Có những điểm hợp lý và không hợp lý trong lập luận của 'Mr Bean' về xe điện. Dù sao đi nữa, việc liệu xe điện có góp phần chống biến đổi khí hậu hay không vẫn là điều cần phải bàn cãi.
Ông Rowan Atkinson - người đóng vai Mr. Bean - có nhiều kinh nghiệm với xe điện (EV) hơn hầu hết mọi người.
Là một người đam mê và sở hữu xe hơi, một người sớm sử dụng xe điện và từng học ngành kỹ thuật điện và điện tử (trước khi theo đuổi sự nghiệp giải trí), ông ấy chắc chắn có những ý kiến thể hiện sự hiểu biết.
Ông Atkinson viết trên tờ The Guardian rằng ông ấy ngày càng cảm thấy bị lừa bởi xe điện và rằng chúng “không phải là phương thuốc thần cho vấn đề môi trường [thứ mà chúng] được tuyên bố là như vậy”.
Nếu ông ấy được cho biết rằng xe điện là phương thuốc thần - một giải pháp đơn nhất giải quyết tác động môi trường của các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch - thì chắc chắn ông ấy đã bị lừa!
Tối đa thì, các phương tiện điện khí hóa chỉ được coi là một phần của giải pháp lớn hơn, ngay cả bởi những người ủng hộ cho chúng.
Nếu chúng ta chỉ tập trung vào “những gì thoát ra từ ống xả”, thì tất nhiên xe điện sẽ là liều thuốc chữa bách bệnh.
Rốt cuộc, chúng không có ống xả, vì vậy chúng có lượng khí thải “bằng không”! Nhưng bức tranh lớn hơn là quan trọng. Biến đổi khí hậu, nếu nó là một vấn đề, thì nó là một vấn đề toàn diện. Bất kỳ giải pháp có ý nghĩa nào cũng phải mang tính tổng thể.
'Mr. Bean' nói rằng việc sản xuất xe điện, pin và tất cả cơ sở hạ tầng sạc cần thiết đều liên quan đến việc sử dụng năng lượng và vật liệu. Và trừ khi năng lượng và vật liệu đó có thể tái tạo được, còn không thì ta sẽ phải gánh chịu một thiệt hại lớn từ những lợi ích của xe điện.
Điểm này đúng một nửa.
Nó có giá trị vì nó thực sự cho thấy rằng xe điện không phải là thuốc chữa bách bệnh. Xe điện là một phần và phụ thuộc vào mạng lưới các ngành công nghiệp cùng nhau tạo nên kết cấu của nền văn minh hiện đại.
Xe điện sẽ không tự mình loại bỏ tất cả khí thải trong khí quyển từ ngành công nghiệp xe cộ. Xe điện được làm từ vật liệu và những vật liệu đó lại yêu cầu năng lượng và vật liệu từ hành tinh này để tạo ra chúng.
Tuy nhiên, luận điểm này không hợp lý vì điều tương tự cũng đúng với ô tô chạy bằng xăng và do đó, nó khó có thể là điểm so sánh. Bất kỳ kỹ sư nào có nhận thức về biến đổi khí hậu sẽ khẳng định một cách hợp lý rằng chúng ta phải bắt đầu từ đâu đó.
Điểm quan trọng hơn, mà Mr Bean chỉ lướt qua, là câu hỏi: điện từ đâu ra?
Nếu điện là từ nhiên liệu hóa thạch (phần lớn điện là như vậy), thì EV chỉ đơn giản là đổi ống xả của ô tô lấy ống xả của nhà máy điện. Nó vẫn đang sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Vì vậy, xe điện chỉ mang tính tái tạo chừng nào nguồn điện được sử dụng để sạc chúng cũng mang tính tái tạo. Trong khi đó, nguồn điện này chỉ mang tính tái tạo đôi chút.
Ở một số khu vực, khoảng 30% điện năng là từ các nguồn tái tạo, mặc dù mức trung bình toàn cầu là khoảng 10%.
-
- Xe điện Tesla Model 3 được ra mắt trong sự kiện ra mắt chính thức của Tesla tại Bangkok, Thái Lan, vào ngày 07/12/2022. (Ảnh: LILLIAN SUWANRUMPHA/AFP qua Getty Images)
Chi phí của việc sử dụng xe điện
So với xe chạy bằng xăng và dầu diesel, xe điện có thể mang lại 2 lợi ích cho cuộc chiến chống “biến đổi khí hậu”.
Đầu tiên, bằng cách sử dụng năng lượng tái tạo.
Thứ hai, bằng cách sử dụng ít năng lượng hơn (hãy nhớ rằng người ta phải tính đến tất cả tổn thất năng lượng khi truyền năng lượng từ nhà máy điện sang ô tô).
Nếu xe điện hiệu quả hơn theo cách thứ hai này, thì cuối cùng chúng có thể sẽ trở nên tiết kiệm chi phí hơn và mọi người sẽ tự nguyện sử dụng chúng - không cần chính sách của chính phủ.
Vấn đề kế tiếp mà một người quan tâm về biến đổi khí hậu nên xem xét (một cách toàn diện) là nơi mà các nỗ lực ứng phó với khí hậu của chúng ta sẽ đạt hiệu quả cao nhất.
Điều này ít được chú ý hơn vì hầu hết các mô hình biến đổi khí hậu đều mang tính báo động và các phản ứng cũng như luận điệu liên quan là thiếu thận trọng. Thay vì ưu tiên các phản ứng khí hậu có lợi nhất, họ dự định làm mọi thứ, mọi nơi, tất cả cùng một lúc.
Nhưng câu hỏi này là một câu hỏi quan trọng đối với những người có đầu óc thực tế - những người coi các mô hình không phát thải như là khoa học viễn tưởng và lo lắng về việc nhấn chìm nền kinh tế hơn là sự biến mất của các đảo ở Thái Bình Dương.
Các chính sách áp dụng EV hiện tại sẽ yêu cầu việc xây dựng cơ sở hạ tầng nhanh chóng ở mọi quốc gia. Hơn nữa, nó đòi hỏi sự gia tăng với quy mô khổng lồ trong sản xuất pin.
Tuy nhiên, đối với nhiều người điều khiển phương tiện cá nhân, những cục pin đó sẽ tiêu tốn rất nhiều thời gian không làm gì cả, vì phương tiện của họ chỉ được lái hai lần một ngày trong một khoảng cách tương đối ngắn.
Các nhà hoạch định chính sách về khí hậu đã nhắm đến các phương tiện cá nhân cho nỗ lực điện khí hóa, nhưng lĩnh vực này có phải là lĩnh vực tốt nhất để điều chỉnh hay không?
Có lĩnh vực nào khác mà họ có thể tác động với hiệu quả cao hơn và nên được ưu tiên không?
Nhiên liệu thay thế
-
- Biểu tượng hài kịch của Anh Mr. Bean tại Cung điện Buckingham để kỷ niệm 25 năm ra mắt vào ngày 04/09/2015. (Ảnh: Stuart C. Wilson /Getty Images cho Universal Pictures Home Entertainment)
Ông Atkinson tiếp tục nêu lên một quan điểm khác. Có cách nào tiết kiệm chi phí hơn điện khí hóa để làm cho phương tiện cá nhân mang tính tái tạo không?
Lập luận của ông ấy rằng “chúng ta cũng cần thừa nhận những chiếc ô tô hiện có là tài sản lớn mà chúng ta có” là rất hợp lý.
Sẽ là phản tác dụng nếu chúng ta phá hủy những chiếc xe cũ khi chúng vẫn còn tốt, chỉ vì chúng ta muốn thay thế chúng bằng những chiếc xe điện mới.
Như ông Atkinson đã nói, những chiếc ô tô hiện có đó đã “trả phí môi trường” - điều đó thực sự chỉ có nghĩa là chúng ta đã sử dụng năng lượng và vật liệu một cách không thể đảo ngược để tạo ra những chiếc ô tô đó.
Trên cơ sở này, ông lập luận rằng, chúng ta nên tìm cách tối ưu hóa tác động lên môi trường từ đội xe ô tô hiện có của mình, đó là lý do tại sao ông thảo luận về nhiều loại nhiên liệu thay thế khác nhau - tổng hợp và hydro. Ông ấy có lẽ nên nhắc đến “nhiên liệu sinh học”.
Dựa trên tình trạng công nghệ hiện tại, nhiều người sẽ tranh luận rằng, ông quá lạc quan về nhiên liệu thay thế. Hầu hết các loại nhiên liệu này đều khó sản xuất một cách hiệu quả và trong trường hợp hydro, nó sẽ đòi hỏi cơ sở hạ tầng nhiều hơn nữa.
Cá nhân tôi lạc quan về nhiên liệu sinh học về lâu dài, và điều này một lần nữa là do quan điểm tổng thể. Có rất nhiều cách khả thi để tạo ra nhiên liệu sinh học nhưng chúng chưa được khám phá ra.
Một lập luận phản bác bất ngờ được đưa ra bởi một người dùng Twitter có đầy đủ thông tin nhằm chống lại nhiên liệu tổng hợp. Người này cho rằng, chúng vẫn thải ra các chất gây ô nhiễm.
Đây là sự thật và nó chính là sự phản đối phổ biến đối với nhiên liệu sinh học và các loại nhiên liệu tái tạo khác. Nhưng nó thường không phải là một lập luận hợp lý bởi vì, một lần nữa, nó chỉ tập trung vào ống xả.
Trong khi các loại nhiên liệu thay thế thải ra CO2 và các “chất gây ô nhiễm” khác - nhìn một cách tổng thể, một chiếc ô tô chỉ đang trả lại CO2 cho môi trường.
Về các chất gây ô nhiễm như NOx (nitric oxide và nitrogen dioxide) - vâng, chúng được thải ra từ nhiên liệu tổng hợp và nhiên liệu sinh học - nhưng những chất gây ô nhiễm đó không tồn tại mức có vấn đề ngoài môi trường!
Với bộ chuyển đổi, các chất ô nhiễm như vậy có thể được kiểm soát. Trên thực tế, quá trình phân hủy các chất ô nhiễm này cũng đồng thời loại bỏ khí mê-tan khỏi khí quyển, điều này rất tốt theo nghiên cứu về biến đổi khí hậu.
Một lần nữa, từ góc độ hóa học khí quyển tổng thể, việc phát thải một số NOx thậm chí có thể mang lại lợi ích ròng (sau khi tính cả lợi ích và thiệt hại).
'Thời trang nhanh' đối với xe điện
Có một điểm yếu khác trong bài báo của ông Atkinson, một bài báo đáng lẽ đã có thể là một đóng góp thú vị cho công chúng.
Ông ấy chống lại văn hóa sở hữu ô tô “thời trang nhanh” khi nói về mô hình cho thuê ba năm.
Tuy nhiên, tôi không hoàn toàn đồng ý ở đây. Chúng ta không phá hủy những chiếc ô tô vẫn còn hoạt động, ở Vương quốc Anh, hầu hết ô tô đều kết thúc ở thị trường ô tô cũ, nơi một người mua khác sẽ mua chúng.
Điều quan trọng liệu những chiếc xe của chúng ta có được chế tạo để tồn tại lâu dài hay không.
Xe điện dường như là một giải pháp khá tốt ở khía cạnh này. Các nguồn trực tuyến cho ra kết quả khác nhau khi so sánh tuổi thọ của EV với ô tô truyền thống, tuy nhiên, tôi có thể nhận thấy từ góc độ cơ khí tại sao công nghệ điện có thể ít hao mòn hơn và do đó có thể tồn tại lâu hơn.
Cuối cùng, nó phụ thuộc vào thiết kế, cách sử dụng và bảo trì, nhưng trong bất kỳ trường hợp nào, một số xe điện đã chạy được quãng đường lên tới 300.000 dặm, vì vậy có những dấu hiệu cho thấy EV có tuổi thọ tốt.
Nhìn chung, việc xe điện có góp phần làm giảm biến đổi khí hậu hay không là điều còn phải bàn cãi. Và việc điều đó có quan trọng hay không cũng còn phải bàn cãi! [Liệu biến đổi khí hậu có là vấn đề có ý nghĩa?]
Điều quan trọng là chúng ta sẽ vô tình gây ra những tác động gì khi buộc mọi người mua chúng, thay vì để thị trường xe điện tự vận hành.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTD Việt Nam.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
Tác giả Peter Castle là một kỹ sư cơ khí người Úc có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dầu khí, năng lượng và các ngành công nghiệp chế biến khác.
