Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó nói với bạn rằng một tinh thần thoải mái có thể làm chậm quá trình lão hóa, giảm nguy cơ ung thư và các bệnh khác?
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thiền định và chánh niệm có thể giúp cải thiện tuổi thọ và giảm nguy cơ phát triển ung thư cũng như các bệnh mãn tính khác bằng cách tăng chiều dài của telomere.
Mặc dù những nghiên cứu này là hỗn hợp, nhưng có một số nhất quán về những phát hiện của họ.
Chiều dài telomere có thể cho biết tuổi sinh học và nguy cơ mắc bệnh
Telomere là những chiếc mũ bảo vệ ở hai đầu của nhiễm sắc thể. Chúng là các phức hợp DNA, đồng thời là protein cần thiết cho quá trình sao chép DNA và ổn định nhiễm sắc thể.
Telomere bảo vệ các nhiễm sắc thể khỏi sự thoái hóa, dính vào nhau (có thể phá hủy hoặc trộn lẫn thông tin di truyền) và lão hóa tế bào. Chúng giống như đầu nhựa của dây giày và giữ cho các nhiễm sắc thể không bị sờn.
Cuối cùng, tuổi theo thời gian của chúng ta là yếu tố thực sự có thể dự báo về bệnh tật và tỷ lệ tử vong. Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn về sự khởi đầu của bệnh tật và cái chết giữa mỗi người.
Các nhà nghiên cứu đã điều tra và nghiên cứu các dấu hiệu tiềm năng của tuổi sinh học cùng với các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chúng, một trong số đó là độ dài của telomere.
Chiều dài telomere ngắn dần theo tuổi tác và nó có thể là yếu tố dự báo sớm một số bệnh mãn tính bao gồm tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường loại 2, ung thư, bệnh tim mạch (không phụ thuộc vào tuổi tác), suy giảm nhận thức và chứng mất trí.
Khi telomere của bạn ngắn hơn, điều đó có thể cho thấy tuổi sinh học của bạn lớn hơn và nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Căng thẳng và trầm cảm mãn tính có thể đẩy nhanh quá trình rút ngắn telomere
Một loạt các yếu tố bao gồm ngủ thiếu giấc, hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu và ít vận động có thể đẩy nhanh quá trình rút ngắn telomere.
Tuy nhiên, tâm lý của bạn cũng có thể đóng một vai trò. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với căng thẳng mãn tính và trầm cảm dường như cũng góp phần vào tốc độ rút ngắn telomere.
Một nghiên cứu cho thấy, những phụ nữ có mức độ căng thẳng cao nhất có telomere trung bình ngắn hơn, và tỷ lệ này tương đương với “ít nhất một thập kỷ lão hóa so với những người ít căng thẳng”.
Thông tin này có thể cung cấp manh mối về vai trò của căng thẳng trong giai đoạn đầu của một số bệnh liên quan đến tuổi tác.
Một nghiên cứu khác xem xét liệu những phụ nữ trẻ tuổi, khỏe mạnh mắc chứng căng thẳng kinh niên có telomere ngắn hơn so với những người có mức độ căng thẳng thấp trong cuộc sống hay không.
Kết quả cho thấy, ngay cả những căng thẳng trong cuộc sống cũng có liên quan đến sự co rút của telomere.
Các nghiên cứu khác còn phát hiện ra rằng, telomere bị rút ngắn ở những người bị trầm cảm nặng và ở những người có tình trạng kinh tế xã hội thấp.
Elissa Epel - Tiến sĩ, Giáo sư và phó chủ tịch Khoa Tâm thần & Khoa học Hành vi tại Đại học California giải thích:
“Căng thẳng mãn tính dường như làm mòn các telomere và tạo ra chứng viêm, khiến chúng ta có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác”.
Tiến sĩ Epel cũng là đồng tác giả của một số nghiên cứu về thiền định, căng thẳng và sinh học telomere.
Thiền định có thể kéo dài telomere
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thói quen sống lành mạnh có thể thúc đẩy telomerase (một loại enzyme tế bào có chức năng bảo vệ độ dài của telomere), duy trì chức năng tế bào khỏe mạnh và kéo dài telomere.
Đặc biệt, các thói quen như tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải và tập thể dục có thể làm giảm căng thẳng sinh lý — các hormone gây căng thẳng, chứng viêm và stress oxy hóa.
Tiến sĩ Epel cho biết: “[Chúng] rất quan trọng để ngăn ngừa bệnh tật và làm chậm quá trình lão hóa sinh học”.
Các nghiên cứu cũng gợi ý rằng, thiền định có thể là một yếu tố bổ sung cho lối sống lành mạnh, và nó có khả năng ảnh hưởng tích cực đến độ dài của telomere.
Vào thời điểm này, các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn về việc thiền định có liên quan như thế nào đến việc kéo dài telomere.
Nghiên cứu “Thiền định, chiều dài của telomere, và vai trò của vai trò của lòng trắc ẩn” đã so sánh độ dài telomere của một nhóm thiền định với nhóm chưa từng thiền định trước đó.
Nhóm đối chứng chưa từng thiền định bao gồm bạn bè và người thân của những người trong nhóm thiền định.
Những người không hành thiền được yêu cầu chia sẻ thói quen lối sống tương tự với những người thiền định và có thể so sánh được về giới tính, tuổi tác hay nhóm dân tộc. Tất cả những người tham gia nghiên cứu đều từ 18 đến 65 tuổi.
DNA từ cả hai nhóm đã được thu thập để đo telomere.
Các nhà khoa học phát hiện ra rằng, nhóm những người thiền định có chiều dài telomere dài hơn và mật độ telomere ngắn thấp hơn so với nhóm những người không thiền định.
Nhóm những người thiền định có chiều dài telomere trung bình là 10.82 kb (kilobyte) so với những người không thiền định, chiều dài telomere là 9.94 kb.
Ngoài ra, mật độ telomere ngắn thấp hơn đáng kể ở nhóm thiền định so với nhóm không thiền định.
18 nghiên cứu khác gần đây đã kiểm tra mối quan hệ giữa thiền định và độ dài telomere. Một nghiên cứu khác cũng tìm thấy các telomere dài hơn ở những người thiền định so với những người không thiền định.
Phần còn lại của các nghiên cứu tập trung vào việc liệu thiền định có ảnh hưởng đến hoạt động của telomerase hay độ dài của telomere hay không.
Chín trong số 11 nghiên cứu về hoạt động của telomerase cho thấy thiền định đã làm tăng hoạt động của telomerase.
Tuy nhiên, chỉ có hai trong số chín nghiên cứu chứng minh chiều dài telomere tăng lên ở những người hành thiền. Ngoài đó ra, không có nghiên cứu nào khác cho thấy telomere có sự gia tăng về độ dài.
Tiến sĩ Epel cho biết: “Nhiều nghiên cứu về thiền định và các phương pháp thực hành cơ thể - tâm trí khác cho thấy chúng có thể làm giảm viêm hoặc biểu hiện gen liên quan đến viêm nhiễm”.
“Một số nghiên cứu cho thấy chúng tác động đến biểu hiện gen của các gen điều chỉnh ty thể, telomere hoặc telomerase. Bằng cách này, chúng có thể làm chậm quá trình lão hóa tế bào nếu kiên trì thực hành theo thời gian”.
Thiền định để lão hóa chậm hơn
Vậy thì, những nghiên cứu này có ý nghĩa gì đối với người bình thường? Bước đầu tiên chúng ta có thể thực hiện để có một cuộc sống khỏe mạnh hơn và tăng tuổi thọ là gì? Chúng ta nên thực hành loại thiền nào và thực hành trong bao lâu?
Tiến sĩ Epel nói: “Chánh niệm là bước đầu tiên trong nhiều cách bổ sung mà chúng ta có thể giảm căng thẳng. Nó giúp chúng ta chú ý đến cảm xúc của mình và điều chỉnh chúng tốt hơn (bằng cách đặt tên cho nó để chế ngự nó).
Chúng tôi nhận thấy căng thẳng khiến cơ thể cũng trở nên căng cứng. Khi ở trong môi trường dễ chịu, chúng ta có thể mở các giác quan và để cơ thể thư giãn”.
Epel cho biết: “Các bài tập về thể chất và tinh thần có thể giúp giảm viêm nhiễm”. Cô ấy nói rằng thực hành thiền định đúng đắn phụ thuộc vào những gì một người đang tìm kiếm và những gì họ thích.
“Mọi người đều có ý kiến riêng của mình, nhưng điểm chung là những gì tốt cho sức khỏe. Thiền định giúp chúng ta thở chậm lại. Chúng giúp khôi phục sự tập trung của một người. Chúng làm tăng hoạt động của hệ thần kinh đối giao cảm”.
Theo tiến sĩ Epel, hầu hết các nghiên cứu đề xuất thực hành thiền định hàng ngày ít nhất 20 phút, nhưng nói rằng bất kỳ thời lượng thiền định hàng ngày nào cũng có lợi.
“Thực tế, lời khuyên hiện tại là hãy làm bất cứ điều gì bạn sẽ làm – dù chỉ là 5 phút mỗi ngày. Điều đó cũng rất ý nghĩa!
Thời gian và khoảng thời gian tốt nhất cho bạn là duy trì một cách thường xuyên. Bạn có thể thay đổi trạng thái căng thẳng của cơ thể chỉ trong vài phút. Và vâng, càng lâu càng tốt”.
Theo The Epoch Times
Hoàng Tuấn biên dịch
