Nhiều blogger quân sự Nga đã viết rằng, với tốc độ hoạt động của các hệ thống phòng không anh hùng của Nga, chúng ta sẽ sớm mất đi lực lượng không quân của chính mình. Lý do là vì trong vòng 8 ngày, hệ thống phòng không Nga đã 2 lần bắn hạ máy bay chiến đấu của mình, trong đó có tiêm kích Su-35S tiên tiến nhất.
Vụ bắn hạ ‘vô tình’ đầu tiên xảy ra vào ngày 28/9, tại khu vực Tokmak rất gần tiền tuyến. Video trực tiếp cho thấy vụ nổ súng vô tình này xảy ra vào ban đêm, sau khi trúng đạn, một chiếc máy bay chiến đấu lao xuống đất như một quả cầu lửa. Được biết, đây là Su-35S tiên tiến nhất của Nga, có giá 43 triệu USD. Theo giá Su-35 bán cho Trung Quốc, một chiếc máy bay lên tới 80 triệu USD.
Đây đã là chiếc Su-35S thứ năm của Nga bị mất kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Mặc dù Nga từ chối xác minh công khai tin tức này, nhưng Bộ Quốc phòng Anh cho biết, theo thông tin cập nhật tình báo quốc phòng định kỳ, có độ tin cậy từ 80% đến 90% rằng một máy bay chiến đấu Su-35S đã bị phá hủy trong ngày 28/90. Ngày 30/9, một phóng viên người Anh đăng tải bức ảnh trên Telegram, được cho là mảnh vỡ của chiếc Su-35 bị bắn rơi.
Đây không phải là lần đầu tiên hệ thống phòng không Nga bắn hạ máy bay của chính mình, theo thống kê của Newsweek, tính đến tháng 8 năm nay, hơn 1/5 số tổn thất của Nga trên các loại máy bay ở tiền tuyến là do chính họ gây ra. Tất nhiên, điều này không chỉ bao gồm các cuộc tấn công ‘vô tình’ của hỏa lực mà còn bao gồm cả lỗi hệ thống, lỗi phi công, v.v.
Vụ tai nạn thứ hai xảy ra vào ngày 6/10. Địa điểm xảy ra tai nạn là ở Mariupol. Chiếc máy bay bị rơi lần này vẫn là Su-35 của Nga nhưng có thể phi công đã thoát nạn. Mariupol cách tiền tuyến hơn tám mươi km, hiển nhiên có nhiều khả năng bị hệ thống phòng không của Nga bắn hạ.
Các cuộc tai nạn ‘vô tình’ thường xuyên xảy ra ở Nga cho thấy không có sự xác định rõ về bạn hay thù giữa lực lượng phòng không và không quân. Đối với lực lượng phòng không, họ có thể nhìn thấy máy bay bay qua nhưng không biết là địch hay của mình nên không có gì ngạc nhiên khi xảy ra tấn công nhầm.
Xe tăng chiến đấu chủ lực M1 cũng vô tình bị bắn cách đây 30 năm
Trên thực tế, trong các cuộc chiến tranh trước đây, thương tích do tai nạn cho chính người dân của mình thường xuyên xảy ra. Lấy Chiến tranh vùng Vịnh làm ví dụ, xe tăng chiến đấu chủ lực M1 Abrams không có thành tích bị kẻ thù tiêu diệt nhưng lại có thành tích bị chính người dân của mình tiêu diệt. Trong suốt Chiến tranh vùng Vịnh, Hoa Kỳ phải chịu tổng cộng 35 người thiệt mạng do hỏa lực, chiếm 24% tổng số thương vong. Điều này chủ yếu là do khoa học công nghệ những năm 1990 không thể so sánh với ngày nay, khi đó hệ thống định vị toàn cầu vẫn là một sản phẩm hoàn toàn mới và tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ mới được đưa vào sử dụng.
Lấy một ví dụ khác từ Chiến tranh vùng Vịnh, trong Chiến tranh vùng Vịnh, Mỹ đã điều động nhiều tàu sân bay phối hợp hoạt động với Không quân, Hải quân sử dụng máy bay chiến đấu F-14 Tomcat, hình dáng đẹp đẽ và vẻ ngoài hào hùng. Chúng cũng được tất cả những người hâm mộ quân đội yêu thích. Không quân sử dụng chủ yếu là máy bay chiến đấu F-15. Nhưng khi nhìn vào hồ sơ chiến đấu của toàn bộ Chiến tranh vùng Vịnh, F-14 gần như không có chiến tích gì và chỉ bắn hạ được 1 trực thăng, trong khi đó F-15 của Không quân Mỹ đã bắn rơi 34 máy bay Iraq, thậm chí F-15 của Saudi Arabia đã bắn hạ 2 máy bay địch.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến điều này, trong đó nguyên nhân chính là do Chiến tranh vùng Vịnh là một hoạt động chung của nhiều quốc gia, ngoài Mỹ còn có các đồng minh như Ả Rập Saudi, Anh, Pháp. thời điểm đó không thể tiến hành nhận dạng bạn hay thù ở tầm xa. Nói chính xác là vào thời điểm đó, Hải quân Mỹ không có tiền để nâng cấp radar của F-14 để nó có khả năng NCTR. Cái gọi là NCTR là viết tắt của nhận dạng mục tiêu không hợp tác, mà mọi người gọi là hệ thống nhận dạng bạn hay thù.
F-14 chỉ có thể tấn công mục tiêu sau khi xác nhận nó bằng mắt thường. Điều này đã trói chân F-14 rất nhiều, đặc biệt là tên lửa không đối không tầm xa "Phoenix" được F-14 trang bị có tầm bắn hơn 200 km và thể hiện sự xuất sắc trong Chiến tranh Iran-Iraq. Tuy nhiên, do không có hệ thống nhận dạng bạn hay thù nên F-14 gần như không làm được gì.
Chính vì chưa có hệ thống nhận dạng bạn hay thù phù hợp nên khi Không quân và Hải quân Mỹ giao nhiệm vụ, phần lớn nhiệm vụ của F-14 là tuần tra, trong khi nhiệm vụ tấn công nhiều hơn được giao cho tiêm kích F-15.
Qua những bài học rút ra từ Chiến tranh vùng Vịnh 30 năm trước, chúng ta có thể rút ra hai kết luận:
Thứ nhất, hệ thống nhận dạng bạn hay thù là cực kỳ quan trọng trong chiến tranh hiện đại. F-14 là một máy bay chiến đấu xuất sắc, được trang bị tên lửa tầm xa "Phoenix". Không có máy bay chiến đấu thứ hai trong toàn bộ hệ thống của Đồng minh có tầm bắn như vậy, nhưng vì F-14 không có hệ thống nhận dạng bạn hay thù nên nó có thể ở lại phía sau và chịu trách nhiệm tuần tra. Đừng ra tiền tuyến, nếu không bạn có thể bắn hạ nhiều người của mình hơn là kẻ thù.
Thứ hai, chúng ta có thể thấy sức mạnh công nghệ mạnh mẽ của Mỹ: Trong Chiến tranh vùng Vịnh 30 năm trước, F-15, F-18 và các máy bay chiến đấu khác đã được trang bị hệ thống nhận dạng bạn hoặc thù. Không quân và Lục quân đều có hệ thống nhận dạng bạn hay thù. Xe tăng chiến đấu chủ lực M1 của Mỹ chưa bao giờ bị quân Iraq tiêu diệt trên chiến trường.
Trong toàn bộ Chiến tranh vùng Vịnh, quân đội Mỹ đã đầu tư hơn 1.000 xe tăng chiến đấu chủ lực M1, chỉ có 23 xe tăng bị hư hỏng, trong đó có 9 xe bị phá hủy hoàn toàn và không thể sửa chữa, 9 xe tăng này không bị quân Iraq bắn, 7 xe bị phá hủy mà vô tình bị lực lượng của quân đồng minh tấn công, hai chiếc xe tăng còn lại mắc kẹt trong cát trong trận chiến và không thể di chuyển, không thể giải cứu và bị chính quân đội Mỹ cho phá hủy. Một mặt có thể thấy xe tăng M1 của Mỹ có ưu thế áp đảo và thành tích ấn tượng trong Chiến tranh vùng Vịnh, mặt khác cũng có thể thấy mối đe dọa lớn nhất đối với quân đội Mỹ không phải là quân Iraq mà là chính đội quân của mình. Trong suốt Chiến tranh vùng Vịnh, 146 lính Mỹ đã thiệt mạng trong khi chiến đấu, 35 người trong số họ vô tình bị thương do chính hỏa lực của mình.
Sau Chiến tranh vùng Vịnh, người Mỹ ngay lập tức lắp đặt hệ thống nhận dạng bạn hay thù trên xe tăng chiến đấu chủ lực M1. Đến Chiến tranh Iraq năm 2001, tỷ lệ thiệt hại do tai nạn của nó đã giảm đáng kể.
Quân đội Nga vô tình bắn rơi máy bay của mình và vẫn tiếp tục cho đến ngày nay
Người ta nói rằng Mỹ tiêu diệt Iraq vì người Iraq quá yếu. Khi Nga đang tấn công Chechnya, Chechnya là một khu vực nhỏ, Nga phải hai lần tấn công mới đánh bại được, lần đầu tiên bị đánh tan tành, lần thứ hai bị tổn thất nặng nề.
Khi đến Georgia năm 2008, một quốc gia nhỏ bé như Georgia, Nga phải mất 5 ngày mới chiếm được Nam Ossetia nhưng mất 6 máy bay, trung bình mỗi ngày mất 1,2 máy bay, một trung tướng của nước này cũng bị thương. Sáu máy bay bị mất, ba trong số đó bị hệ thống phòng không của chính họ bắn hạ.
Theo khảo sát dữ liệu do quốc phòng Moscow công bố, máy bay chiến đấu đầu tiên bị mất trong cuộc xung đột là máy bay cường kích Su-25BM, bị tên lửa phòng không di động bắn hạ ở Nam Ossetia hôm 8/8, tất nhiên là loại tên lửa di động của Nga. Chiếc máy bay thứ hai vẫn là Su-25, chiếc Su-25SM gần như không thể trở về nhà sau khi một động cơ bên cánh trái bị phá hủy, khiến Nam Ossetia nhầm chiếc máy bay này là máy bay của Gruzia. Vụ nổ súng vô tình gần đây nhất xảy ra vào ngày 11/8, khi lực lượng Nga ở Georgia một lần nữa bắn hạ máy bay chiến đấu của chính mình, vì lầm tưởng máy bay chiến đấu của đối phương.
Bạn thấy đấy, quân đội Nga có một truyền thống tốt đẹp và vẻ vang là bắn hạ máy bay của chính mình, và đó không phải là điều chỉ xuất hiện trong cuộc chiến Ukraine này.
Nga có thiết bị nhận dạng bạn hay thù không? Nga đã phát triển nhiều hệ thống nhận dạng bạn hay thù trong 30 năm qua. Tuy nhiên, có một vấn đề là Nga rất có thể không có đủ kinh phí để trang bị cho quân đội của mình hệ thống nhận dạng trên quy mô lớn, đặc biệt là lực lượng phòng không của lục quân.
Viện nghiên cứu Liên hợp Hoàng gia Anh đã công bố báo cáo về cuộc chiến Ukraine vào cuối năm 2022, bài báo cáo có tên "Bài học kinh nghiệm từ cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine truyền thống của Nga". Báo cáo cũng tóm tắt tình hình trên toàn chiến trường châu Âu từ tháng 2 đến tháng 7/2022.
Trong báo cáo, có một chương tập trung về vấn đề xác định bạn hay thù của lực lượng phòng không và không quân Nga. Ba ngày trước khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine, trong vòng 72 giờ, lực lượng phòng không Nga không được đưa vào sử dụng chiến đấu, cho phép Không quân Ukraine điều động MiG-29 và Su-27 cạnh tranh ưu thế trên không với Không quân Nga. .
Nga có một số lượng lớn các đơn vị tên lửa đất đối không, tên lửa phòng không S-300, S-400 và Tor di chuyển cùng quân đội. Tại sao lực lượng phòng không Nga không có hành động gì trong ba ngày đầu cuộc chiến? Sở dĩ như vậy là do Bộ Quốc phòng Nga cho rằng sau ngày không kích đầu tiên, lực lượng không quân Ukraine đã bị Nga tiêu diệt trên mặt đất, những người bay trên bầu trời phải là máy bay Nga nên lực lượng phòng không không nên nổ súng trên không trung, nếu không thì họ đều đang đánh bại chính người của mình.
Ba ngày sau, Bộ Quốc phòng và Không quân Nga phục hồi và phát hiện ra rằng Lực lượng Không quân Ukraine chưa bị tiêu diệt trên mặt đất, họ vẫn bay trên bầu trời và bắn rơi một số máy bay Nga. Vào thời điểm này, lực lượng phòng không Nga đã thay đổi hướng dẫn chiến đấu và có thể tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào máy bay trong khu vực phòng thủ. Điều này thật tồi tệ, không chỉ máy bay Ukraine bị bắn hạ mà cả máy bay chiến đấu của Nga cũng vậy. Đây là lý do tại sao vào đầu cuộc chiến năm ngoái, chúng tôi đã đề cập đến nhiều trường hợp máy bay chiến đấu của Nga bị hệ thống phòng không của chính họ bắn hạ.
Vì sao quân đội Nga thường xuyên bắn rơi chiến đấu cơ của mình?
Từ những phân tích này, chúng ta có thể thấy rằng vào thời kỳ đầu của cuộc chiến Ukraine, Lực lượng Phòng không và Không quân Nga không có khả năng nhận dạng đầy đủ và khả thi về hệ thống bạn hay thù.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở Ukraine. Báo cáo của Viện nghiên cứu Liên hợp Hoàng gia Anh cũng đề cập rằng lực lượng phòng không của Không quân Ukraine không thể xác định được liệu máy bay đang bay trên không là máy bay Nga hay Ukraine. Vì vậy, phương pháp được Ukraine áp dụng là phòng thủ theo từng phần. Ở một số khu vực, lực lượng phòng không được giao hoàn toàn cho lực lượng phòng không mặt đất và không quân sẽ không tham gia, trong khi ở những nơi khác, Không quân Ukraine sẽ chịu trách nhiệm đánh chặn.
Vì vậy, sau chiến tranh, mọi người phát hiện ra một tình huống, trên không phận Ukraine, số lượng máy bay Nga điều động ngày càng ít. Sau này Không quân Ukraine không sử dụng nhiều máy bay nữa. Dù sao không ai có thể biết ai đang bay trên bầu trời, vì vậy mọi người đều ngừng bay.
Rõ ràng, từ Chiến tranh Chechnya, Chiến tranh Gruzia đến Chiến tranh Ukraine hiện tại, lẽ ra Nga nên phát triển và đưa vào sử dụng hệ thống nhận dạng bạn hay thù trong Lực lượng Không quân, nhưng hệ thống nhận dạng bạn hay thù giữa lực lượng phòng không và không quân, có lẽ hoàn toàn không tồn tại,
Trong Chiến tranh vùng Vịnh, tất cả các cuộc tấn công ‘vô tình’ của lực lượng Đồng minh đều xảy ra trong vùng chiến sự. Tuy nhiên, cuộc tấn công ‘vô tình’ xảy ra ở Nga lần này không phải ở vùng chiến sự mà là trên lãnh thổ của Nga. Chiến tranh vùng Vịnh diễn ra cách đây 30 năm, trình độ tác chiến điện tử chưa như bây giờ, tuy nhiên, dù truyền thông đã đưa tin rõ ràng rằng Nga có hệ thống nhận dạng nhất định là bạn hay thù, những cuộc tấn công vô tình như vậy vẫn xảy ra, điều đó đủ để chứng minh rằng, thứ nhất, Nga tuyên truyền sai lầm, thứ hai là trình độ chiến đấu thực tế của Nga kém đến mức nào.
Theo Chu Tử Định - The Epoch Times
Lý Ngọc biên dịch
