Các nhà địa chất ở phía bắc Guatemala đã phát hiện ra một khu vực đồ sộ của người Maya trải dài khoảng 650 dặm vuông (1.700 km vuông) có từ thời kỳ Trung và Hậu Tiền cổ đại (khoảng 1000 TCN đến 250 TCN).
Các phát hiện mới là kết quả của một cuộc khảo sát trên không mà các nhà nghiên cứu đã thực hiện bằng kỹ thuật khảo sát từ trên không LiDAR (Light Detection And Ranging), một phương pháp khảo sát đo khoảng cách tới mục tiêu bằng cách chiếu sáng mục tiêu đó bằng một tia laser xung quanh và đo các xung phản xạ bằng một cảm biến. Công nghệ này đặc biệt hữu ích ở những khu vực như rừng nhiệt đới Mirador-Calakmul Karst Basin của Guatemala, nơi tia laser có thể xuyên qua tán cây rậm rạp.
Sử dụng dữ liệu từ các lần quét, nhóm nghiên cứu đã xác định được hơn 1.000 khu định cư nằm rải rác trong khu vực, được kết nối với nhau bằng 100 dặm (160 km) đường đắp cao. Theo kết quả được công bố trên tạp chí Ancient Mesoamerica, họ cũng phát hiện ra các di tích của một số cấu trúc lớn và kim tự tháp, cùng với các kênh đào và hồ chứa được sử dụng để lấy nước.
Đây là lần đầu tiên dữ liệu LiDAR cho thấy "một khu vực có sự tích hợp cả chính trị và kinh tế mà chúng ta chưa bao giờ bắt gặp tại Tây Bán cầu”, đồng tác giả Carlos Morales-Aguilar, một nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại Bộ môn Địa lý và Môi trường của Đại học Texas tại Austin, nói với Live Science qua email.
Morales-Aguilar nói thêm: “Bây giờ chúng ta có thể nhìn thấy toàn bộ cảnh quan vùng đất Maya” ở khu vực này của Guatemala.
Vậy, điều gì đã làm khu vực này trở nên hấp dẫn đến mức người Maya muốn đến đó để định cư từ đầu?
"Đối với người Maya, Mirador-Calakmul Karst Basin được coi là 'Vùng Goldilocks' - nơi có điều kiện tốt nhất để sinh sống”, đồng tác giả nghiên cứu Ross Ensley, một nhà địa chất của Viện Nghiên cứu Địa chất của Vùng đất thấp Maya ở Houston, đã nói với Live Science trong một email.
"Người Maya định cư ở [khu vực này] vì nó có sự pha trộn hợp lý giữa vùng đất cao để định cư và vùng đất thấp để làm nông nghiệp. Vùng đất cao cung cấp nguồn đá vôi, vật liệu xây dựng chính của họ và đất khô để sinh sống. Vùng đất thấp chủ yếu là đầm lầy theo mùa, hay bajos, cung cấp không gian cho nông nghiệp đất ngập nước cũng như đất giàu chất hữu cơ để sử dụng trong nông nghiệp bậc thang”.
-
- Một cấu trúc bộ ba ở trung tâm hành chính của El Mirador, một địa điểm Maya cổ đại nằm ở Guatemala. (Ảnh: Ancient Mesoamerica)
Các nhà nghiên cứu trước đây đã sử dụng LiDAR để quét các địa điểm của người Maya ở Guatemala.
Vào năm 2015, một sáng kiến có tên là Dự án Mirador Basin đã tiến hành hai cuộc khảo sát quy mô lớn ở phần phía nam của Mirador Basin, tập trung vào thành phố cổ El Mirador. Dự án đó đã lập bản đồ phần đất 658 dặm vuông (1.703 km vuông) của khu vực này, theo nghiên cứu.
Morales-Aguilar cho biết: “Khi tôi tạo ra những mô hình đất trống đầu tiên của thành phố cổ El Mirador, tôi đã bị choáng ngợp. Thật thú vị khi lần đầu tiên quan sát được một số lượng lớn các hồ chứa, kim tự tháp hoành tráng, ruộng bậc thang, khu dân cư và gò đất nhỏ”.
Các nhà nghiên cứu hy vọng công nghệ LiDAR sẽ giúp họ khám phá các khu vực vẫn còn là bí ẩn trong nhiều thế kỷ của Guatemala.
Marcello Canuto, giám đốc Viện nghiên cứu Trung Mỹ tại Đại học Tulane và là nhà nhân chủng học không tham gia vào nghiên cứu, nói với Live Science: "Lidar đã mang đến một cuộc cách mạng cho khảo cổ học ở khu vực này, đặc biệt là những địa điểm được bao phủ bởi rừng nhiệt đới, nơi tầm nhìn bị hạn chế”.
Canuto nói thêm rằng với khảo sát thông thường, chúng ta chỉ nhìn thấy một phần nhỏ của con đường đắp cao, nhưng LiDAR cho phép chúng ta nhìn thấy tổng thể của nó trong bối cảnh rộng lớn. Nghiên cứu này cho phép chúng ta lần đầu tiên nhìn thấy khu vực này; thực tế là việc có những dữ liệu này đã dẫn đến phát hiện đột phá.
Theo Livescience
Văn Thiện biên dịch
