Những vết nứt khổng lồ chưa từng thấy ở Thung lũng Rift Đông Phi dường như đang làm tách đôi châu Phi. Một ‘cấu trúc' siêu nóng khổng lồ hình nấm đang trồi lên từ gần lõi Trái đất (Superplume) có thể chính là nguyên nhân của hiện tượng này.
Một cấu trúc đá siêu nóng khổng lồ hình nấm mọc lên từ gần lõi Trái đất (Superplume) có thể là nguyên nhân của những biến dạng bí ẩn liên quan đến vết nứt khổng lồ trên bề mặt hành tinh, dường như đang làm cho châu Phi tách thành hai lục địa, một nghiên cứu gần đây cho biết, theo Live Science.
Trên khắp hành tinh, những vết nứt lớn trên bề mặt Trái đất được gọi là rạn nứt lục địa đang xé toạc các vùng đất rộng lớn. Rạn nứt lục địa đang hoạt động lớn nhất là Rạn nứt Đông Phi, nơi có một mạng lưới các thung lũng dài khoảng 3.500 km, kéo dài từ Biển Đỏ đến Mozambique.
Sự rạn nứt lục địa được thúc đẩy bởi sự biến dạng của thạch quyển, lớp vỏ cứng ngoài cùng của hành tinh. Khi thạch quyển giãn ra mỏng đi, những phần nông nhất của nó có thể biến dạng theo nhiều cách khác nhau, từ tách rời ra như bột nhào cho đến vỡ vụn.
Hướng mà bề mặt Trái đất biến dạng tại các vết nứt lục địa thường vuông góc với chiều dài của vết nứt - hãy tưởng tượng hai nửa của một lục địa bị kéo ra xa nhau, đất ở khu vực đó bị kéo dài ra hoặc đứt gãy.
Sau khi kiểm tra Rạn nứt Đông Phi trong hơn 12 năm, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng sự biến dạng vuông góc — như tính toán — di chuyển về phía Đông và phía Tây. Tuy nhiên, họ cũng phát hiện ra sự biến dạng song song với vết nứt, di chuyển về phía Bắc. Những chuyển động bề mặt này "khá bất thường và chưa từng được quan sát thấy ở nơi nào khác", đồng tác giả của nghiên cứu D. Sarah Stamps, nhà địa vật lý tại Virginia Tech ở Blacksburg, nói với Live Science.
Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã phát hiện rằng một "cấu trúc" siêu nóng khổng lồ (Superplume), hình nấm đang trồi lên trên lớp phủ của Trái đất có thể giúp giải thích những biến dạng bí ẩn này.
Các nhà khoa học từ lâu đã biết về các cấu trúc chùm manti (mantle plumes) bao phủ trên Trái đất. Ví dụ, Iceland và các chuỗi đảo Hawaii và Galapagos được hình thành khi các mảng kiến tạo từ từ trồi lên trên nhờ các cấu trúc chùm manti, đốt cháy vật chất bên trên nó giống như một ngọn đuốc.
Các nhà nghiên cứu tập trung vào Superplume châu Phi, mọc bên dưới Tây Nam châu Phi và đi về phía Đông Bắc qua lục địa này, trở nên rộng hơn khi nó mở rộng về phía Bắc.
What are those huge, enigmatic blobs inside the Earth? I tried to make sense of our planet's inner puzzles: https://t.co/5TqlHtxH3d pic.twitter.com/QeMq4ak1mt
— Corey S. Powell (@coreyspowell) March 8, 2020
Các nhà khoa học đã sử dụng công nghệ GPS để theo dõi chuyển động bề mặt tại Rạn nứt Đông Phi với độ chính xác đến từng milimet. Họ cũng sử dụng các thiết bị địa chấn để phân tích các hướng mà lớp phủ đá từ từ chảy qua một khu vực rộng lớn.
Cuối cùng, các mô phỏng máy tính 3D được phát triển bởi tác giả chính của nghiên cứu Tahiry Rajaonarison, nhà địa vật lý tại New Mexico Tech ở Socorro, đã phân tích GPS và dữ liệu địa chấn để tìm ra hoạt động ngầm bên dưới Vết nứt Đông Phi.
Các mô hình 3D cho thấy các biến dạng bất thường song song với vết nứt có thể được thúc đẩy bởi dòng chảy lớp phủ về phía Bắc do ảnh hưởng của Superplume châu Phi.
Nói chung, "đối với tôi, ý nghĩa quan trọng nhất của những phát hiện này là cải thiện hiểu biết của chúng ta về cách các lục địa chia tách như thế nào", Rajaonarison nói.
Các nhà khoa học đã công bố phát hiện của họ vào ngày 27 tháng 3 trên Journal of Geophysical Research: Solid Earth (Tạp chí Nghiên cứu Địa vật lý: Trái đất rắn).
