Đại dịch Covid-19 và cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu đã phơi bày mức độ phụ thuộc của các quốc gia khác vào Trung Quốc - công xưởng sản xuất hàng đầu thế giới. Kể từ năm ngoái, rất nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra về nỗ lực ‘thoát Trung’ nhằm giảm sự phụ thuộc của thế giới vào một quốc gia đơn nhất.
Liệu nỗ lực ấy có đang được tiến hành và mang lại kết quả?
Cho đến nay, nhiều số liệu cho thấy các quốc gia và công ty đang tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào Trung Quốc. Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào nước này đã tăng 19,6% trong 9 tháng đầu năm 2021 so với năm 2020. Đầu tư từ Đông Nam Á cũng như từ các nước thành viên của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) đóng góp phần lớn vào dòng vốn FDI này.
Trong khi đó, thương mại Mỹ - Trung đang bùng nổ. Trong 9 tháng đầu năm 2021, hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ tăng 19% và thâm hụt thương mại của Mỹ tăng 15% so với cùng kỳ năm 2020.
Tuy nhiên, các công ty công nghệ nước ngoài đang lần lượt rút khỏi Trung Quốc. Yahoo là công ty Mỹ mới nhất dừng dịch vụ của mình tại Trung Quốc với lý do “môi trường kinh doanh và pháp lý ngày càng có nhiều thách thức”.
Thông báo của Yahoo được đưa ra sau khi Microsoft tuyên bố vào tháng 10 rằng họ sẽ đóng cửa nền tảng mạng xã hội LinkedIn ở Trung Quốc. LinkedIn trước đó đã bị chỉ trích vì kiểm duyệt các nhà báo Mỹ, các học giả quốc tế, và các nhà hoạt động vì nhân quyền trên ứng dụng Trung Quốc của mình.
Twitter và Facebook đã bị cấm tại quốc gia này hơn một thập kỷ trước, còn Google thì đã rút khỏi Trung Quốc vào năm 2010.
Ông Dexter Roberts, thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương cho biết: “Trung Quốc hiện đang lựa chọn rất kỹ càng các nguồn vốn và đầu tư toàn cầu".
Phát biểu tại Diễn đàn Trung Quốc 2021 được thực hiện bởi Tổ chức Tưởng niệm Nạn nhân Chủ nghĩa Cộng sản, ông Roberts lưu ý rằng kể từ sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001, ĐCSTQ đã rất hoan nghênh nguồn vốn đầu tư nước ngoài nhằm đẩy mạnh sự phát triển của các ngành công nghiệp trong nước.
Nhưng giờ đây, Trung Quốc không còn thiết tha với những bí quyết công nghệ và nguồn vốn của phương Tây nhiều như trong quá khứ.
Trung Quốc đang trở nên độc lập hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Đây là kết quả của chiến lược “vòng tuần hoàn kép”, với tham vọng rằng Trung Quốc có thể tự cung tự cấp trong khi khiến các nước khác phụ thuộc nhiều hơn vào thị trường Trung Quốc.
Theo ông Stephen Ezell, Phó chủ tịch Quỹ Sáng tạo và Công nghệ Thông tin Mỹ, Trung Quốc đang ép buộc các công ty ngoại quốc rời bỏ lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, “nơi có các đối thủ cạnh tranh nội địa".
Ông cho biết thêm: “Nhưng họ vẫn đang cố gắng bắt kịp trong các lĩnh vực như chất bán dẫn và thiết bị sản xuất chất bán dẫn, do vậy, các lĩnh vực này vẫn hoan nghênh đầu tư nước ngoài".
Trong khi một số công ty công nghệ hàng đầu của Mỹ không còn được chào đón ở Trung Quốc thì các công ty bán dẫn Mỹ vẫn đang mở rộng quy mô hoạt động tại nước này. Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nguồn cung chất bán dẫn của Mỹ đã tăng lên đáng kể trong 5 năm qua.
Gần 73% sản lượng chip ở Trung Quốc đến từ các công ty không phải của Trung Quốc đang hoạt động tại nước này. Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ của các công ty nước ngoài vì chúng tiên tiến hơn so với công nghệ của các nhà sản xuất chip trong nước.
Bắc Kinh cũng đang mở rộng vòng tay chào đón các ngân hàng và quỹ đầu tư lớn của Mỹ. Các công ty Phố Wall đã và đang tăng dần sự hiện diện của họ tại Trung Quốc kể từ khi Bắc Kinh đồng ý mở cửa thị trường cho các tổ chức tài chính Mỹ vào năm 2020.
Ví dụ, BlackRock đã trở thành nhà quản lý tài sản toàn cầu đầu tiên được cấp phép để mở quỹ tương hỗ tại Trung Quốc trong năm nay. Goldman Sachs gần đây đã được chấp thuận có toàn quyền sở hữu doanh nghiệp chứng khoán tại quốc gia này.
Trong khi đó, các nỗ lực của Mỹ nhằm cải thiện chuỗi cung ứng trong lĩnh vực sản xuất đang dần dần có kết quả. Tổ chức phi lợi nhuận Reshoring Initiative ước tính, tới cuối năm 2021, các hoạt động dịch chuyển sản xuất về nước và các hoạt động đầu tư trực tiếp sẽ mang hơn 220.000 việc làm trở lại Mỹ, con số cao nhất trong các năm được ghi nhận cho đến nay.
Nhiều nhà máy đã và đang thay thế hàng công nghiệp nhập khẩu bằng các sản phẩm do Mỹ sản xuất.
Bà Nicole Wolter, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của HM Manufacturing có trụ sở tại Illinois, cho biết công ty của bà được hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển sản xuất về nước trong những năm gần đây. Bà đang chứng kiến nhu cầu mạnh mẽ đối với sản phẩm của công ty mình là linh kiện truyền tải điện, khi ngày càng có nhiều khách hàng cố gắng chuyển đơn đặt hàng về Mỹ.
Trong một cuộc phỏng vấn với NTD Business, bà Wolter nói rằng các đơn đặt hàng đã tăng lên từ 50 - 75%. Tuy nhiên, giống như nhiều nhà sản xuất Mỹ khác, công ty bà đang thiếu hụt trầm trọng lao động và nguyên liệu thô.
Bà nói: “Sáng kiến dịch chuyển sản xuất về nước là rất tuyệt vời. Nhưng hiện tại, chúng tôi đang phải làm việc thêm giờ chỉ để cố gắng đạt được tiến độ”.
-----
Tác giả Emel Akan là phóng viên đưa tin về chính sách kinh tế của Tòa Bạch Ốc tại Washington, D.C. Bà từng làm việc trong lĩnh vực tài chính với tư cách là chuyên viên đầu tư tại JPMorgan và là cố vấn tại PwC. Bà tốt nghiệp thạc sĩ quản trị kinh doanh tại Đại học Georgetown.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
