỷ USD vào năm ngoái.
Tuy nhiên, vào tháng 06/2022, ông Putin thông báo rằng các thành viên BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) đang thiết kế một rổ tiền tệ dự trữ mới nhằm cố gắng làm suy yếu sự thống trị của đồng USD. Bà Tsukerman cho biết đây có thể là một lựa chọn thực tế hơn trong chiến dịch chống USD hóa đang được đẩy mạnh trên toàn thế giới.
Bà nói, “Một hỗn hợp các loại tiền tệ BRICS là một ứng cử viên có khả năng hơn trong việc phi USD hóa so với đồng CNY của Trung Quốc do những điểm yếu cố hữu của đồng CNY và nền kinh tế của chính Trung Quốc. Hầu hết các quốc gia chỉ đơn giản là không thấy đồng CNY đủ tin cậy để thực hiện chuyển đổi”.
Ông Chris Turner, người đứng đầu bộ phận các thị trường toàn cầu của ING, đã tuyên bố trong một lưu ý rằng điều này có khả năng “điều chỉnh quyền bá chủ của Mỹ đối với IMF”, đồng thời nói thêm rằng nó sẽ “cho phép BRICS xây dựng phạm vi ảnh hưởng và đơn vị tiền tệ của riêng họ trong phạm vi đó”.
Nhưng ông Nouriel Roubini, nhà kinh tế trưởng tại Atlas Capital Team, gợi ý rằng hệ thống tài chính toàn cầu sẽ vật lộn với chế độ tiền tệ “lưỡng cực” mà “cuối cùng sẽ thay thế chế độ đơn cực”.
Viết trong một chuyên mục của Financial Times vào tháng trước, ông Roubini cho rằng nền kinh tế quốc tế đang bị rạn nứt bởi ảnh hưởng của Mỹ và Trung Quốc. Mặc dù một số chuyên gia cho rằng các biện pháp kiểm soát tiền tệ cứng rắn của Trung Quốc sẽ ngăn cản đồng CNY vượt qua đồng USD, nhưng ông Roubini tin rằng Mỹ vẫn duy trì những đặc điểm kém hấp dẫn của mình giữa những kẻ thù và bạn bè.
Ông Roubini viết, “Chúng bao gồm các biện pháp trừng phạt tài chính đối với các đối thủ của họ, hạn chế đầu tư vào trong nước đối với nhiều lĩnh vực và công ty nhạy cảm với an ninh quốc gia, và thậm chí cả các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với những người bạn vi phạm những biện pháp trừng phạt sơ cấp”.
Theo Thành phần tiền tệ của Dự trữ Ngoại hối Chính thức (COFER) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), lượng CNY trong tổng dự trữ ngoại hối đã giảm hơn 7% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý thứ III xuống dưới mức 298 tỷ USD. Để so sánh, lượng USD cũng giảm khoảng 9% xuống còn 6,441 ngàn tỷ USD.
Theo The Epoch Times
Cát Duyên biên dịch
