Tỷ giá niêm yết của nhà nước Iran hiện vẫn ở mức 42.000 rial (IRR) cho mỗi USD. Nhưng trên thị trường chợ đen, nhu cầu trú ẩn USD tăng vọt khi giá trị đồng bảng xanh tăng trong khi niềm tin với kinh tế trong nước sụt giảm mạnh mẽ, tỷ giá chợ đen tăng vọt, lên tới 59.850 IRR cho mỗi USD.
Theo trang web www.bonbast.com, nơi có thông tin về tỷ giá giao dịch trên thị trường chợ đen của Iran, cho thấy giá trị đồng rial, đồng nội tệ Iran, ký hiệu IRR, đã bị mất giá thê thảm.
Nếu hôm thứ Sáu, mỗi đồng USD có thể đổi lấy 54.000 IRR thì hôm nay, Chủ nhật (26/10/2023) đã lên tới 59.850 IRR đổi lấy 1 USD. Mặc dù vậy, trên thị trường chính thức, tỷ giá IRR vốn kiểm soát bởi chính sách của NHTW, vẫn duy trì ở mức 42.000 IRR đổi lấy một USD. Tỷ giá chợ đen cao hơn tỷ giá chính thức (so với USD) lên tới 42%.
-
- Lạm phát của Iran đã tăng phi mã và duy trì ở mức trên 2 con số suốt 3 năm qua, hiện lạm phát năm ngấp nghé 50% (Nguồn: Trading Economics)
Với lạm phát hàng năm lên tới hơn 50% hồi cuối năm 2022 và hiện ở mức 46,3% (tháng 1/2023), người Iran đã cố gắng bảo vệ tài sản của họ bằng cách mua ngoại tệ mạnh (USD) và vàng.
Để hạ nhiệt thị trường và giảm bớt nhu cầu về USD, Ngân hàng Trung ương Iran hôm thứ Bảy (25/2/2023) đã dỡ bỏ lệnh cấm với các cửa hàng ngoại hối tư nhân về việc bán ngoại tệ mạnh. Tuần trước, Iran đã cho phép người dân mua ngoại tệ mạnh. Dù vậy, động thái này không hề làm giảm cầu về ngoại tệ mạnh, đặc biệt ở thị trường chợ đen, theo Reuters.
Đồng rial của Iran mất giá trong suốt 5 năm nay, từ cuối năm 2018, đặc biệt mất giá trầm trọng khi đại dịch xảy ra. Tình trạng bất ổn kinh tế - chính trị trong nước gia tăng cũng góp phần "đổ dầu vào lửa" khi các cuộc biểu tình nổ ra khắp cả nước sau khi một người phụ nữ trẻ người Kurd tử vong chỉ 3 ngày sau khi bị cảnh sát bắt đi.
Tình trạng bất ổn đã đặt ra một trong những thách thức lớn nhất đối với chế độ thần quyền ở Iran kể từ cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979.
Các nhà giao dịch ngoại hối cho biết sự mất giá của đồng rial một phần xuất phát từ tình trạng bất ổn và sự cô lập gia tăng của Iran trước các lệnh trừng phạt của phương Tây. Tình trạng nhân quyền của Iran cũng như việc Nga sử dụng máy bay không người lái của Iran đã làm gia tăng các đòn trừng phạt của Mỹ va phương Tây.
Việc Tổng thống Donald Trump tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ vào năm 2018 đã gây tổn hại cho nền kinh tế Iran; khi đó ông Trump hạn chế xuất khẩu dầu mỏ và khả năng tiếp cận ngoại tệ của Tehran.
Thực tế, lạm phát nội tệ Iran đã tăng mạnh kể từ năm 2018 và duy trì ở mức đỉnh trên 50% vào quý 4/2022 vừa qua, theo Trading Economics.
Kể từ tháng 9, các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và các cường quốc thế giới nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của Tehran để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đã bị đình trệ, làm xấu đi những kỳ vọng kinh tế đối với tương lai của Iran.
Quang Nhật tổng hợp
