Theo thông tin từ Hội nghị Công tác Tài chính Trung ương, Bắc Kinh dường như muốn gia tăng sự kiểm soát trong lĩnh vực tài chính. Ông Tập Cận Bình quyết tâm giải quyết khủng hoảng kinh tế thông qua chế độ độc tài chính trị. Theo chuyên gia, đây chính là một ngõ cụt.
Khi các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc tập trung tại hội nghị tài chính quan trọng nhất của đất nước, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cho biết họ sẽ tăng cường kiểm soát đối với lĩnh vực tài chính trị giá 61 nghìn tỷ USD của đất nước này. Trong khi cuộc họp nêu bật những thách thức mà lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình phải đối mặt liên quan đến nền kinh tế đang ốm yếu, các chuyên gia cho rằng cuộc họp không đưa ra được giải pháp cho những khó khăn tài chính của Trung Quốc.
Theo đài truyền hình nhà nước CCTV, Hội nghị Công tác Tài chính Trung ương (trước đây có tên là Hội nghị Công tác Tài chính Quốc gia, vốn được tổ chức hai lần một thập kỷ) đã diễn ra tại Bắc Kinh từ ngày 30 đến ngày 31/10. Cuộc họp này diễn ra trùng khớp với nỗ lực của chính quyền Trung Quốc nhằm giải quyết các khoản nợ khổng lồ của các địa phương và cuộc khủng hoảng nhà ở đang diễn ra, hai yếu tố mà theo các nhà phân tích cảnh báo có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế.
CCTV cho biết, ông Tập đã triệu tập hội nghị vào năm nay, sự kiện vốn đã bị trì hoãn một năm do các hạn chế về COVID-19 của Bắc Kinh.
Kể từ hội nghị khai mạc năm 1997 sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á, những cuộc họp này đã định hướng cho các chính sách tài chính của Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, nhà đầu tư và chuyên gia tài chính và chính trị đã theo dõi chặt chẽ các cuộc họp này. Lần này, giới quan sát hy vọng sẽ có được các hiểu biết sâu hơn về các chiến lược của Bắc Kinh nhằm phục hồi nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn.
Tuyên bố được đưa ra vào cuối hội nghị nêu bật sự lãnh đạo của ĐCSTQ trong các vấn đề tài chính, với cam kết quản lý rủi ro tài chính và áp dụng các giải pháp lâu dài cho các khoản nợ của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, từ góc nhìn của người ngoài cuộc, nó không mang tới quyết định cụ thể nào.
Ông Lý Hằng Thanh, một nhà kinh tế làm việc ở Washington cho biết: “Không có gì đáng theo dõi” tại cuộc họp.
Ông Lý nói với The Epoch Times: “Chủ đề chính của những gì [ông Tập] đang làm là tập trung quyền lực thông qua cải cách thể chế”. Ông Lý đồng thời gọi đó là “ngõ cụt”.
Cải cách thể chế tài chính
Hội nghị năm nay có liên quan chặt chẽ tới việc ông Tập tái cơ cấu hệ thống tài chính ở quy mô lớn vào thời điểm trước đó trong năm nay.
Trước hội nghị năm nay, ông Tập đã thành lập Ủy ban Tài chính Trung ương, một cơ quan của ĐCSTQ, để xây dựng chính sách và giám sát lĩnh vực tài chính, bổ sung vai trò trước đây của Ủy ban Phát triển và Ổn định Tài chính, một cơ quan chính phủ trực thuộc Hội đồng Nhà nước. Cuộc cải tổ đã được công bố trong cuộc họp thường niên của cơ quan lập pháp Trung Quốc vào tháng 3. Cuộc họp này đồng thời cũng mang lại cho ông Tập nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc, phá vỡ thông lệ.
Một động thái quan trọng khác được công bố tại hội nghị là sự hồi sinh của một cơ quan giám sát tài chính, Ủy ban Công tác Tài chính Trung ương. Ủy ban được thành lập năm 1997 nhưng giải thể vào năm 2003.
Các chi tiết cụ thể liên quan đến cả hai ủy ban, bao gồm thành phần và lãnh đạo của các ủy ban, vẫn chưa được tiết lộ cho công chúng. Theo ông Vương Hách (Wang He), một nhà phân tích chuyên về các vấn đề Trung Quốc, sự thiếu minh bạch này là “một hành vi phổ biến của ĐCSTQ”. Theo ông Vương, việc che giấu thông tin của các cơ quan chủ chốt là một phần trong nỗ lực của ĐCSTQ nhằm tự khẳng định quyền kiểm soát xã hội.
Mặc dù ông Tập là nhà lãnh đạo có ảnh hưởng nhất mà Trung Quốc từng thấy trong nhiều thập kỷ, nhưng ông Vương chỉ ra rằng ông Tập có ảnh hưởng hạn chế trong lĩnh vực tài chính trong những năm đầu cầm quyền. Ông Vương giải thích, điều này là kết quả của những tác động qua lại phức tạp giữa các nhân vật kinh doanh nổi tiếng của Trung Quốc và các cá nhân trong cấp cao nhất của ĐCSTQ.
Ở Trung Quốc, “không phải ai cũng có thể tham gia vào thị trường tài chính”, ông Vương nói và cho rằng các quy định thị trường làm lợi cho giới tinh hoa trong ĐCSTQ.
-
- Một người lái xe trước một khu phức hợp nhà ở chưa hoàn thiện của Evergrande ở Trú Mã Điếm, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, vào ngày 14/9/2021. (Ảnh: Jade Gao/AFP qua Getty Images)
Theo ông Vương, sự “sụp đổ chớp nhoáng” của thị trường chứng khoán năm 2015 đánh dấu sự khởi đầu cho những nỗ lực của ông Tập nhằm kiểm soát lĩnh vực tài chính. Kể từ đó, hàng loạt ông trùm kinh doanh với các mối quan hệ chính trị đã bị Bắc Kinh nhắm mục tiêu. Một ví dụ gần đây là ông Hứa Gia Ấn, nhà sáng lập tập đoàn bất động sản khổng lồ Evergrande, người đã bị chính quyền Trung Quốc điều tra vì nghi ngờ phạm tội. Ông Hứa được biết là có quan hệ mật thiết với ông Tăng Khánh Hồng, cựu Phó chủ tịch và là thành viên của một phe phái chính trị trung thành với cố lãnh đạo ĐCSTQ Giang Trạch Dân.
Ngoài ra, Evergrande của ông Hứa hiện là nhà phát triển nhà ở mắc nợ nhiều nhất thế giới, với khoản nợ hơn 300 tỷ USD. Các nhà kinh tế và cơ quan quản lý lo ngại rằng nếu Evergrande sụp đổ, nó sẽ không chỉ ảnh hưởng đến những người cho vay và nhà cung cấp mà còn ảnh hưởng đến lĩnh vực tài chính của Trung Quốc và gây ra tình trạng bất ổn xã hội.
Ông Vương cho biết: “Ngành tài chính của Trung Quốc đã rơi vào một tình cảnh hỗn loạn”.
Nhưng do chính trị gắn liền với kinh doanh, không có giải pháp dễ dàng nào cho Trung Quốc.
Ông Vương cho biết, để giải quyết tận gốc các vấn đề tài chính, ông Tập có thể cần phải trấn áp tất cả giới tinh hoa trong ĐCSTQ, những người kiểm soát hầu hết các nguồn tài nguyên của Trung Quốc và là những người chống lưng cho các nhân vật kinh doanh nổi tiếng.
Ông nói, việc áp dụng cách tiếp cận như vậy về cơ bản đồng nghĩa với việc giải thể chính ĐCSTQ, đồng thời nói thêm rằng Trung Quốc khó có thể đạt đến điểm đó.
-
- Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình (giữa) được các đảng viên cấp cao của ĐCSTQ và các đại biểu vỗ tay khi ông bước lên bục phát biểu trong lễ khai mạc Đại hội toàn quốc lần thứ 20 tại Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 16/10/2022. (Ảnh: Kevin Frayer /Getty Images)
Tăng cường sự kiểm soát của ĐCSTQ
Thay vào đó, ông Tập đã chọn cách cứu ĐCSTQ bằng cách củng cố quyền kiểm soát tài chính của nó.
Ông Vương lưu ý, bên cạnh việc trấn áp các nhân vật kinh doanh, ông Tập và cơ quan chống tham nhũng hàng đầu của ông đã hướng tầm nhìn sang hệ thống tài chính rộng lớn. Năm 2021, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương đã dành hai tháng để thanh tra các tổ chức tài chính lớn, bao gồm ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý chứng khoán, bảo hiểm. Chiến dịch đã được đẩy mạnh trong năm nay, với việc cơ quan giám sát cam kết sẽ trấn áp “kiên quyết” nạn tham nhũng trong lĩnh vực tài chính của Trung Quốc.
Mặc dù ông Tập đã tái cơ cấu hệ thống tài chính nhưng ông vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. "Thách thức lớn nhất là: ông ấy có thể tìm được những quan chức vừa đáng tin cậy về mặt chính trị vừa có khả năng quản lý ngành [tài chính] ở đâu?" Ông Vương cho biết.
Ông Tập đã lấp đầy các cơ quan ra quyết định hàng đầu của Trung Quốc bằng những người trung thành với ông, nhưng hầu hết trong số họ, theo ông Vương, đều có kinh nghiệm tài chính hạn chế.
Ông Vương suy đoán rằng ông Hà Lập Phong có thể đảm nhận vai trò lãnh đạo trong cơ quan giám sát tài chính, vì ông Tập đã giao cho ông Hà trách nhiệm kết thúc hội nghị tài chính quan trọng trong tuần này.
Ông Hà, người thân tín của ông Tập, đảm nhận vai trò Phó thủ tướng vào tháng 3. Các bài báo gần đây từ truyền thông nhà nước tiết lộ rằng ông Hà đã thay thế ông Lưu Hạc, một nhà kinh tế được đào tạo tại Harvard, làm giám đốc văn phòng Ủy ban Tài chính và Kinh tế Trung ương, cơ quan chịu trách nhiệm giám sát nền kinh tế.
-
- Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (phải) phát biểu trong cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen (không có trong ảnh) tại Nhà khách Điếu Ngư Đài ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 8/7/2023. (Ảnh: Mark Schiefelbein/Pool/Getty Images)
‘Một ngõ cụt'
Các nhà phân tích bày tỏ nghi ngờ về khả năng của nhà lãnh đạo mới về kinh tế trong việc đảo ngược sự suy thoái của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Ông Lý chỉ ra sự thành công hạn chế của các chính sách do người tiền nhiệm của ông Hà đưa ra, chẳng hạn như cải cách “từ phía chuỗi cung ứng” nhằm mục đích giảm nợ của nền kinh tế và giảm thiểu tình trạng dư thừa công suất công nghiệp. Ông Lý nói, những chính sách này dựa trên nền kinh tế thị trường, nhưng chúng không có tác dụng… khi quyền lực của ĐCSTQ tiếp tục mở rộng.
Tại hội nghị tài chính quan trọng vừa qua, ông Tập thừa nhận “nhiều rủi ro tiềm ẩn” trong lĩnh vực kinh tế và tài chính, đồng thời ông kêu gọi mở rộng vai trò của ĐCSTQ.
Theo bản tóm tắt cuộc họp do CCTV công bố: “Chúng ta phải tăng cường sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của Ban Chấp hành Trung ương Đảng trong công tác tài chính…”, đồng thời cải thiện cơ chế lãnh đạo của ĐCSTQ.
Ông Lý lo ngại rằng Trung Quốc có thể quay trở lại thời kỳ gợi nhớ đến giai đoạn cai trị của Mao Trạch Đông khi ĐCSTQ nắm quyền kiểm soát các lĩnh vực thiết yếu như thực phẩm, việc làm và mọi khía cạnh của cuộc sống.
Ông Lý nói: Đạt được sự kiểm soát toàn diện của ĐCSTQ đồng nghĩa với việc quay trở lại nền kinh tế kế hoạch. “Sự sụp đổ của Liên Xô đã minh họa rằng nền kinh tế kế hoạch hóa không hiệu quả”.
Tuy nhiên, ông Tập vẫn ủng hộ việc kiểm soát nền kinh tế thông qua kế hoạch hóa tập trung, từ trên xuống, vì ưu tiên của ông là tránh sự sụp đổ kiểu Liên Xô.
Ông Lý nói: “Có tồn tại nỗi sợ rằng chế độ có thể sụp đổ bất cứ lúc nào”. Ông Lý cho biết thêm rằng, bằng cách tập trung vào sự kiểm soát của ĐCSTQ, ông Tập cảm thấy mình có thể giải quyết được cuộc khủng hoảng cầm quyền, trong tạm thời.
Tuy nhiên, việc nhấn mạnh vào hệ tư tưởng và sự kiểm soát của ĐCSTQ đã làm u ám thêm triển vọng của nền kinh tế Trung Quốc.
Theo dữ liệu từ một tổ chức nghiên cứu được nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn, tổng nợ ở Trung Quốc đã lên tới hơn 280% GDP. Các khoản nợ khổng lồ đe dọa tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội trong lúc tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên đạt mức cao kỷ lục. Ông Lý tin rằng bong bóng nợ có thể vỡ “bất cứ lúc nào”.
Đối mặt với nền kinh tế trì trệ và nợ nần tăng vọt, “ông ấy [ông Tập] quyết tâm giải quyết khủng hoảng kinh tế thông qua chế độ độc tài chính trị”, ông Lý nói.
"Đó là một ngõ cụt".
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
