Lão hóa ngược không còn là giấc mơ viển vông

Senolytics được chứng minh là làm giảm các tế bào lão hóa, giảm viêm và cải thiện tình trạng ốm yếu ở người. Một cơ thể khỏe mạnh, không đau đớn trong những năm tháng tuổi già không còn là một giấc mơ viển vông.

Hãy tưởng tượng một tương lai nơi trẻ em và ông bà của chúng chơi đùa, kể chuyện, đi công viên, đạp xe và học tập cùng nhau. Hãy so sánh cảnh tượng này với quan niệm vốn được cho là đương nhiên: tuổi cao sức yếu. Tuổi già thường đi kèm với nhiều hạn chế trong cuộc sống, đa phần trong số đó nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta.

Một cơ thể khỏe mạnh, không đau đớn trong những năm tháng tuổi già không còn là một giấc mơ viển vông.

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện rằng di truyền học và di truyền học biểu sinh là những nhân tố chính điều chỉnh sức khỏe và tuổi thọ của con người. Trên thực tế, quá trình trẻ hóa tế bào thông việc điều chỉnh biểu hiện gene được duy trì bằng quá trình biệt hóa của tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPSCs).

Kết quả của quá trình này cho thấy thế hệ tế bào được tạo ra là các tế bào soma trẻ hơn một cách đáng kinh ngạc về mặt sinh học. Theo lý thuyết này, nghiên cứu đang được thực hiện cho thấy việc lập trình lại các tế bào lão hóa sẽ tạo ra các tế bào ở trạng thái trẻ hơn.

Nhánh nghiên cứu khoa học thú vị này đang khám phá một loại thuốc mới có thể quay ngược thời gian: khôi phục khả năng nhận thức, sức khỏe, và trẻ hóa cả vẻ bề ngoài.

Nghiên cứu đáng khích lệ hơn nữa, như được mô tả bởi Andrew Steele trong cuốn sách của ông, “Không tuổi, Khoa học mới về thêm tuổi mà không già đi,” cho thấy các đặc tính chống lão hóa đã tồn tại trong tự nhiên.

Ông lấy tuổi thọ kéo dài hơn 50 năm của loài rùa làm ví dụ. Chúng không chỉ sống lâu mà dường như còn không bị thoái hóa trong những năm sau đó. Yếu tố sinh học ở đây là gì, và làm cách nào để con người nắm bắt được chúng để thúc đẩy quá trình lão hóa ngược một cách phi thường không?

Trong bối cảnh già hóa dân số toàn cầu, các phát hiện này là cấp thiết để có thể phòng ngừa và điều trị các bệnh liên quan đến lão hóa giúp chúng ta đảm bảo chất lượng cuộc sống và duy trì lối sống hiệu quả khi về già. Chỉ riêng chi phí điều trị các bệnh liên quan đến tuổi tác như ung thư, bệnh tim mạch và chứng mất trí cũng đã lớn đến kinh ngạc.

Tuổi thọ của con người trên toàn cầu đã tăng lên 72 tuổi vào năm 2019 và điều này không chỉ xảy ra ở các nước phát triển. Cách đây chỉ 60 năm vào năm 1960, chỉ số này là 52. Ai mà chẳng muốn tuổi thọ được kéo dài trong khi vẫn đủ sức khỏe để vui chơi, đọc sách, nhảy múa hát ca.

Điều trị lão hóa là một lĩnh vực rất có tiềm năng. Một video thảo luận trên kênh YouTube của ông Andrew Steele có tiêu đề “Già mà không già”, chỉ ra vô số yếu tố sinh học góp phần vào quá trình lão hóa. Mỗi yếu tố đều có tiềm năng để mở ra một lĩnh vực tiến bộ y học khổng lồ. Những yếu tố thúc đẩy lão hóa tế bào và phân tử mới này bao gồm thay đổi DNA, thay đổi di truyền và biểu sinh, tế bào lão hóa, thay đổi trong hệ vi sinh vật của chúng ta, protein và ty thể bị trục trặc và mất khả năng miễn dịch.

Đồng hồ lão hóa có thể quay ngược trở lại bằng cách lập trình lại các tế bào

Tuổi sinh học không phải lúc nào cũng phù hợp với tuổi thật tính bằng năm sống của chúng ta. Chúng ta có thể thấy một cụ già 80 tuổi khỏe mạnh và tràn đầy sức sống có tuổi sinh học khác biệt đáng kể so với ngày trên giấy khai sinh của họ.

Rất nhiều tài liệu và lý thuyết nói về lý do một số người duy trì được sức sống trẻ trung trong suốt những năm cuối đời trong khi số khác lại chịu nhiều đau khổ liên quan đến tuổi tác.

Mục đích, lựa chọn về lối sống, sự căng thẳng, chấn thương, chế độ ăn uống, rèn luyện thân thể và thói quen ngủ đều là những yếu tố tác động đến chúng ta thậm chí hàng chục năm sau khi nghỉ hưu.

Qua nhiều thập kỷ nghiên cứu về tuổi thọ, David Sinclair, một nhà sinh học phân tử nổi tiếng tại Trường Y Harvard, đã khám phá ra cách đánh giá tuổi sinh học thực của một người ở cấp độ tế bào. Ông chuyên tâm nghiên cứu chữa bệnh cho người già và kéo dài tuổi thọ cho họ. Việc chúng ta đang sống lâu hơn là có thật. Nghiên cứu về tuổi thọ của ông là một cái nhìn thoáng qua đầy hy vọng về tương lai nơi mọi người sống một cuộc sống tuyệt vời, khỏe mạnh, lâu dài và tràn đầy sức sống mà không mắc các bệnh thoái hóa liên quan đến tuổi tác.

Sau khi phát hiện ra các tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPSC), các nhà khoa học đã mô tả khả năng tái tạo của chúng, lưu ý đến sự tương đồng của nó với các tế bào gốc phôi có thể tái tạo thành bất kỳ tế bào cơ quan nào trong cơ thể.

Dựa trên lý thuyết cho rằng bộ gen biểu sinh, biểu hiện có thể thay đổi được của bộ gen, là yếu tố chính điều chỉnh sức khỏe và tuổi thọ, các nghiên cứu cho thấy khả năng lập trình lại các tế bào già cỗi.

Các tế bào được lập trình lại này đã được khôi phục về trạng thái trẻ hơn và quá trình trẻ hóa tế bào dẫn đến các thế hệ tế bào trẻ hơn về mặt sinh học. Một thí nghiệm tạo ra các tế bào biến đổi thành iPSC và tiêm chúng vào những con chuột già bị mù, các tế bào này đã tái tạo thành công dây thần kinh thị giác của chuột và phục hồi thị lực một cách đáng kể.

Khai thác tiềm năng tái tạo của các tế bào và mô có công dụng trị liệu dồi dào. Khi chúng ta già đi, các mô bị tổn thương có thể không được phục hồi hoàn toàn và thậm chí còn bị mất khả năng thực hiện chức năng của mình. Mặt khác, các tế bào trẻ hơn về mặt sinh học tái tạo nhanh chóng và hồi phục hoàn toàn sau khi bị tổn thương.

Một nhóm các nhà nghiên cứu, trong đó có ông David Sinclair, đã công bố báo cáo nghiên cứu vào năm 2020 về một trong những câu chuyện thành công nổi bật của họ.

Họ đã có thể tái tạo thành công dây thần kinh thị giác ở chuột, do đó phục hồi thị lực của nó. Là một phần của hệ thống thần kinh trung ương, dây thần kinh thị giác ít có khả năng tái tạo, điều này khiến cho câu chuyện thành công của họ thậm chí còn hấp dẫn hơn.

Thông qua nghiên cứu về tuổi thọ, ông Sinclair và cộng sự tin rằng họ đã tìm thấy “công tắc khởi động lại” giúp tua lại đồng hồ sinh học. Họ chỉ ra khả năng đưa các tế bào trở lại trạng thái trẻ trung, đảo ngược quá trình lão hóa ở cơ và não của chuột, đồng thời tiếp tục nghiên cứu về khả năng trẻ hóa toàn bộ cơ thể chuột.

Tiêu diệt tế bào Zombie (Tế bào lão hóa)

Nghiên cứu về việc sống lâu hơn có liên quan nhiều đến các tế bào lão hóa.

Các tế bào trong cơ thể chúng ta trải qua vòng đời riêng của chúng. Các yếu tố có thể gây hại cho các tế bào trong cơ thể bao gồm chấn thương, căng thẳng và bệnh tật. Khi chúng ta còn trẻ, những tế bào bị tổn thương này sẽ được dọn sạch bởi hệ thống miễn dịch của chúng ta.

Tuy nhiên, khi chúng ta già đi, hệ thống miễn dịch của chúng ta trở nên kém hiệu quả hơn trong việc loại bỏ các tế bào bị hư hại này. Một số tế bào hư hại này có đặc điểm đặc biệt là ngừng phân chia và nhân lên nhưng không chết đi như bình thường. Chúng được gọi là các tế bào lão hóa và được tích tụ trong cơ thể khi chúng ta già đi. Các nhà khoa học đang nghiên cứu về sự liên quan của các tế bào này đối với các bệnh liên quan đến tuổi tác, ung thư, viêm nhiễm và thoái hóa.

Những “tế bào xác chết” hay tế bào lão hóa này giải phóng các hóa chất được gọi là chất tiết lão hóa. Trong môi trường vi mô của chúng, các hợp chất được tiết ra bởi các tế bào lão hóa đóng một vai trò quan trọng trong suốt cuộc đời của chúng ta, bao gồm cả quá trình phát triển, chữa lành vết thương và sinh nở. Vai trò của các tế bào lão hóa rất phức tạp, vừa có tác dụng bảo vệ lại vừa có khả năng gây hại. Khi số lượng tế bào lão hóa tăng lên là lúc chúng ta già đi, chúng có thể góp phần gây thoái hóa, ung thư và các bệnh viêm nhiễm liên quan đến tuổi tác.

Các nhóm theo đuổi quá trình lão hóa khỏe mạnh hơn hy vọng sẽ làm chậm lại hoặc thậm chí đảo ngược các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác. (Ảnh: pexels.com)

Trong vài thập kỷ qua, các nghiên cứu về lão hóa tế bào đã được thực hiện. Các nhóm theo đuổi quá trình lão hóa khỏe mạnh hơn hy vọng sẽ làm chậm lại hoặc thậm chí đảo ngược các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác.

Được đăng trên tạp chí Nature vào tháng 2 năm 2016, bài viết “Tiêu diệt các tế bào già cỗi giúp chuột sống lâu hơn” cho thấy việc loại bỏ các tế bào lão hóa ở chuột đã kéo dài tuổi thọ của chúng từ 20% đến 30%.

Các tế bào lão hóa đã bị tiêu diệt ở chuột trong vòng hơn sáu tháng. So với nhóm đối chứng gồm những con chuột có tế bào lão hóa tự do phát triển, nhóm chuột này có chức năng tim và thận tốt hơn, chúng khỏe mạnh hơn. Chúng cũng “kiên cường” hơn trước căng thẳng, năng động hơn và quá trình phát triển ung thư cũng diễn ra chậm hơn.

Phát triển thuốc Senolytic

Nghiên cứu này được thực hiện trong một thời gian dài khi những con chuột đó sống lâu hơn và khỏe mạnh vào năm 2016. Hãy tưởng tượng một viên thuốc trẻ hóa ở cấp độ tế bào, điều trị lão hóa theo nghĩa đen chứ không phải chữa các bệnh liên quan đến lão hóa.

Đây là một ý tưởng lớn và nó đang thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu và nhà đầu tư trên toàn cầu. Một loại thuốc mới đang được nghiên cứu để loại bỏ có chọn lọc các tế bào lão hóa. Senolytics, hay còn gọi là liệu pháp huyết thanh, nhắm vào sự lão hóa của tế bào. Họ hy vọng có thể giải quyết nguyên nhân của các bệnh liên quan đến tuổi tác bằng cách tiếp nhận quá trình lão hóa.

Thuốc Senolytics làm sạch tế bào bạch cầu một cách có chọn lọc. Một số loại thuốc chống lão hóa đầu tiên bao gồm Dasatinib, Quercetin, Fisetin và Navitoclax. Chúng được tổng hợp từ các chất có nguồn gốc thực vật cho đến cả thuốc chống ung thư.

Trong các nghiên cứu tiền lâm sàng, chất chống lão hóa làm trì hoãn, ngăn ngừa hoặc giảm nhẹ tình trạng suy nhược và ung thư cũng như các rối loạn về gan, thận, phổi, mắt, hệ cơ xương, hệ tim mạch và các vấn đề về tâm thần kinh.

Các tác nhân nhắm đến các cơ chế lão hóa, vốn là nhân tố góp phần hoặc nguyên nhân gốc rễ của nhiều chứng rối loạn, với hy vọng có thể làm giảm 40 tình trạng lão hóa. Từ những nghiên cứu thí điểm ban đầu này, senolytics được chứng minh là làm giảm các tế bào lão hóa, giảm viêm và cải thiện tình trạng ốm yếu ở người.

Các thử nghiệm lâm sàng trong tương lai đối với bệnh Alzheimer, viêm xương khớp, loãng xương, bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác, bệnh tiểu đường, cấy ghép tủy xương và những người sống sót sau ung thư ở trẻ em đang được triển khai hoặc mới được bắt đầu.

Mặc dù không phải là một cái tên mới, nhưng có bằng chứng cho thấy metformin có thể chống lại các rối loạn liên quan đến tuổi tác. Metformin điều trị lượng đường trong máu cao do bệnh tiểu đường Loại 2 gây ra. Một thử nghiệm lâm sàng lớn, nhắm tới mục tiêu lão hóa bằng metformin (TAME), đang được tiến hành.

Metformin, một biguanide phát hiện rằng có thể chống lại các rối loạn liên quan đến tuổi tác, cải thiện sức khỏe và có tác động đến cả quá trình lão hóa về mặt sinh học. Được phát hiện vào năm 1922, metformin đã được sử dụng từ năm 1995 tại Hoa Kỳ và được WHO liệt kê là thuốc thiết yếu. Vì những lý do kể trên, thử nghiệm lâm sàng này nhằm mục đích xem xét các cơ chế liên quan đến tuổi tác của metformin như cải thiện khả năng cảm nhận chất dinh dưỡng, giảm sự tiêu hao telomere, bảo vệ chống lại tổn thương đại phân tử, trì hoãn quá trình lão hóa tế bào gốc, điều chỉnh chức năng ty thể và giảm lão hóa. Vì metformin có thể cải thiện sức khỏe tổng thể cũng như mang lại hiệu quả nhắm mục tiêu theo độ tuổi nên nó là một liệu pháp lão khoa hấp dẫn đối với con người.

Quá trình chúng ta chờ đợi Senolytics

Việc dùng thuốc để đảo ngược quá trình lão hóa có vẻ như quá xa vời. Các nhà nghiên cứu chuyên sâu về tuổi thọ đang tập trung vào việc giúp con người sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và hạnh phúc hơn.

Thật đáng kinh ngạc rằng, có thể trong vòng 5 đến 15 năm tới, những loại thuốc này sẽ có sẵn trên quy mô lớn. Hiện tại, các thí nghiệm với những loại thuốc này đã cho thấy chuột mọc lại lông và lấy lại khả năng chạy nhanh hơn. Các nhà nghiên cứu đã bắt đầu các thử nghiệm sơ bộ trên người, ít nhất là về mặt lý thuyết, cho thấy tiềm năng trong việc điều trị nhiều vấn đề liên quan đến tuổi tác, nếu không muốn nói là lão hóa.

Hiện tại, các nhà khoa học đã có cơ sở để khám phá một lĩnh vực nghiên cứu y học rộng lớn. Hệ lụy là rất lớn. Những người thuần thục kỹ năng với hàng thập kỷ tích lũy kiến ​​thức có thể tiếp tục cống hiến, góp phần tạo nên thành công không kể xiết. Cháu và ông bà có thể chơi, học và dạy lẫn nhau trong khi xây dựng các mối quan hệ bền chặt hơn, lành mạnh hơn. Ít nhất, thì họ có thể duy trì thị lực, thính giác, khả năng vận động, sức mạnh và chức năng đặc biệt trong khi không bị đau đớn hay mắc bệnh trong thời gian dài hơn.

Trong khi chờ đợi loại “thần dược” này được phổ biến, có nhiều gợi ý giúp giảm thiểu tác động của thời gian đối với đồng hồ sinh học của chúng ta.

Chúng ta có thể bổ sung một số hợp chất giúp trẻ hóa như curcumin, collagen và resveratrol, trong khi thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh với đầy đủ vitamin, khoáng chất và các hợp chất được cho là tốt cho cơ thể. Giảm căng thẳng bằng giấc ngủ chất lượng cao và thực hành thiền định cũng được ghi nhận là làm chậm đồng hồ sinh học của chúng ta. Tập thể dục, ra ngoài và giữ sức khỏe để giảm nguy cơ chấn thương liên quan đến tuổi tác khiến bạn phải thay khớp háng và đầu gối.

• • • • Khám phá và trải nghiệm bí ẩn thiền định qua lớp học online miễn phí tại đây.

Có một câu ngạn ngữ cổ rằng: “khi ai đó già đi, trái tim hoặc khối óc của người ấy sẽ già đi trước”. Đây là sự thật.

Duy trì khả năng nhận thức cũng là một nhân tố bảo đảm cuộc sống lâu dài khỏe mạnh hơn. Tập hợp các nghiên cứu khoa học trong vòng 20 năm đã chỉ ra rằng quan điểm của một cá nhân về tuổi già có thể quyết định đáng kể tuổi thọ và sức khỏe lâu dài của người ấy.

Phần lớn những người có cái nhìn tích cực về tuổi già-là độ tuổi đạt được chín muồi về kỹ năng, tri thức, kiên nhẫn, nhân cách được nuôi dưỡng, trưởng thành và tự do, thì họ sẽ trải qua một “tuổi già” khỏe mạnh hơn. Tiến sĩ Michael Gregor, trong cuốn sách “Chế độ ăn uống tốt nhất để có tuổi già khỏe mạnh”, cho rằng, “có thể không phải là kéo dài thêm số năm còn sống, mà là kéo dài tuổi thọ của bạn”.

Có lẽ ai trong chúng ta cũng mong muốn có thể gửi tặng cho người thân của mình một liều thuốc “trường sinh bất lão” giúp họ phục hồi tình trạng mất thị lực, khả năng vận động, khả năng nhận thức và trí nhớ… Vì vậy, các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành để cho ra liều thuốc này, chúng ta hãy chờ xem.

(Bài đăng trên The Epoch Times - Epoch Health của đồng tác giả: Yuhong Dong và Miranda Kalmund.

Yuhong Dong: Tiến Sĩ - Bác sĩ Y khoa, bà có bằng Tiến sĩ về các bệnh truyền nhiễm ở Trung Quốc, là giám đốc khoa học và đồng sáng lập của một công ty công nghệ sinh học ở Thụy Sĩ. Bà còn là cựu chuyên gia khoa học y tế cấp cao về phát triển thuốc kháng vi-rút tại Novartis Pharma ở Thụy Sĩ.)

Thùy Minh

(Biên dịch theo The Epoch Times - Epoch Health tiếng Anh)