Trong năm học 2023 - 2024, tình trạng thiếu giáo viên, bạo lực học đường, đổi mới thi cử, học phí đại học… là những thách thức của ngành giáo dục.
Thiếu giáo viên
Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), năm học 2022-2023, Việt Nam thiếu 118.253 giáo viên các cấp, trong đó giáo viên mầm non thiếu nhiều nhất là gần 52.000 người.
Nguyên nhân chính là số trẻ mầm non tăng mạnh, bậc tiểu học tăng tỷ lệ học hai buổi mỗi ngày, THPT tăng số lớp, chương trình 2018 có nhiều môn học mới.
Bên cạnh việc thiếu giáo viên, ngành giáo dục cũng đối diện với bài toán hơn 9.000 giáo viên nghỉ việc. Năm học vừa qua, làn sóng giáo viên nghỉ việc ở các trường công lập có chiều hướng tiếp diễn. Trong 19.300 giáo viên nghỉ có tới 9.295 giáo viên nghỉ việc, còn lại 10.094 thầy cô nghỉ hưu theo chế độ. Năm học 2021 - 2022, có 16.265 giáo viên nghỉ việc, trong đó riêng khối trường công lập có 10.407 giáo viên nghỉ.
Những đô thị lớn như Hà Nội, TP. HCM còn đối mặt với tình trạng thiếu trường, lớp. Tại Hà Nội, mỗi năm số học sinh tăng thêm 60.000, tương ứng 30-40 trường học, nhưng nội thành không còn đất để xây thêm. Ở những khu vực này, giáo viên cũng có nhiều lựa chọn để chuyển đổi nghề nghiệp với mức thu nhập cao hơn.
Tại TP. HCM, học sinh ở mỗi độ tuổi tăng 10.000-15.000 mỗi năm, riêng lớp 6 năm nay tăng 42.000 học sinh, khiến các trường THCS quá tải. Thành phố dự tính bổ sung gần 8.900 phòng học đến năm 2025.
Chương trình phổ thông mới rối ren
Năm học 2023 - 2024 là năm học thứ tư triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, bắt đầu ở các lớp 4, 8, 11, tuy nhiên việc thực hiện các môn tích hợp, tổ hợp môn gây tranh cãi liên tục trong các năm qua.
Theo chương trình mới, học sinh THCS không còn học các môn Sinh học, Vật lý, Hoá học, Lịch sử, Địa lý như trước đây. Thay vào đó, các em học hai môn Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lý. Hai môn này được gọi là môn tích hợp, liên môn.
Hầu hết các giáo viên, các trường đều than khó việc tích hợp các môn Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội, trong khi họ được đào tạo để dạy từng môn. Hiện nhiều trường trên cả nước áp dụng cách thức "giáo viên môn nào dạy môn nấy". Điều này khiến môn tích hợp chưa giúp học sinh phát triển toàn diện như mục tiêu đặt ra.
Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn từng thừa nhận việc dạy các môn tích hợp, liên môn là "điểm vướng, nghẽn, khó". Thực tế có giáo viên đủ năng lực dạy được các hợp phần trong môn tích hợp nhưng phần nhiều vẫn dạy theo hợp phần riêng, sách giáo khoa cũng theo phần riêng biệt. Ở những vùng khó khăn, dẫu đã được tập huấn, dạy những môn học này vẫn là thách thức lớn với giáo viên.
Phương án thi tốt nghiệp mới
Tháng 3 năm nay, Bộ GD&ĐT lấy ý kiến về phương án có 6 môn thi, gồm bốn môn bắt buộc (Toán, Văn, Ngoại ngữ và Sử) và hai môn lựa chọn (Lý, Hóa, Sinh, Địa, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Tin học, Công nghệ). Tuy nhiên, hiện các Sở GD&ĐT được yêu cầu lấy ý kiến giáo viên về hai phương án, trong đó điểm khác mấu chốt là có đưa Sử thành môn thi bắt buộc hay không.
Khi kỳ thi tốt nghiệp THPT thay đổi, việc tuyển sinh đại học cũng phải thay đổi cho phù hợp. Do đó, hầu hết giáo viên và học sinh đều mong Bộ GD&ĐT sớm ban hàn phương án thi tốt nghiệp THPT để có kế hoạch ôn tập.
Học phí đại học tăng
Sau ba năm liền không tăng học phí, năm nay nhiều trường đưa ra mức học phí tăng mạnh, căn cứ vào Nghị định 81 về học phí công lập. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà sau đó đề nghị chưa tăng học phí.
Bộ GD&ĐT đã trình Chính phủ dự thảo sửa đổi một số điều của nghị định. Học phí đại học năm học tới có thể vẫn tăng nhưng lùi một năm so với lộ trình ban đầu, tức mức trần là 1,2-2,45 triệu đồng một tháng.
Bạo lực học đường
Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá bạo lực học đường là vấn đề nhức nhối. Năm 2022, theo báo cáo của 49 tỉnh, thành, có 384 vụ bạo lực học đường.
Bộ đánh giá con số thực tế lớn hơn rất nhiều, với ít nhất gần 7.100 người có nguy cơ liên quan. Bộ đang rà soát để làm mới bộ quy tắc ứng xử trong trường học để giảm tình trạng này.
