Tại sao từ tể tướng hiển vinh lại trở thành kẻ giang hồ

Mạnh Thường Quân không thể nhẫn được trước sự chê cười của dân chúng, nên đã rơi rớt xuống chốn giang hồ, sau đó người chết, nước bị tiêu diệt, khiến người ta không khỏi tán thán nuối tiếc. 

Trong “Tùy Đường diễn nghĩa” có một vị đại anh hùng tên là Tần Quỳnh. Ông “cưỡi ngựa đạp hai bờ Trường Giang, dùng cây giản đánh 108 huyện 6 phủ 9 châu Sơn Đông, uy chấn nửa bầu trời Sơn Đông”. Ông đã lập nhiều chiến công cho Đại Đường, và là 1 trong 24 công thần được thờ ở Lăng Yên Các. Dân gian thờ ông làm Môn Thần. Bởi ông tính tình hào sảng, giúp người khốn khổ nguy nan, thích kết giao với những anh hùng hảo hán tam giáo cửu lưu, bằng hữu khắp thiên hạ, nên mọi người tặng ông biệt hiệu là Tiểu Mạnh Thường.

Tần Quỳnh hào hiệp như thế này mới được mọi người gọi là Tiểu Mạnh Thường, thế thì Mạnh Thường Quân thực sự là nhân vật như thế nào?

Sinh ra bị cha ruồng bỏ

Mạnh Thường Quân là một trong 4 công tử nổi tiếng nhất thời Chiến Quốc, ông tên là Điền Văn, phong hiệu Mạnh Thường Quân. Phụ thân ông là Tĩnh Quách Quân Điền Anh, là tông thất của nước Tề, khi đó đã có hơn 40 người con trai rồi. Mẫu thân của Điền Văn là một tiểu thiếp của Điền Anh, sinh ra Điền Văn vào ngày 5 tháng 5.

Khi Mạnh Thường Quân được sinh ra, phụ thân Điền Anh lại không hề vui mừng một chút nào, trái lại, ông còn nói với mẫu thân Mạnh Thường Quân rằng: “Vứt đứa bé này đi, không được nuôi dưỡng nó”.

Nhưng mẫu thân của Mạnh Thường Quân vẫn lén nuôi nấng cậu. Khi Mạnh Thường Quân lớn lên một chút, mẫu thân thông qua những huynh đệ của Mạnh Thường Quân dẫn cậu đến gặp phụ thân Điền Anh.

Thấy Mạnh Thường Quân, Điền Anh tức giận nói với mẫu thân cậu rằng: “Ta bảo cô đem đứa trẻ này vứt đi, cô lại dám nuôi dưỡng nó là sao?”

Mẫu thân Mạnh Thường Quân còn chưa trả lời thì Mạnh Thường Quân đã nhanh chóng khấu đầu trước phụ thân, sau đó hỏi phụ thân rằng: “Thưa phụ thân đại nhân, phụ thân không cho mẫu thân nuôi dưỡng con, đứa trẻ sinh vào tháng 5, là vì sao?”

“Thưa phụ thân đại nhân, phụ thân không cho mẫu thân nuôi dưỡng con, đứa trẻ sinh vào tháng 5, là vì sao?” (Epoch Times)

Điền Anh trả lời: “Hừm, ngươi là đứa trẻ sinh tháng 5, đến khi lớn lên cao bằng nóc cổng, thì trong mệnh chú định khác phụ hại mẫu”.

Nghĩa khí giúp trừ bỏ thiên kiến của phụ thân

Mạnh Thường Quân nghe xong, thong thả nói: “Thế thì xin hỏi phụ thân đại nhân, vận mệnh con người là do Trời ban hay do nóc cổng quyết định?”

“Cái này… cái này… cái này…” - Điền Anh nhất thời tắc họng, lắp ba lắp bắp không biết trả lời thế nào.

Mạnh Thường Quân nói tiếp: “Nếu vận mệnh do Trời ban cho, thì phụ thân hà tất phải lo lắng? Nếu là do nóc cổng quyết định, thế thì chỉ cần nâng cao cổng lên một chút, chẳng phải là giải quyết được rồi đó sao, sao có thể cao đến mức đó được”.

Điền Anh không có lời nào đối đáp lại được, hổn hển quát mắng: “Nhóc con, câm miệng”.

Một lát sau, Mạnh Thường Quân nói: “Thưa phụ thân đại nhân, phụ thân nắm đại quyền, đảm nhận chức Tể tướng nước Tề, đến nay đã trải qua 3 đời quân vương, có thể nói là bậc nguyên lão nước Tề. Nhưng lãnh thổ nước Tề không mở rộng thêm chút nào, mà tài sản nhà ta tại tích trữ vạn lượng vàng, môn hạ lại chẳng có một kẻ sĩ hiền năng”.

“Thưa phụ thân đại nhân, thê thiếp của phụ thân có thể tùy ý mặc lụa là, mà hiền sĩ thì ngay cả áo ngắn vải thô cũng không có mà mặc. Nam bộc nữ tỳ của phụ thân ăn thịt không hết, còn những hiền sĩ thì ăn cám, rau cũng không đủ no. Phụ thân vẫn còn ra sức vơ vét tài sản, muốn để lại cho con cháu đời sau, mà quên rằng quốc gia đang ngày ngày thất thế sa sút. Than ôi, là người làm con, con cũng cảm thấy rất lạ thường”.

Chà, một đứa trẻ mới tí tuổi đầu mà lại có tầm nhìn như thế này, quả là niềm hy vọng của gia tộc họ Điền nhà ta. Từ đó, Điền Anh thay đổi thái độ với Mạnh Thường Quân, bắt đầu coi trọng cậu, để cậu chủ trì gia chánh, tiếp đãi tân khác. Dưới sự trị sửa của Mạnh Thường Quân, tân khách nhà họ Điền ngày càng nhiều, danh tiếng của Mạnh Thường Quân cũng lan truyền đến khắp các nước chư hầu.

Lễ hiền đãi sĩ

Các nước chư hầu đều phái người đến nói giúp cho Mạnh Thường Quân, thỉnh cầu Điền Anh lập Mạnh Thường Quân làm thế tử. Điền Anh trong tâm cũng rất vui mừng, nên đã đồng ý. Sau khi Điền Anh qua đời, Mạnh Thường Quân kế thừa tước vị của Điền Anh, tức Tiết Công, thực ấp là Tiết Thành (ở địa phận Táo Trang, Sơn Đông ngày nay).

Mạnh Thường Quân ở Tiết Thành, không ngừng chiêu mời tân khách các chư hầy, rất nhiều người tới tấp quy về với ông. Mạnh Thường Quân khảng khái lấy tài sản gia đình ra cấp cho họ đãi ngộ hậu hĩ, vì vậy các hiền sĩ trong thiên hạ ai nấy đều dốc lòng đến với ông. Thực khách của ông đến mấy ngàn người, đãi ngộ không phân biệt sang hèn, tất cả đều giống như với Mạnh Thường Quân. Mỗi khi Mạnh Thường Quân tiếp đãi tân khác, khi ngồi đàm đạo cùng tân khác, ông đều sắp xếp thị sử ở sau bình phong, để họ ghi chép lại nội dung trò chuyện của Mạnh Thường Quân với các tân khách, ghi chép nơi cư trú của người thân các tân khách. Khi tân khách vừa mới rời đi, Mạnh Thường Quân liền phái sứ giả đến nhà người thân của tân khách vỗ về thăm hỏi, dâng lễ tặng.

Một lần, Mạnh Thường Quân chiêu đãi tân khách ăn cơm tối, có người vô ý che khuất chiếc đèn bên cạnh Mạnh Thường Quân. Một trong số các tân khách trông thấy thì nổi giận, cho rằng Mạnh Thường Quân ăn món ăn riêng, khác với họ. Thế là vị tân khách đó bực tức đặt bát cơm xuống, chắp tay từ biệt ra đi. Mạnh Thường Quân vội vàng đứng lên, đích thân đem bát cơm của mình đến so sánh với bát cơm của ông ta. Vị tân khách này xấu hổ quá không biết chui vào đâu, lập tức rút kiếm đâm vào cổ tự tử.

Đối với các môn khách tìm đến, Mạnh Thường Quân đều nhiệt tình tiếp nhận, không kể thân sơ, đều dành cho sự đãi ngộ hậu hĩ như nhau.

Đối với các môn khách tìm đến, Mạnh Thường Quân đều nhiệt tình tiếp nhận, không kể thân sơ, đều dành cho sự đãi ngộ hậu hĩ như nhau.(Epochtime)

Thơ văn người đời sau thường lấy Mạnh Thường Quân để ví người thân ở ngôi vị cao mà vẫn khiêm tốn, lễ hiền đãi sĩ.

Người đất và người gỗ

Tần Chiêu Vương nghe nói Mạnh Thường Quân hiền năng, thì mời Mạnh Thường Quân đến nước Tần nhậm chức. Mạnh Thường Quân cảm động thành ý của Tần Chiêu Vương, chuẩn bị đi đến nước Tần, nhưng các tân khách đều không đồng ý, khuyên ngăn ông. Họ cho rằng, nước Tần hùng cứ một phương, địa thế hiểm ác, là đất thị phi, e rằng đi sẽ lành ít dữ nhiều, nên họ tới tấp khuyên can.

Người đến khuyên can nhiều quá, Mạnh Thường Quân nổi giận, đuổi hết môn khách ra ngoài, đóng cửa không tiếp. Các môn khách không làm gì được, ai lấy đều lòng như lửa đốt. Trong các môn khách, có người tên là Tô Đại, huynh trưởng của ông ta là Tô Tần danh tiếng lẫy lừng. Tô Đại dự tính tự mình đi khuyên cam Mạnh Thường Quân. Các môn khách nghe vậy đều lắc đầu: “Huynh đài, hà tất phải tự tìm lấy sự khó chịu, ông ấy không tiếp huynh đâu”.

Tô Đại không để ý, đến phủ Mạnh Thường Quân, gõ cửa cầu kiến. Mạnh Thường Quân nghe nói lại có môn khách đến thăm, liền cự tuyệt không tiếp. Thế là Tô Đại thỉnh cầu người hầu chuyển lời cho Mạnh Thường Quân rằng, ông đến không phải vì việc nước Tần. Một lát sau, Mạnh Thường Quân xuất hiện, mở miệng liền nói: “Có việc gì ông nói đi”.

Tô Đại nói: “Chúa công, hôm qua tôi ở bên ngoài thành đi gấp về nhà, trên đường qua một khu rừng, nghe có 2 người nói chuyện. Nhờ ánh trăng, tôi thấy, thì ra là một người gỗ đang nói với một người đất.

Người gỗ nói: chúng ta ở nơi này, nói cười vui vẻ, nếu trời đổ mưa lớn, nước lũ dâng nhanh, thì cái thân bằng đất của anh bị ngập nước, e rằng không giữ được.

Người đất nghe được câu này thì tức giận trừng mắt nhìn người gỗ và nói: Tô gặp mưa bão, nhiều nhất thì cũng chỉ hóa thành bùn đất, còn anh nếu bị nước lũ cuốn đi mất tích, chẳng phải thê thảm hơn sao”.

Tô Đại chuyển đề tài: “Chúa công, ngày lần này đến nước Tần, một nước hổ báo thế này, giống như người gỗ gặp nước lũ vậy, xin hãy suy nghĩ kỹ”.

Mạnh Thường Quân nghe vậy thì bỗng bừng tỉnh ngộ. Thế là tạm thời từ bỏ ý tưởng đến nước Tần.

Trộm chó gà gáy

Tần Chiêu Vương thấy Mạnh Thường Quân mãi không có động tĩnh, thì không cam lòng, liên tiếp đưa ra lời mời, đồng thời cam kết bổ nhiệm ông làm tể tướng nước Tần. Để xóa tan nghi kỵ trong lòng Mạnh Thường Quân, thậm chí còn phái vương đệ là Kinh Dương Quân đến nước Tề làm con tin.

Cuối cùng, Mạnh Thường Quân không chống nổi sự nhiệt tình của Tần Chiêu Vương, nên đã không nghe theo khuyên can nữa, đến nước Tần.

Tần Chiêu Vương vui mừng quá mong đợi và không nuốt lời, quả nhiên bổ nhiệm Mạnh Thường Quân làm Tể tướng nước Tần. Nhưng cảnh đẹp thường không lâu dài, trong quần thần có người đố kỵ Mạnh Thường Quân, bắt đầu nói bóng nói gió với Tần Chiêu Vương: “Đại vương, Mạnh Thường Quân quả thực có tài năng, nhưng ngài chớ quên ông ta là tông thất nước Tề. Ông ấy làm tể tướng nước Tần, ắt sẽ tính toán, mưu định sách lược cho nước Tề. Đến lúc đó, nước Tần chúng ta sẽ nguy hiểm”.

Nghĩ đến đây, Tần Chiêu Vương lập tức bãi miễn Mạnh Thường Quân, và bắt giam ông, dự định sẽ giết Mạnh Thường Quân để trừ hậu hoạn.

Mạnh Thường Quân thấy rõ tình cảnh của mình, ông vội vàng sai người cầu kiến một vị sủng thiếp của Tần Chiêu Vương, nhờ nói giúp cho mình. Người thiếp đó ra điều kiện, nói rằng mình muốn có được chiếc áo khoác da màu trắng thuần của Mạnh Thường Quân. Mạnh Thường Quân nghe thế thì buồn rầu, quả thực mình có cái áo da trắng thuần khiết này, trên đó không lẫn một chiếc lông tạp nào, trị giá ngàn lạng vàng. Nhưng vấn đề là khi đến nước Tần, ông đã dâng cho Tần Chiêu Vương rồi.

Mạnh Thường Quân đang buồn rầu về chiếc áo khoác này, hỏi các tân khách, không ai có biện pháp nào cả. Đúng lúc này, trong đám đông người có một người nói một câu: “Đừng lo, việc này hãy để cho tôi”.

Mọi người quay đầu nhìn, thì ra người nói câu này là người tướng mạo bình thường, thường ngày cũng chẳng có năng lực gì. Mọi người tròn mắt nhìn, trong lòng thầm nghĩ, đến lúc nào rồi mà ngươi vẫn còn có tâm trạng ba hoa chích chòe thế này.

Vị môn khách này cũng không đáp lời, lấy ra một tấm da chó rồi khoác lên người, hóa trang thành một con chó, rồi chui vào trong kho trong cung vua Tần.

Không lâu sau, anh ta đã lấy trộm được chiếc áo khoác da đem về, giải nguy cho Mạnh Thường Quân.

Người sủng thiếp có được chiếc áo khoác da trắng thuần tịnh thì vui mừng lắm, và thực hiện cam kết, bắt đầu nói bóng gió bên gối Tần Chiêu Vương, không ngừng nói giúp cho Mạnh Thường Quân. Tần Chiêu Vương nghe bùi tai, bèn thả Mạnh Thường Quân ra.

Người sủng thiếp có được chiếc áo khoác da trắng thuần tịnh thì vui mừng lắm, và thực hiện cam kết, bắt đầu nói bóng gió bên gối Tần Chiêu Vương, không ngừng nói giúp cho Mạnh Thường Quân. (Ảnh: Epoch Times)

Mạnh Thường Quân biết nước Tần là mảnh đất thị phi, không nên ở lại lâu, lập tức lên xe, đánh ngựa nhanh chóng chạy trốn khỏi nước Tần. Cuối cùng, đến nửa đêm thì chạy đến Hàm Cốc quan.

Thấy mình chạy thoát mạng chỉ còn một bước nữa thôi. Theo quy định, quân Tần canh giữ quan ải chỉ mở cửa quan khi trời đã lờ mờ sáng, nghe tiếng gà gáy thì mới mở cửa quan để hành khách qua lại. Lúc này đến khi trời sáng còn mấy canh giờ nữa.

Mạnh Thường Quân lo lắng, lúc này nếu Tần Chiêu Vương thay đổi chủ ý, sai quân đuổi theo thì làm thế nào, vì vậy lòng như lửa đốt. Đúng lúc nguy cấp này, trong đám tân khách lại có người lên tiếng: “Tôi có biện pháp”.

Mọi người quay đầu nhìn, cố nén bực tức, trong lòng thầm nghĩ, ở đây, chỉ có anh ta là chẳng có bản sự gì, là kém cỏi nhất, thử hỏi anh ta có biện pháp gì?

Vị tân khách này thấy mọi người không tin thì cũng không để ý, chỉ chụm miệng bắt chước tiếng gà gáy. Tiếng kêu của anh ta quả thật rất giống tiếng gà, tiếng gáy vang động.

Sau khi anh ta giả tiếng gà gáy mấy hồi, liền sau đó, những con gà trống ở thôn trang lân cận cũng gáy theo, tiếng gà gáy nối tiếp nhau vang lên. Binh sĩ trấn giữ Hàm Cốc quan ai nấy đều đang ngủ mơ mơ màng màng, nghe thấy tiếng gà gáy, cho rằng đến giờ rồi, vội vàng dậy mở cửa thông quan.

Khi quân Tần đuổi đến Hàm Cốc quan, Mạnh Thường Quân đã qua quan từ lâu rồi. (Tranh: Winnie Wang)

Lại nói, Tần Chiêu Vương sau khi tỉnh rượu thì định thần lại, hối hận vì đã thả Mạnh Thường Quân, vội vàng sai người đuổi theo. Khi quân Tần đuổi đến Hàm Cốc quan, Mạnh Thường Quân đã qua quan từ lâu rồi, đành hậm hực trở về.

Ban đầu, khi Mạnh Thường Quân tiếp nhận hai người này, mọi người đều cho rằng, họ là kẻ trộm gà trộm chó, vô học bất tài, cùng hàng ngũ với họ thì thật mất mặt. Hôm nay, khi Mạnh Thường Quân gặp kiếp nạn ở nước Tần, lại dựa vào hai người này để thoát thân, nên mọi người không ai còn xem thường kẻ trộm gà trộm chó nữa. Mọi người đều khâm khục Mạnh Thường Quân có tấm lòng rộng lớn, chiêu nạp rộng tân khách, không phân biệt cao thấp sang hèn.

Thi nhân đời Tống Trịnh Tư Tiêu có thơ khen rằng:

Áo da lông trắng việc khó lường
Môn hạ Mạnh Thường cũng vô phương
Không kẻ giả gà và giả chó
Nửa đêm vượt quan chẳng có đường

Đốt giấy nợ mua nghĩa khí

Nước Tề có một người tên là Phùng Huyên, trên người không có một xu, nghèo kiết xác, không cách nào tự nuôi sống mình, bèn đi giày cỏ từ phương xa tìm đến, muốn làm thực khách của Mạnh Thường Quân. Mạnh Thường Quân thấy vậy bèn hỏi: "Không biết tiên sinh có sở trường gì?"

Phùng Huyên trả lời đơn giản, thô thiển: "Thứ nhất, không có sở trường gì; thứ hai, cũng không có tài nghệ gì".

Nếu là người khác, không có sở trường lại không có tài nghệ gì thì cuốn xéo. Nhưng Mạnh Thường Quân vẫn cười và tiếp nhận ông. Những người hầu của Mạnh Thường Quân cho rằng, Phùng Huyên là kẻ ăn mày nghèo khổ, nên lấy cơm và đồ ăn thô đem cho ông ăn.

Không lâu sau, Phùng Huyên dựa cột, dùng ngón tay gõ vào thanh kiếm dài của mình và hát: “Kiếm dài à, chi bằng về đi thôi, ở đây ăn cơm không có cá”.

Những người hầu nghe vậy thì coi đây là chuyện cười và kể lại với Mạnh Thường Quân. Không ngờ Mạnh Thường Quân lại nói: “Cho ông ấy ăn cá, hãy đối đãi với ông ấy theo tiêu chuẩn của môn khách”.

Không lâu sau, Phùng Huyên lại gõ thanh kiếm dài và hát: “Kiếm dài à, trở về đi, ra ngoài không có xe đi”.

Những người hầu đều cười ông, Mạnh Thường Quân nghe được chuyện này lại nói: “Hãy sắp xếp xe cho ông ấy theo tiêu chuẩn xe của môn khách”.

Phùng Huyên ngồi xe giơ cao thanh kiếm đi bái kiến bạn bè của mình và nói: “Mạnh Thường Quân giờ đây đã coi tôi như tân khách rồi”.

Không lâu sau, Phùng Huyên lại gõ kiếm hát: “Kiếm dài à, trở về đi, ở đây không có cách gì nuôi dưỡng gia đình”.

Những người hầu đều cảm thấy rằng, Phùng Huyên lòng tham vô đáy, và bắt đầu chán ghét ông. Mạnh Thường Quân bèn hỏi: “Tiên sinh còn có phụ mẫu à?”

Phùng Huyên nói: “Ở nhà còn có mẹ già”.

Mạnh Thường Quân bèn phái người đem lượng lớn đồ ăn mặc cho mẹ Phùng Huyên, để bà không còn phải thiếu ăn thiếu mặc nữa.

Thế là từ đó, Phùng Huyên không còn hát nữa.

Một hôm, Mạnh Thường Quân ra thông báo, tìm người thay ông đến Tiết Thành thu nợ. Phùng Huyên đứng lên nhận việc này. Trước khi khởi hành, Phùng Huyên hỏi Mạnh Thường Quân rằng: “Thu nợ xong thì mua những thứ gì về?”

Mạnh Thường Quân nói: “Ông cứ xem xét rồi tự làm, xem nhà ta còn thiếu thứ gì thì ông hãy tùy ý mua một ít là được rồi”.

Thế là Phùng Huyên đến Tiết Thành, không ngờ ông chẳng đem một xu nào về, trái lại ông còn đốt hết tất cả những giấy nợ, xóa nợ cho tất cả các loại nợ.

Bách tính địa phương vui mừng lắm, hô vang “Vạn tuế”.

Phùng Huyên rất nhanh chóng trở về, Mạnh Thường Quân hỏi: “Tiên sinh, lần này đi thu nợ thuận lợi chứ? Nhanh thế này đã trở về rồi. Ông đã mua thứ gì đem về?”.

Phùng Huyên trả lời: “Tôi thấy chúa công trong nhà đủ đầy, không thiếu thứ gì, do đó tôi chỉ mua giúp ngài một ít Nghĩa”.

Mạnh Thường Quân hoàn toàn không hiểu: “Xin tiên sinh nói rõ thêm”.

Phùng Huyên trả lời rằng: “Chúa công, ngài không chăm lo yêu thương bách tính, lại tăng lãi cao, người dân khổ không nói hết. Tôi thay ngài ra lệnh đốt hết tất cả giấy nợ. Dân chúng hô vang “Vạn tuế”. Đây chính là mua ít Nghĩa cho ngài”.

Mạnh Thường Quân nghe xong, thấy cũng có lý, và cũng không nói gì.

Một năm sau, Tề Mẫn Vương cảm thấy uy tín của Mạnh Thường Quân quá cao, lo lắng sẽ đe dọa đến sự thống trị của mình, bèn lấy cớ “Quả nhân không dám lấy thần tử của tiên vương làm bề tôi của mình”, và tước bỏ chức vụ của Mạnh Thường Quân.

Mạnh Thường Quân đành phải ủ dột trở về phong ấp. Từ xa ông đã thấy bách tính đem theo những đồ ăn ngon đồ uống ngon, tràn ra kín đường nghênh đón ông. Lúc này Mạnh Thường Quân mớ bỗng tỉnh ngộ, mới hiểu rõ dụng ý của Phùng Huyên.

Trong bài thơ “Cảm hoài”, Lưu Bá Ôn đã viết:

Phùng Huyên khuyên mua nghĩa
Mạnh Thường thuận theo chăng?
Chiến Quốc còn như thế
Huống hồ thời Thương Chu.

Lại làm tể tướng nước Tề

Hôm đó, Phùng Huyền xin Mạnh Thường Quân 50 cỗ xe, 500 cân vàng, dự tính đến nước Ngụy ở phía tây, muốn giúp Mạnh Thường Quân khôi phục vị trí tể tướng nước Tề. Mạnh Thường Quân trong lòng thầm nghĩ, ta là tể tướng nước Tề, ngươi đến nước Ngụy làm gì. Ông không hiểu được dụng ý của Phùng Huyên.

Phùng Huyền gặp Ngụy Huệ Vương bèn nói: “Nước Tề bãi nhiệm trọng thần Điền Văn, để ông ấy về phong ấp. Các nước chư hầu đều tranh nhau đón ông ấy đến nước mình, nhất định sẽ khiến quốc gia cường thịnh”.

Ngụy Huệ Vương nghe vậy, vội vàng điều tể tưởng của mình làm thượng tướng quân, để trống vị trí tể tướng, đồng thời phái sứ giả đem 1000 cân vàng, 100 cỗ xe đi mời Mạnh Thường Quân đến nước Ngụy làm tể tướng.

Phùng Huyên vội vàng về nước Tề trước đoàn xe của sứ giả nước Ngụy. Phùng Huyên nói với Mạnh Thường Quân rằng: “Lễ vật 1000 cân vàng của nước Ngụy là khá quý trọng, 100 cỗ xe cũng khá hoành tráng. Tề Vương nhất định sẽ biết sự việc này”.

Sau đó, sứ giả nước Ngụy rầm rầm rộ rộ đến, dâng 1000 cân vàng mời Mạnh Thường Quân đến nước Ngụy làm tể tướng. Tuy nhiên, mấy lần liền đều bị Mạnh Thường Quân khéo léo tạ từ.

Tin tức nhanh chóng truyền đi khắp nước Tề, từ triều đình đến làng quê đều chấn động. Tề Mẫn Vương vội vàng viết một phong thư mật, phái Thái phó đem bảo kiếm và xe trang trí hoa lệ đến tạ tội, và mời Mạnh Thường Quân nhất định phải ở lại nước Tề làm tể tướng. Thế là Mạnh Thường Quân lại vẻ vang trở lại triều đình làm tể tướng.

Thế là Mạnh Thường Quân lại vẻ vang trở lại triều đình làm tể tướng. (Tranh: Winnie Wang)

Trước đó, vì Mạnh Thường Quân bị bãi nhiệm tể tướng nên các môn khách lần lượt rời bỏ ông, giờ đây nghe nói Mạnh Thường Quân lại quay lại làm tể tướng, thế là họ lại tới tấp tìm đến ông. Mạnh Thường Quân vẫn nhiệt tình tiếp đãi như trước. Các tân khác đều rất cảm động, không ai không dốc lòng trung thành dốc sức phục vụ.

Thi nhân Trương Hỗ đời Đường có làm thơ ca ngợi rằng:

Người quê có thể là Mao Toại
Thái thú cần phải là Mạnh Thường

Từ triều đình trở thành giang hồ

Tuy nhiên, nhân tính vốn có 2 mặt thiện - ác, sai khác một niệm, thiện ác khác biệt hai tầng trời.

Mạnh Thường Quân sinh không gặp thời, ở nước Tề danh cao trấn chủ. Tương truyền khi đó lưu truyền câu nói thế này: “Mọi người ai cũng biết có Tiết, mà không biết có Tề”. Mạnh Thường Quân bị Tề Mẫn Vương nghi kỵ. Tần Chiêu Tương Vương nghe lời sàm ngôn, muốn giết Mạnh Thường Quân để tránh hậu hoạn. Đúng lúc Mạnh Thường Quân từ đường chết trở về, trốn thoát nước Tần hổ báo, khi quá cảnh nước Triệu, được Bình Nguyên Quân nhiệt tình khoản đãi. Còn bách tính nước Triệu cũng nghe tin kéo đến, tranh nhau đến nhìn phong thái của thần tượng.

Vốn cho rằng Mạnh Thường Quân thân thể cao lớn khôi ngô, mắt to mày rậm, như cây đại thụ trong gió, nào ngờ khi vừa trông thấy Mạnh Thường Quân là người thấp bé xấu xí, thế là đám đông chê cười ầm ĩ. Vì thế đã kích động cái ác trong tâm Mạnh Thường Quân, ông nổi giận đùng đùng, cùng các môn khách giết mấy trăm người, còn tiêu diệt một huyện của nước Triệu rồi mới hậm hực bỏ đi. Vì thế đánh giá của mọi người đối với Mạnh Thường Quân từ đỉnh cao tụt xuống vực sâu, từ người quyền thế trong triều đình trở thành kẻ giang hồ.

Còn Tần Quỳnh, người được tôn xưng là Tiểu Mạnh Thường, gặp được minh quân Lý Thế Dân, chế ngự cái ác, hồng dương cái thiện, khiến Tần Quỳnh từ giang hồ bước lên điện đường, lưu danh thiên cổ.

Mạnh Thường Quân không thể nhẫn được trước sự chê cười của dân chúng, nên đã rơi rớt xuống chốn giang hồ, sau đó người chết, nước bị tiêu diệt, khiến người ta không khỏi tán thán nuối tiếc.

Trung Hòa
Theo Vườn Văn Sử