Các nhà khoa học từ Đại học Michigan ở Hoa Kỳ đã phát hiện ra sự gia tăng đột ngột hoạt động trong não của hai người khi họ chuyển sang trạng thái chết, hiện tượng này tương tự như hoạt động não đã được quan sát trước đây ở động vật khi tim của chúng đã ngừng đập.
Việc ghi lại được những khoảnh khắc chớp nhoáng và cuối cùng của não là điều quý giá, và hiếm khi chúng ta có ý tưởng về những gì diễn ra trong não khi nó chìm vào im lặng.
Chỉ mới năm ngoái, lần đầu tiên các nhà khoa học đã ghi lại được một cách rõ ràng đến từng chi tiết sóng não của một người đang chết. Trong hoàn cảnh đau buồn đó, họ tình cờ ghi lại được sự gia tăng đột biến trong một loại hoạt động đặc biệt của não bộ, gọi là sóng gamma, cùng với những thay đổi ở các tần số khác.
Nghiên cứu mới này báo cáo một đợt bùng nổ tương tự của hoạt động sóng gamma ngắn ngủi, ở hai trong số bốn bệnh nhân được rút khỏi thiết bị hỗ trợ sự sống.
Kể từ năm 2013, nhà thần kinh học Jimo Borjigin và các đồng nghiệp đã tìm kiếm sự tương đồng trong não người sắp chết với những gì họ tìm thấy ở chuột sau khi tim ngừng đập. Họ lập luận rằng những đợt bùng phát hoạt động não bộ ngắn ngủi mà họ nhìn thấy vượt xa mức trạng thái tỉnh táo của động vật có thể là những khoảnh khắc sinh học của trải nghiệm cận tử được nhiều người sống sót sau khi ngừng tim báo cáo.
"Những phát hiện này đã thôi thúc chúng tôi điều tra hoạt động thần kinh của não ở những bệnh nhân sắp chết trước và sau khi rút khỏi hệ thống hỗ trợ thở”, Borjigin và các đồng nghiệp viết trong bài báo mới của họ.
Nhóm đã xem xét các trường hợp từ Michigan Medicine, trung tâm y tế học thuật của Đại học Michigan, về những bệnh nhân đã chết trong phòng chăm sóc thần kinh đặc biệt kể từ năm 2014.
Các bản ghi điện não đồ (EEG) ở hai trong số bốn bệnh nhân hôn mê mà họ xác định được, những người đã qua đời trong khi các bác sĩ vẫn đang theo dõi tình trạng của họ sau khi ngừng tim hoặc xuất huyết não, cho thấy một đợt sóng gamma sắc nét ở một phần của não, lan truyền vào các kết nối dài trên cả hai bán cầu.
Chuyên gia chẩn đoán động kinh xác nhận đây không phải là kết quả của một cơn co giật. Điều này khiến nhóm nghiên cứu tin rằng họ có thể đã tình cờ phát hiện ra một dấu hiệu tiềm năng của ý thức, cảm giác nhận thức về môi trường xung quanh của chúng ta.
Sự gia tăng ban đầu của sóng gamma nằm trong một khu vực của não được coi là “vùng nóng” cho các liên kết thần kinh về ý thức. Một mô hình hoạt động tương tự đã được quan sát thấy ở những người đang nằm mơ và ở những bệnh nhân động kinh cho biết họ có ảo giác thị giác và trải nghiệm ngoài cơ thể.
Một đánh giá gần đây mô tả cách “vùng nóng” này của ý thức tiềm ẩn bao gồm cả các vùng giác quan của não, điều này có thể giải thích tại sao những trải nghiệm cận tử mà mọi người kể lại rất sống động. Giao tiếp giữa hai bán cầu não cũng được cho là quan trọng đối với việc gợi nhớ trí nhớ.
Tuy nhiên, bài đánh giá tương tự cũng thừa nhận những vấn đề dai dẳng trong việc cố gắng xác định ý thức, chỉ ra rằng một số dấu hiệu tiềm ẩn của ý thức đã "được chứng minh là không có thực". Các nhà khoa học đã tiến đến rất gần, nhưng không ai thực sự chắc chắn.
Các nhà nghiên cứu lưu ý: “Mặc dù sự kích hoạt rõ rệt của vùng nóng phía sau trong não người sắp chết gợi ý về quá trình xử lý ý thức nâng cao ở những bệnh nhân này, nhưng nó không chứng minh được điều đó” .
Không bệnh nhân nào sống sót để kể lại những gì họ có thể đã nhìn thấy, cảm nhận hoặc trải qua khi cận kề cái chết. Do đó, việc liên hệ các vụ bùng phát hoạt động não bộ với trải nghiệm chủ quan của một người vẫn còn là mơ hồ.
Không phải ai cũng tin rằng trải nghiệm ngoài cơ thể có liên quan đến một lần chạm mặt ngắn ngủi với chính cái chết, thay vào đó chúng có thể là một phản ứng thần kinh đối với sự căng thẳng của các sự kiện tim mạch, khiến não bị thiếu ôxy.
Chỉ có hai trong số bốn bệnh nhân trong số các trường hợp mà nhóm đã xem xét trong gần 10 năm có biểu hiện gia tăng sóng gamma, và điều này đi kèm với tình trạng thiếu oxy lan rộng khắp não.
Các nghiên cứu khác theo dõi những người đi đến cửa tử cũng thất bại tương tự, chỉ phát hiện ra những thay đổi dường như đáng kể trong sóng não ở một số bệnh nhân.
"Chúng tôi không thể loại trừ khả năng rằng sự gia tăng năng lượng gamma là dấu hiệu của một quá trình bệnh lý chỉ xảy ra ở giai đoạn hấp hối và không liên quan đến quá trình xử lý có ý thức", Borjigin và các đồng nghiệp viết.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu hy vọng - cũng như tất cả chúng ta - rằng với mỗi trường hợp được ghi lại, chúng ta có thể biết thêm một chút về những khoảnh khắc cuối cùng của cuộc đời và ý thức.
Các nhà nghiên cứu kết luận: "Nghiên cứu này đặt nền tảng cho việc tiếp tục điều tra về ý thức tiềm ẩn trong quá trình ngừng tim, có thể đóng vai trò là một hệ thống mô hình để khám phá các cơ chế của ý thức con người”.
Nghiên cứu đã được công bố trên PNAS.
Theo Science Alert
Văn Thiện biên dịch
