Những bất cập trong hồ sơ khảo sát thiết kế, chất lượng đá, quy trình thi công và bảo dưỡng là những lý do khiến một số vỉa hè lát đá tự nhiên hư hại.
Từ cuối năm 2016, nhiều quận tại Hà Nội đã cải tạo vỉa hè bằng đá tự nhiên, dự kiến có thể sử dụng 50-70 năm. Tuyến phố đầu tiên là Lê Trọng Tấn rồi đến Nguyễn Trãi (quận Thanh Xuân), phố Hai Bà Trưng (quận Hoàn Kiếm), Giải Phóng (quận Hoàng Mai). Chỉ sau vài tháng, mặt đá lát đã bong tróc, gãy nát. Lãnh đạo thành phố chỉ đạo dừng dự án chuẩn bị đầu tư để rà soát, làm rõ trách nhiệm các bên liên quan, theo VNExpress.
Kết luận thanh tra tháng 2/2018 nêu một số bất cập trong thiết kế mẫu, loại đá dùng trong bêtông lót nền hè; thiếu hướng dẫn chung về quy trình thi công; một số mẫu đá không đảm bảo theo thiết kế.
Đầu năm 2019, thành phố ban hành quyết định thiết kế mẫu hè đường đô thị trên địa bàn. Sau đó, 15 quận, huyện, thị xã đề xuất lát đá vỉa hè cho gần 300 tuyến phố. Đến nay, vỉa hè 255 tuyến phố đã được lát đá tự nhiên, tập trung ở các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Cầu Giấy, Tây Hồ.
Cuối năm 2022, trước phản ánh của người dân về việc vỉa hè một số tuyến phố lát đá tự nhiên tiếp tục nứt vỡ, UBND thành phố yêu cầu chấn chỉnh đầu tư và quản lý hè đường; kiểm tra, xử lý ôtô dừng, đỗ, đi trên vỉa hè, các công trình xây dựng có hoạt động thi công làm hỏng kết cấu hè phố. Sở Xây dựng được giao chủ trì kiểm tra, đánh giá nguyên nhân đá lát hè phố bị bong bật, lún nứt, vỡ và đề xuất giải pháp trong quý I/2023.
Trong báo cáo gửi UBND TP Hà Nội về công tác đầu tư, quản lý vỉa hè các tuyến phố, Sở Xây dựng nêu hàng loạt nguyên nhân khiến tình trạng đá lát vỉa hè bị bong bật, lún, nứt vỡ.
Nguyên nhân đầu tiên được Sở Xây dựng Hà Nội nêu ra là công tác khảo sát, thiết kế tại các dự án chỉnh trang vỉa hè của nhiều đơn vị chưa đầy đủ số liệu thông tin địa chất, hiện trạng sử dụng vỉa hè. Hồ sơ chưa có thiết kế chi tiết giải pháp xử lý đối với các vị trí khớp nối hạ tầng kỹ thuật, công trình ngầm, tủ điện, chân cột đèn, gốc cây.
Thuyết minh thiết kế trong hồ sơ chưa nêu rõ cơ sở, tiêu chí trong việc tính toán lựa chọn kích thước viên đá tùy theo đặc điểm, yêu cầu sử dụng của từng tuyến phố dẫn đến thực tế tại một số dự án tỷ lệ kích thước của viên đá lát (chiều dày so với kích thước dài, rộng) tại một số dự án chưa phù hợp.
Tại một số dự án, việc khảo sát, thiết kế một số vị trí đường đi cho người khuyết tật chưa phù hợp.
Việc đánh giá nguồn cung cấp vật liệu đá chưa đầy đủ, chi tiết làm cơ sở lựa chọn chủng loại đá có yêu cầu kỹ thuật phù hợp, đảm bảo các tiêu chí theo thiết kế. Một số viên đá lát không đảm bảo khả năng chịu lực uốn, chịu mài mòn theo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Sở Xây dựng Hà Nội cũng đánh giá quy trình, kỹ thuật thi công các lớp kết cấu vỉa hè tại một số dự án chưa đảm bảo; chưa bố trí khe co giãn nhiệt hoặc có khe co giãn nhưng chưa hợp lý; việc bảo dưỡng, bảo quản vỉa hè sau khi lát đá chưa đảm bảo quy định. Có hiện tượng mặt hè vừa lát đã có người và phương tiện sử dụng ngay, gây ra hiện tượng đá lát dễ bị bong tróc, nứt vỡ.
Một số tuyến phố đã đầu tư lát đá vỉa hè nhưng chưa đồng bộ hạ tầng kỹ thuật. Trong quá trình sử dụng, đơn vị hạ ngầm thoát nước, điện lực, viễn thông rồi khi hoàn trả không đảm bảo kỹ thuật, dẫn tới những hư hại, xuống cấp công trình.
Bên cạnh đó, công tác quản lý và sử dụng vỉa hè tại một số tuyến phố không đúng với công năng sử dụng. Tại một số vị trí, kết cấu hè được thiết kế chỉ áp dụng cho người đi bộ, xe thô sơ. Tuy nhiên, thực tế sử dụng lại thành nơi dừng đỗ của nhiều xe ô tô hoặc làm vị trí lên xuống của nhiều phương tiện giao thông có tải trọng lớn. Vào giờ cao điểm, một số tuyến phố có hiện tượng các xe cơ giới di chuyển trên vỉa hè gây ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị và độ bền của vật liệu lát vỉa hè.
Theo Sở Xây dựng Hà Nội, để khắc phục tình trạng trên các quận, huyện cần lựa chọn sử dụng nhóm đá có độ bền uốn cao, kích thước phù hợp hoặc tăng chiều dày tấm đá lát. Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo cần quản lý chất lượng ngay từ khâu lập hồ sơ thiết kế, tổ chức quản lý kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ các loại đá lát...
Viên Minh (Tổng hợp)
