Các nhà khoa học đưa ra cách đơn giản hóa một mô hình kỳ dị mà cố gắng định lượng và đo lường ý thức của vạn vật.
Theo New Scientist, mô hình này, được gọi là Lý thuyết Thông tin Tích hợp (IIT), từ lâu đã gây tranh cãi bởi vì nó đi kèm với một sự biện giải khác thường. Trong mô hình này, những thứ không sống như máy móc, các hạt hạ nguyên tử và thậm chí cả vũ trụ cũng trải nghiệm ý thức.
IIT dựa vào một giá trị được gọi là Phi (Φ), đại diện cho khả năng kết nối cũng như mức độ ý thức của một nút. Các nút này có thể nằm trên một vùng của não, mạch hoặc nguyên tử. Ví dụ, tại vỏ não, Φ có giá trị cao vì nó chứa một cụm dày đặc của các tế bào thần kinh được liên kết với nhau.
Nhưng khi IIT lần đầu tiên được đề xuất, việc tính Φ đã bị chia rẽ nghiêm trọng. New Scientist đưa tin rằng việc tính toán Φ của não người trước đây sẽ mất nhiều thời gian hơn cả sự tồn tại của vũ trụ, nhưng một bài báo tháng 2/2020 của những người sáng tạo ra IIT, hiện đang chờ bình duyệt, đã cố gắng đơn giản hóa quá trình này.
Nhà toán học Jonathan Kleiner đến từ Trung tâm Munich về Triết học của Toán học nói: “Đây có thể là sự khởi đầu của một cuộc cách mạng khoa học”.
Tuy nhiên, IIT vẫn không thuyết phục được nhiều học giả, một phần vì sự phức tạp nhưng chủ yếu là do những tác động sâu rộng đối với một vũ trụ có ý thức.
Nhà triết học và nhận thức của Đại học Connecticut Susan Schneider nói với New Scientist: “Tôi nghĩ toán học có thể giúp chúng ta hiểu được nền tảng thần kinh của ý thức trong não và thậm chí có thể là ý thức máy móc, nhưng chắc chắn sẽ thiếu đi một thứ - chất lượng cảm nhận bên trong của kinh nghiệm”.
Nhà thần kinh học Giulio Tononi tại Đại học Wisconsin ở Madison lần đầu tiên đề xuất IIT vào năm 2004. Theo ông Tononi, một hệ thống mô phỏng ý thức phải có hai đặc điểm cụ thể.
- Tính thông tin: hệ thống phải có khả năng lưu trữ và xử lý một lượng lớn thông tin. Nói cách khác, ý thức cơ bản là một hiện tượng của thông tin.
- Tính tích hợp: thông tin này phải được tích hợp trong một thể thống nhất không thể chia thành các phần độc lập. Điều đó phản ánh rằng mỗi phần tức thời (instance) của ý thức là một thể thống nhất không thể bị phân ly thành các thành phần riêng biệt.
Cả 2 đặc điểm này có thể được xác định theo phương pháp toán học, giúp Tononi tạo nên lý thuyết thông tin tích hợp (Integrated Information Theory – IIT).
Văn Thiện
Theo futurism, trithucvn, newscientist
