Trong loạt bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các loại đường cũng như những chất tạo ngọt tốt và xấu, khám phá những kết quả không thể ngờ tới khi cắt giảm đường và tìm ra phương pháp tối ưu để đạt được điều đó.
Hướng dẫn tối ưu để loại bỏ đường (phần 2)
Cỏ ngọt (Stevia) đã trở thành một trong những chất tạo ngọt tự nhiên thay thế đường phổ biến nhất. Trong khi đường được biết đến là làm tăng mức đường huyết, thì Cỏ ngọt lại có tác dụng ngược lại và có thể thực sự giảm đường huyết. Trên thực tế, nó thậm chí còn được sử dụng để điều trị bệnh tiểu đường từ thời cổ đại.
Stevia còn được gọi là lá mật, lá ngọt hay cỏ ngọt. Theo một bài báo đăng trên tạp chí Dinh dưỡng ngày nay (Nutrition Today), nó thuộc họ hoa hướng dương (Asteraceae) và có nguồn gốc ở miền nam Brazil và miền bắc Paraguay. Từ nhiều thế kỷ, người dân Guaraní bản địa đã sử dụng cỏ ngọt để làm ngọt thức ăn và đồ uống. Theo một phân tích tổng hợp năm 2019 được công bố trên tạp chí Nutrients, họ cũng đã sử dụng nó cho mục đích y học, chẳng hạn như điều trị bệnh tiểu đường.
Vị ngọt của Cỏ ngọt chủ yếu đến từ các hợp chất steviol glycosides, chúng ngọt hơn sucrose khoảng 200 đến 300 lần.
Theo tờ Dinh dưỡng ngày nay, chiết xuất cỏ ngọt có độ tinh khiết cao chứa 95% steviol glycosides trở lên. Một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Molecules đã tìm thấy có 8 loại steviol glycoside khác nhau tồn tại tự nhiên trong lá cỏ ngọt, trong đó stevioside là loại có nhiều nhất.
Vì tiềm năng thương mại và các đặc tính dược lý của nó, cỏ ngọt đã thu hút được sự chú ý rộng rãi từ cộng đồng khoa học và ngành thực phẩm. Kết quả là, người ta có thể tìm thấy các cánh đồng cỏ ngọt ở nhiều khu vực trên khắp Thế giới.
Chỉ số đường huyết (GI) và lượng calo của cỏ ngọt là bằng 0 (pdf). Chỉ số đường huyết (GI) là chỉ số dùng để đo tốc độ làm tăng đường huyết cũng như mức độ tăng của một loại thực phẩm. Trong khi đó Chỉ số GI của đường glucose là 100.
Một chất tạo ngọt có các đặc tính kháng lại bệnh tiểu đường
Nghiên cứu hiện đại đã phát hiện ra rằng cỏ ngọt có tác dụng kháng lại bệnh tiểu đường.
Cỏ ngọt không chỉ có tác dụng làm tăng tiết dịch, tăng hoạt động mà còn làm giảm tình trạng kháng insulin. Nó cũng ức chế hoặc làm giảm quá trình tạo glucose của gan, giúp duy trì đường máu ở mức khỏe mạnh. Ngoài ra, stevioside và steviol có trong cỏ ngọt còn điều chỉnh hoạt động của một số enzyme, ngăn ngừa tình trạng hạ đường huyết.
Các nhà nghiên cứu từ Đại học Florida đã tiến hành một thí nghiệm trong đó 31 người lớn tham gia nhịn ăn trong 12 giờ, sau đó cùng ăn một bữa sáng giống hệt nhau. Hai mươi phút trước bữa trưa và bữa tối, họ được cho uống trà và đồ ăn nhẹ có chứa đường sucrose, aspartame hoặc cỏ ngọt mà không biết mình đang ăn loại đường nào. Sau đó họ được tự do ăn trưa và tối theo ý muốn.
Mức độ đói và no của họ được đánh giá sau mỗi giờ, đồng thời xét nghiệm máu cũng được tiến hành. Tất cả những người tham gia thí nghiệm đã hoàn tất ba ngày thử nghiệm.
Kết quả cho thấy những người sử dụng cỏ ngọt có lượng đường trong máu ngay sau bữa trưa thấp hơn đáng kể so với những người sử dụng sucrose và lượng đường không biến động đáng kể.
-
- Lượng đường trong máu ngay sau bữa trưa thấp hơn nếu sử dụng cỏ ngọt - stevia (The Epoch Times)
Ngoài ra, sau bữa trưa, nhìn chung mức insulin của những người sử dụng cỏ ngọt thấp hơn so với những người sử dụng aspartame hoặc sucrose.
-
- Những người sử dụng cỏ ngọt - stevia có mức insulin trong máu ngay sau bữa trưa thấp hơn. (The Epoch Times)
Stephen Anton, đồng tác giả nghiên cứu, Giáo sư khoa Sinh lý học và Lão hóa tại Đại học Florida, người có bằng tiến sĩ về Tâm lý học lâm sàng và Sức khỏe tâm lý, nói với The Epoch Times “Kết quả đó cho thấy rằng so với các loại chất làm ngọt khác, cỏ ngọt có thể có ích giúp mọi người kiểm soát mức đường huyết hoặc giữ đường huyết ở mức lành mạnh sau khi ăn. So với sucrose và aspartame, cỏ ngọt có thể mang lại tình trạng trao đổi chất tốt hơn sau bữa ăn".
Hơn nữa, những người ăn cỏ ngọt và aspartame có tổng lượng calo nạp vào thấp hơn đáng kể.
Mặc dù cỏ ngọt không cung cấp thêm calo cho người tiêu thụ, nhưng trong bữa trưa và tối họ không cần ăn thêm để bù đắp lượng calo chênh lệch so với những người ăn đường sucrose vốn cung cấp nhiều calo hơn. Hơn nữa, họ cũng không cảm giác đói nhiều hơn.
Một thử nghiệm ngẫu nhiên, có nhóm đối chứng tiến hành trên bệnh nhân tiểu đường công bố trên Tạp chí Khoa học Thực phẩm và Nông nghiệp năm 2016 tiếp tục chứng minh tác dụng hạ đường huyết của cỏ ngọt. Hai mươi bệnh nhân mắc Tiểu đường Loại 2 được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm, một nhóm dùng 1 gram bột lá cỏ ngọt khô mỗi ngày và nhóm còn lại không dùng bất cứ thứ gì. Thí nghiệm được tiến hành trong 60 ngày.
Kết quả cho thấy dùng bột lá cỏ ngọt khô làm giảm đáng kể lượng đường trong máu lúc đói và lượng đường sau bữa ăn của những bệnh nhân này.
-
- Sử dụng cỏ ngọt là giảm lượng đường trong máu lúc đói và sau bữa ăn. (The Epoch Times)
Per Bendix Jeppesen, Phó giáo sư khoa Nội tiết và Tiểu đường tại Đại học Aarhus ở Đan Mạch, người hiện đang nghiên cứu sử dụng chiết xuất cỏ ngọt như một loại thuốc kháng bệnh Tiểu đường và chất tạo ngọt lành mạnh, cho biết: “Tôi thấy rằng việc sử dụng cỏ ngọt thay thế cho đường có thể mang lại những thay đổi lớn”.
“Đó là yếu tố thay đổi cuộc chơi,” ông nói với The Epoch Times.
Đó là bởi vì các thành phần chính của cỏ ngọt có tác dụng tích cực lên hệ nội tiết của con người, đặc biệt đối với những người mắc bệnh Tiểu đường. Ngoài việc nghiên cứu hiệu quả và kỹ thuật chiết xuất cỏ ngọt, ông Jeppesen còn tham gia vào các thí nghiệm liên quan đến thuốc kháng bệnh Tiểu đường.
Con người hiện đại có xu hướng ít tham gia hoạt động thể chất, ăn quá nhiều và chế độ ăn lại có nhiều đường, chất béo.
Ông Jeppesen nói: “Cỏ ngọt có thể là một chất thay thế rất tốt cho loại đường mà chúng ta hiện đang tiêu thụ quá mức. Bằng cách sử dụng thêm cỏ ngọt, ta thực sự có thể giúp nâng cao sức khỏe cộng đồng, bởi vì khi tiêu thụ ít đường hơn đồng nghĩa lượng calo nạp vào sẽ giảm.
Tác dụng lên Chuyển hóa, Huyết áp và Lipid máu
Ngoài việc kiểm soát lượng đường trong máu sau bữa ăn và các tác dụng chống bệnh Tiểu đường khác, cỏ ngọt có thể làm giảm huyết áp và lipid máu.
Theo một nghiên cứu trên tạp chí Molecules năm 2023, các hợp chất steviol glycoside có trong cỏ ngọt có thể điều chỉnh lượng canxi trong máu, gây giãn mạch và giảm co thắt động mạch, cả hai hiện tượng đều góp phần làm giảm huyết áp.
Các nhà nghiên cứu ở Đài Loan đã tiến hành một thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, có nhóm đối chứng sử dụng giả dược trên 174 bệnh nhân tăng huyết áp, được chia thành hai nhóm. Một nhóm dùng viên nang chứa 500mg steviol glycosides ba lần một ngày, trong khi nhóm còn lại dùng giả dược. Hai năm sau, những người dùng steviol glycosides thấy huyết áp được cải thiện đáng kể. Huyết áp tâm thu trung bình của họ giảm từ 150 xuống 140 mmHg và huyết áp tâm trương trung bình giảm từ 95 xuống 89 mm Hg.
Đáng chú ý, người ta quan sát được tác dụng có lợi của các steviol glycosides đối với bệnh nhân tăng huyết áp chỉ khoảng một tuần sau khi bắt đầu thí nghiệm và chúng được duy trì trong suốt toàn bộ thời gian nghiên cứu. Thêm vào đó, nhóm dùng steviol glycosides có chỉ số chất lượng cuộc sống tổng quát được cải thiện đáng kể - theo kết quả của một cuộc khảo sát.
Một Phân tích tổng hợp của tạp chí Nutrients bao gồm bảy nghiên cứu và chín thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với tổng cộng 462 người tham gia. Phân tích cho thấy so với giả dược, các steviol glycosides làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu - 6,32 mm Hg và huyết áp tâm trương - 3,6 mm Hg. Ngoài ra, chỉ số khối cơ thể (BMI), lượng đường trong máu lúc đói và cholesterol toàn phần cũng giảm nhưng không đáng kể.
Cỏ ngọt cũng có thể làm giảm lipid máu. Một nghiên cứu đánh giá cho thấy rằng tiêu thụ chiết xuất cỏ ngọt có thể làm tăng đáng kể HDL (cholesterol tốt) và cholesterol toàn phần, chất béo trung tính và LDL (cholesterol xấu).
Đặc tính chống viêm và chống oxy hóa
Cỏ ngọt có chứa hơn 100 hợp chất, trong đó nhiều hợp chất có lợi cho sức khỏe của chúng ta. Ngoài chất ngọt tự nhiên và các nguyên tố vi lượng, cỏ ngọt còn chứa các loại terpen, sterol, tanin, axit dễ bay hơi, flavonoid, vitamin, enzyme, axit hữu cơ và polysacarit, tất cả đều có hoạt tính sinh học.
Theo nghiên cứu của tạp chí Molecules, các steviol glycosides đã được chứng minh là có tác dụng kiểm soát và ngăn chặn các yếu tố gây viêm tế bào. Chúng cũng bảo vệ gan bằng cách kiềm chế viêm và đã cho thấy là có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch bẩm sinh của cơ thể.
Ngoài ra, các steviol glycosides còn thể hiện đặc tính chống oxy hóa. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Molecules năm 2023 đã chứng minh rằng chúng có thể bảo vệ tế bào tim khỏi bị tổn thương do peroxide hydrogen gây ra, nhờ đó sức sống tế bào được tăng cường và khả năng chống oxy hóa được cải thiện. Chúng cũng có thể ngăn ngừa các tổn thương của DNA do oxy hóa ở gan và thận.
Tác dụng phụ tối thiểu
Theo một bài báo đăng trên Tạp chí Khoa học Thực nghiệm và Lâm sàng (EXCLI), người Paraguay đã tiêu thụ cỏ ngọt liên tục trong hơn 1.500 năm mà hầu như không thấy có tác dụng phụ. Ngoài ra, một nghiên cứu đánh giá cũng chỉ ra rằng hầu hết các báo cáo về tiêu thụ cỏ ngọt đều không cho thấy có bất cứ tác dụng phụ nào.
Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), các steviol glycosides có độ tinh khiết cao thường được công nhận là an toàn (GRAS). Nhưng lá và chiết xuất cỏ ngọt thô không được coi là an toàn “do không đủ thông tin về độc tính”. FDA tuyên bố, chúng phải tuân theo các quy định về phụ gia thực phẩm chứ không phải thành phần dinh dưỡng và thực phẩm bổ sung.
Ở các quốc gia khác như Nhật Bản, Úc và Brazil, các sản phẩm có nguồn gốc từ lá cỏ ngọt được chấp thuận là chất tạo ngọt trong thực phẩm. Chúng được sử dụng trong nhiều loại thực phẩm, kể cả trà.
Theo quy định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ và Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu, lượng steviol glycosides được phép sử dụng hàng ngày, là 4 mg cho mỗi kg trọng lượng cơ thể, tương đương khoảng 1,8 mg cho mỗi pound.
Ông Jeppesen cho biết, các cơ quan này phải mất tới hơn 10 năm để đánh giá một cách nghiêm ngặt trước khi liệt kê cỏ ngọt như là một phụ gia thực phẩm. Tuy nhiên, chiết xuất cỏ ngọt đã được sử dụng rộng rãi tại Nhật bản như một chất làm ngọt từ những năm 1980.
Một nghiên cứu trên chuột, trước đó được đề cập trên Tạp chí Khoa học Thực nghiệm và Lâm sàng (EXCLI), cho thấy rằng cỏ ngọt có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của động vật thí nghiệm. Tuy nhiên, ông Jeppesen cho rằng kết quả cuối cùng của những nghiên cứu này nhìn chung không được chấp nhận.
-
- Cây Cỏ ngọt. (casa.da.photo/Shutterstock)
Cách lựa chọn sản phẩm tạo ngọt làm từ cỏ ngọt
Mặc dù cỏ ngọt có nhiều lợi ích, nhưng không phải tất cả các sản phẩm được đem bán đều có chất lượng cao.
Một số sản phẩm đã bị phát hiện có chứa chất làm ngọt nhân tạo như natri saccharin và natri cyclamate. Ngoài ra, các chiết xuất thô có thể mang nguy cơ gây dị ứng cao hơn loại có độ tinh khiết cao chứa ít nhất 95% steviol glycosides.
Vì cỏ ngọt có độ ngọt rất cao nên hầu hết các sản phẩm được bán trong siêu thị đều là công thức pha trộn. Lượng Steviol glycoside trong sản phẩm dạng bột thường chỉ chiếm khoảng 1%, thành phần còn lại là các rượu đường như erythritol và xylitol. Một số sản phẩm khác có thể chứa hỗn hợp của steviol glycosides và đường mía hoặc đường thô.
Các sản phẩm dạng lỏng chứa chủ yếu là nước và cũng có thể có thêm một số chất bảo quản ví dụ như rượu. Các sản phẩm không màu, trong suốt được bào chế bằng cách sử dụng các steviol glycosides làm nguyên liệu chính; còn các sản phẩm có màu xanh lá cây, có nhiều khả năng là được chiết xuất trực tiếp từ cây cỏ ngọt.
Ông Jeppesen khuyên nên chọn các sản phẩm có kết hợp chất xơ hòa tan và steviol glycosides để vừa có vị ngọt không chứa calo vừa bổ sung thêm chất xơ. Ngoài ra, cách thức sử dụng các sản phẩm này cũng tương tự như khi sử dụng đường, do đó chúng là một lựa chọn thay thế thiết thực cho nấu ăn.
Một số sản phẩm có chứa hợp chất stevioside nên có vị kim loại hoặc vị đắng.
Ông Jeppesen cho rằng khi công nghệ chiết xuất tiến bộ hơn, hương vị của sản phẩm steviol glycosides sẽ tiếp tục được cải thiện. Trên thực tế, dư vị kim loại hoặc dư vị đắng giờ đây đã có thể loại bỏ được. Trong tương lai, sẽ ngày càng có nhiều sản phẩm steviol glycoside để lựa chọn.
Những lời khuyên để tự trồng được cỏ ngọt tại nhà
Làm sao để có thể trồng cỏ ngọt tại nhà?
Cỏ ngọt là một loại cây khỏe mạnh, nó sẽ phát triển mạnh trong điều kiện thích hợp. Nếu được trồng trên đất nhẹ, được cung cấp đủ ánh sáng và thoát nước tốt, cỏ ngọt sẽ ra nhiều lá với hàm lượng các steviol glycosides cao hơn.
Lá cỏ ngọt chứa 8 loại steviol glycosides khác nhau và rebaudioside A được cho là có hương vị dễ chịu hơn stevioside. Một số giống cỏ ngọt chất lượng cao có hàm lượng rebaudioside A cao hơn stevioside đã được phát triển trong những năm gần đây.
Khi cỏ ngọt nở hoa, lá sẽ bớt ngọt. Theo một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Ứng dụng Vi sinh và Công nghệ sinh học, điều này là do hàm lượng hợp chất ngọt trong lá giảm đáng kể trong quá trình ra hoa.
Điều chỉnh lượng nước tưới và phân bón hữu cơ dựa trên nhiệt độ và độ ẩm cũng rất cần thiết. Cỏ ngọt không chịu lạnh nên cần phải chuyển cây vào nhà vào mùa đông hoặc phủ một lớp rơm rạ dày vào gốc cây để bảo quản nhiệt.
Đối với những người trồng thiếu kinh nghiệm, trồng cây bằng hạt sẽ khó khăn hơn vì chúng khá khó nảy mầm; nhân giống bằng cách giâm cành sẽ thuận tiện hơn hoặc cũng có thể mua trực tiếp cây giống để trồng.
-
- Lá Cỏ ngọt có chứa 8 loại steviol glycosides khác nhau. (Take Photo/Shutterstock)
Tiếp theo: Tiếp bước Cỏ ngọt (stevia), một chất làm ngọt tự nhiên khác đã thu hút được sự chú ý rộng rãi. Nó có thể giúp kiểm soát lượng đường và lipid trong máu, biểu hiện tiềm năng kháng vi-rút chống lại COVID-19 và thậm chí còn cho thấy một số đặc tính chống ung thư.
Hướng dẫn tối ưu để loại bỏ đường (Phần 1): Đường làm bộ não thay đổi như thế nào
Theo The Epoch Times
Quân Dương biên dịch
Tác giả: Flora Zhao
Flora Zhao là cây viết về sức khỏe của The Epoch Times, chuyên viết về bệnh ung thư và các bệnh mãn tính khác. Trước đây, cô là biên tập viên cho các tạp chí khoa học xã hội.
