Lạm phát tại Mỹ hiện nay vẫn đang ở mức cao. Điều này là do Fed đã phạm sai lầm lớn khi thực hiện quá mức việc nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm đối phó với khủng hoảng do đại dịch. Theo phân tích từ các số liệu trong quá khứ, do các chính sách của Fed, khủng hoảng lạm phát thậm chí sẽ còn tiếp tục kéo dài trong thời gian tới.
Sai lầm của Fed khi xử lý khủng hoảng do đại địch
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4 tại Mỹ tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2021, giảm nhẹ so với mức lạm phát đỉnh trong 40 năm là 8,5% vào tháng 3. Trên thực tế, điều này không thể nói lên rằng lạm phát đang dần được kiểm soát; nguyên nhân là tháng 03/2021, tỷ lệ lạm phát ở mức 2,6% và tháng 4/2021 là 4,2%, tức là cao hơn hẳn tháng 3. Do đó chỉ số lạm phát tăng ít đi của tháng 04/2022 có thể là do cơ sở tính lạm phát là tháng 04/2021 cao hơn. Nhiều người mơ mộng nghĩ rằng lạm phát là nhất thời và sẽ sớm đạt đỉnh. Một lý do cho quan điểm này là họ dựa quá nhiều vào những gì đã xảy ra trong những thập kỷ gần đây - khi mà lạm phát luôn được kiềm chế một cách tự động (tức là không cần áp dụng nhiều chính sách thắt chặt tiền tệ).
Một lý do khác để đưa ra quan điểm đó là dựa trên lập luận từ phía cung. Họ cho rằng các lệnh phong tỏa bởi COVID-19 đã làm giảm nguồn cung, từ đó kích thích lạm phát. Điều này đã thực sự xảy ra vào 2 đến 3 quý trước. Tuy nhiên, việc phong tỏa hiện đã là quá khứ, ngoại trừ ở Trung Quốc. Các chỉ số như Baltic Dry Index - dùng để đo lường chi phí vận chuyển các nguyên liệu quan trọng bằng đường biển - đã giảm hơn một nửa so với mức đỉnh, cho thấy lập luận này không thể giải thích được mức lạm phát gần đây.
Mặt khác, các chính sách nới lỏng tiền tệ chưa từng có trong 2 năm qua đã gây ra nhiều tác động rõ rệt, cho thấy Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể đã đánh giá sai tình hình do dựa quá nhiều vào những gì xảy ra năm 2008. Sau cơn sóng thần tài chính, tín dụng vẫn còn yếu sau một thời gian kéo dài áp dụng lãi suất bằng 0 và thực thi các đợt nới lỏng định lượng. Điều này là do thị trường nhà ở và lĩnh vực ngân hàng bị ‘đóng cửa’, tạo ra một cú sốc lớn về nhu cầu. Nhưng lần này thì khác, như hai nhà kinh tế học Carmen và Rogoff đã nói: COVID-19 không thực sự là một cú sốc về nhu cầu.
-
- Đường màu xanh: Tăng trưởng tiền cơ sở từ tháng 04/1985 đến nay tại Mỹ. Đường màu đỏ: Tăng trưởng tín dụng tiêu dùng từ tháng 01/1987 đến nay tại Mỹ. Thời gian của đồ thị tiền cơ sở màu xanh được làm lệch một chút so với đường màu đỏ, nhằm thể hiện tăng trưởng tiền cơ sở luôn đi trước tăng trưởng tín dụng tiêu dùng khoảng 7 quý. (Ảnh: Law Ka-chung)
Đường màu đỏ trong biểu đồ cho thấy mức tăng trưởng tín dụng tiêu dùng hàng năm tại Mỹ. Vào năm 2008, khủng hoảng tín dụng diễn ra kéo dài và nặng nề; nhưng vào năm 2020 thì nhẹ hơn. Do các lĩnh vực chính là nhà ở và ngân hàng đều hoạt động tốt, việc phong tỏa rõ ràng là một cú sốc về nguồn cung và sẽ không phản ứng với các biện pháp kích thích tiền tệ.
Việc in tiền có thể giải quyết bất kỳ sự thiếu hụt nào về nhu yếu phẩm không? Nhưng Fed đã làm những điều giống như năm 2008. Sự gia tăng vô lý của tiền cơ sở (tiền đang lưu thông trong nền kinh tế cộng với tiền gửi tại ngân hàng) cho thấy Fed đã hành động như người bị ‘điên’ trong một thời gian dài vừa qua. Hậu quả của điều này là mức lạm phát cao hiện nay.
Hiệu quả thắt chặt định lượng của Fed sẽ đến muộn
Dựa trên mối tương quan của đường màu xanh và đường màu đỏ thể hiện trong biểu đồ, tăng trưởng tiền cơ sở đi trước tăng trưởng tín dụng tiêu dùng khoảng 7 quý. Việc gia tăng mạnh mẽ tăng trưởng tín dụng tiêu dùng gần đây là bằng chứng sống động về tác động từ việc tăng trưởng tiền cơ sở diễn ra 7 quý trước. Do mức tăng trưởng cao một cách phi lý của tiền cơ sở được duy trì trong hơn 1,5 năm trước khi sụt giảm đáng kể, điều tương tự cũng nên được kỳ vọng đối với tăng trưởng tín dụng tiêu dùng, dù sẽ diễn ra chậm hơn một thời gian. Kết quả là, lạm phát do cầu sẽ theo đó mà vẫn bị duy trì ở mức cao.
Mặc dù ông Powell, Chủ tịch Fed, có rất nhiều công cụ để đối phó với lạm phát, nhưng một cách trung thực thì, chỉ có một công cụ duy nhất có thể áp dụng: loại bỏ lượng tiền dư thừa bằng cách tăng lãi suất của Fed hoặc bán trái phiếu (thắt chặt định lượng). Và hiệu quả của việc làm như vậy sẽ đến muộn chứ không phải ngay lập tức.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Tác giả Law Ka-chung là nhà bình luận về kinh tế vĩ mô và thị trường toàn cầu. Ông đã viết cho nhiều tờ báo và tạp chí; nói chuyện trên nhiều kênh truyền hình, đài phát thanh và cả trực tuyến về các vấn đề thị trường kể từ năm 2005. Các chủ đề của ông rất đa dạng: từ kinh tế vĩ mô đến triển vọng thị trường đối với chứng khoán, tiền tệ, tỷ giá, lợi tức và hàng hóa ở Mỹ, châu Âu và châu Á. Ông Ka-chung có bằng Tiến sĩ Kinh tế, Thạc sĩ Toán học và Thạc sĩ Vật lý thiên văn. Email: [email protected]
Đức Duy
Theo The Epoch Times
