Cách đây vài tháng, thông tin về "mối đe dọa phóng xạ" tại Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn (Trung Quốc) đã gây chú ý cho thế giới bên cạnh diễn biến phức tạp của dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán. Bất chấp cảnh báo nguy cơ rò rỉ phóng xạ, Trung Quốc đã tự ý nâng mức giới hạn an toàn bức xạ bên ngoài nhà máy. Mặc dù sự việc đã qua khá lâu, nhưng nếu giả sử trường hợp xấu nhất xảy ra, cơ thể con người sẽ bị tác động như thế nào?
Vào ngày 3 và 8 tháng 6, Framatome của Pháp, công ty tham gia trực tiếp vào việc xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn, đã gửi hai bức thư khẩn đến chính phủ Hoa Kỳ, tuyên bố "mối đe dọa rò rỉ và bức xạ hạt nhân" tại Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn có nguy cơ xảy ra, và yêu cầu Bộ Năng lượng Hoa Kỳ hỗ trợ kỹ thuật.
Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn là một tổ hợp quy mô lớn được hai nước Trung - Pháp hợp tác xây dựng, nằm tại thị trấn Chi Tây, thành phố cấp huyện Đài Sơn, Giang Môn, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), với công suất lắp đặt dự kiến là bốn tổ máy điện hạt nhân với lò phản ứng nước có áp suất lên tới 1.75 triệu kilowatt.
Theo Framatome, để cho phép nhà máy điện hạt nhân tiếp tục hoạt động ngay cả sau khi bị rò rỉ phóng xạ, phía Trung Quốc đã tự nâng giới hạn trên của tiêu chuẩn an toàn đối với bức xạ bên ngoài tại nhà máy lên gấp đôi so với tiêu chuẩn ban đầu.
Nhà máy điện hạt nhân Đài Sơn rất gần Hồng Kông, Ma Cao và Đài Loan. Cần hiểu rằng mối đe dọa thực sự không chỉ là vấn đề rò rỉ phóng xạ.
Nếu hàm lượng carbon lớp phủ trên cùng của bình chịu áp lực vượt quá tiêu chuẩn, nó thậm chí có thể gây ra vụ nổ hạt nhân.
Vậy nếu bức xạ hạt nhân xảy ra, cơ thể con người sẽ chịu những tác động gì? Làm thế nào để hạn chế và bảo vệ mình trước nguy cơ này?
Tổn thương cơ thể con người do bức xạ hạt nhân
Sự phân hạch của các chất phóng xạ sẽ tạo ra các "tia", các tia này sẽ phá hủy cấu trúc phân tử của các tế bào trong cơ thể và làm hỏng DNA của con người.
Khi DNA bị tổn thương, cơ thể người vẫn có thể tự sửa chữa, nhưng nếu tổn thương quá nặng, tế bào không thể tự sửa chữa hoặc sai sót trong quá trình sửa chữa, cuối cùng gây ra chết tế bào hoặc đột biến, dẫn đến rối loạn chức năng của các cơ quan, ung thư và các bệnh khác.
Nếu cơ thể con người nhận được nhiều hơn một liều lượng bức xạ cụ thể trong một thời gian ngắn, thì các triệu chứng như nôn mửa, rụng tóc, vô sinh, đục thủy tinh thể, bỏng da, giảm chức năng tuyến giáp và thậm chí tử vong sẽ nhanh chóng xảy ra.
Tuy nhiên, nhiều “căn bệnh tiềm ẩn bức xạ” chỉ bùng phát sau nhiều năm, và phổ biến nhất là ung thư.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các cơ quan và mô khác nhau có độ “nhạy cảm” với bức xạ khác nhau, và nguy cơ ung thư cũng khác nhau. Nếu phụ nữ mang thai bị ảnh hưởng bởi tia phóng xạ thì khả năng bị ung thư sau khi sinh sẽ tăng cao.
Những cơ quan nào dễ bị tổn thương do phóng xạ?
Bộ Y tế Bang New York (NYSDOH) tuyên bố rằng phổi, tủy xương, vú và tuyến giáp là những nơi dễ bị bức xạ nhất, có thể dẫn đến ung thư phổi, bệnh bạch cầu, ung thư vú và ung thư tuyến giáp.
Ví dụ, iốt phóng xạ nhanh chóng được tuyến giáp hấp thụ và lưu trữ, gây ung thư tuyến giáp.
Vì vậy, nếu bạn bị nhiễm xạ iốt, bạn có thể uống viên iốt trong vòng 4 giờ để tuyến giáp hấp thụ iốt ổn định, và giảm ảnh hưởng của iốt phóng xạ lên tuyến giáp.
Rau ăn lá và trái cây dễ bị ô nhiễm bức xạ hạt nhân đầu tiên
Trong trường hợp xảy ra sự cố hạt nhân, các chất phóng xạ có thể thẩm thấu, gây ô nhiễm không khí, đất, nước và rau, quả và các loại thực vật khác, xâm nhập vào cơ thể động vật qua chuỗi thức ăn, con người cũng không ngoại lệ.
Các loại rau ăn lá và trái cây là những loại đầu tiên bị nhiễm phóng xạ hạt nhân, sau đó là các loại thực phẩm ăn củ và các loại cây trồng khác.
Để giảm thiểu khả năng nhiễm phóng xạ còn sót lại trên bề mặt thực phẩm, trước khi ăn loại thực phẩm này cần phải rửa cẩn thận và gọt vỏ càng nhiều càng tốt.
Bảo quản trong thời gian dài cũng giúp một số hạt nhân phóng xạ trong thực phẩm phân hủy, do đó giảm độc tính. Phương pháp nấu chín thực phẩm thường không làm giảm ô nhiễm bức xạ trong thực phẩm.
Tuy nhiên, nếu chất phóng xạ trong thực phẩm không vượt quá giá trị quy định thì không cần quá lo lắng.
Luật tự bảo vệ khi ứng phó với bức xạ hạt nhân
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA), trong trường hợp rò rỉ phóng xạ quy mô lớn, chẳng hạn như sự cố nhà máy điện hạt nhân hoặc sự cố khủng bố, công chúng có thể tự bảo vệ khẩn cấp thông qua các phương pháp sau:
- Ở trong nhà: Khóa chặt cửa ra vào và cửa sổ bên trong, đi tắm hoặc dùng khăn ướt lau những chỗ bị hở. Để an toàn, hãy cố gắng uống nước đóng chai và ăn thức ăn đựng trong hộp kín.
- Trốn trong tòa nhà: Đi vào trung tâm của tòa nhà hoặc trong tầng hầm, tránh xa cửa ra vào và cửa sổ, vì bê tông, chì và nước có thể ngăn chặn sự xâm nhập của tia X và tia gamma (một trong những bức xạ phổ biến).
- Lặng lẽ chờ cứu hộ: Giữ tâm trạng bình tĩnh, không hoảng sợ, cập nhật thông tin mới nhất qua Internet, radio, TV… và chờ lực lượng cứu hộ khẩn cấp đưa ra phương pháp cứu trợ thảm họa tương ứng.
Hoàng Tuấn
Theo Secret China
