Ngành công nghiệp điện ảnh của Trung Quốc đã không bùng nổ trở lại như mong đợi sau khi Trung Quốc dỡ bỏ các biện pháp hạn chế Covid. Kinh tế khó khăn, người dân hạn chế chi tiêu cho giải trí. Tuy nhiên, lý do sâu xa hơn là sự gia tăng kiểm duyệt và bầu không khí sợ hãi.
Tháng 6 là một tháng quan trọng đối với ngành điện ảnh Trung Quốc. Liên hoan phim quốc tế Thượng Hải hào nhoáng đã ra tuyên bố khẳng định sự phục hồi của ngành sau COVID. Trong khi đó, Liên hoan phim Quốc tế Làn sóng Mới của Hong Kong có giọng điệu nghiêm trọng hơn khi các nhà tổ chức khá thẳng thắn nói về sự kiểm duyệt của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Hai liên hoan đã mang đến một góc nhìn về một ngành công nghiệp vốn đã không bùng nổ trở lại như mong đợi khi Trung Quốc dỡ bỏ các biện pháp hạn chế COVID vào cuối năm ngoái.
Doanh số bán vé tăng đột biến trong dịp Tết Nguyên đán - ngay sau khi Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế zero-COVID-19 - đã khởi đầu một năm theo cách đầy hứa hẹn.
Kỳ nghỉ lễ Quốc tế Lao động kéo dài 5 ngày vào đầu tháng 5 của Trung Quốc thường mang đến sự thúc đẩy cho ngành công nghiệp điện ảnh. Tuy nhiên, giai đoạn này năm nay lại tỏ ra đáng thất vọng, khi phương tiện truyền thông nhà nước Sixth Tone đưa tin rằng các rạp chiếu chỉ kín chỗ một nửa hoặc còn trống, và doanh thu bán vé thấp hơn so với hai năm trước. Truyền thông Trung Quốc đưa tin lạc quan về doanh thu phòng vé nhưng số liệu cho thấy giá vé đã tăng cao hơn.
Các chuyên gia cho rằng sự phục hồi yếu ớt phản ánh những khó khăn kinh tế chung của Trung Quốc. Họ nói rằng một lý do sâu xa hơn là sự kiểm duyệt và bầu không khí sợ hãi.
-
- Người dân đi ngang qua một tấm áp phích của '1921', một bộ phim tuyên truyền về việc thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc, tại Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 28/06/2021. (Ảnh: Wang Zhao/AFP qua Getty Images)
Hoàng nhoáng và kiểm duyệt
Liên hoan phim quốc tế Thượng Hải, kết thúc vào ngày 18/06, đánh dấu năm thứ 25 với sự chú ý của công chúng. Nội dung chương trình rõ ràng tập trung vào Trung Quốc và các sáng kiến của nước này, với phần quốc tế của liên hoan ưu tiên cho các đề xuất từ các quốc gia thuộc Vành đai và Con đường. Các bộ phim Nga được quảng bá và liên hoan đã tổ chức tuần lễ khoa học viễn tưởng đầu tiên.
Trong khi đó, liên hoan phim Làn sóng mới lần thứ 17 của Hong Kong đã khai mạc vào ngày 09/06 và kéo dài đến ngày 02/07. Tại đây, các chủ đề phim mang tính cá nhân và có tính cộng hưởng với không khí của một thành phố đang chịu sự thống trị nặng nề của ĐCSTQ. Nhiều gia đình tan nát khi mọi người chạy trốn khỏi Hong Kong, và ký ức về các cuộc biểu tình năm 2019 vẫn còn đau đớn, cũng như COVID-19.
Tờ Wall Street Journal cho biết, nhiều bộ phim “phản ánh một cách tinh tế những tổn thương gần đây”. Một số bộ phim của liên hoan có hình ảnh bị bôi đen và âm thanh bị ngắt ở một số phần. “Đây KHÔNG phải là lỗi kỹ thuật”, những người tổ chức liên hoan cho biết. Chúng đã được thực hiện một cách có chủ ý sau khi các nhà kiểm duyệt yêu cầu cắt một số cảnh.
Phục hồi chậm chạp
Bất chấp sự hào nhoáng, rõ ràng là sự suy giảm kinh tế của Trung Quốc đã ảnh hưởng đến sự phục hồi của ngành công nghiệp điện ảnh. Doanh thu phòng vé nửa đầu năm 2023 chỉ đạt mức của năm 2016. Các nhà phân tích tin rằng tỷ lệ thất nghiệp và mức nợ cao của Trung Quốc đã khiến mọi người thận trọng hơn trong việc chi tiêu cho giải trí.
Theo trang tin tức Caixin Media của Trung Quốc, doanh thu phòng vé của Trung Quốc tính đến ngày 15/06 là khoảng 23,3 tỷ CNY (nhân dân tệ) (3,3 tỷ USD). Đó là mức tương đương với doanh thu phòng vé từ nửa đầu năm 2016 - 7 năm trước - tổng cộng là 24,3 tỷ nhân dân tệ (3,6 tỷ USD vào thời điểm đó).
Hơn nữa, doanh thu phòng vé năm nay chỉ bằng 36,8% tổng doanh thu phòng vé năm 2019 của Trung Quốc, ở mức 64,3 tỷ CNY (9,3 tỷ USD vào thời điểm đó).
Phản ánh xu hướng phòng vé quốc gia, hoạt động của nhiều công ty trong ngành điện ảnh đã phục hồi phần nào trong năm nay, nhưng tốc độ phục hồi chậm hơn dự kiến.
Ví dụ: China Film Co., Ltd. đã báo cáo rằng thu nhập hoạt động trong quý đầu tiên của năm 2023 là 1,5 tỷ CNY (khoảng 202 triệu USD).
Con số này đánh dấu mức tăng hàng năm từ con số 946 triệu CNY (khoảng 141 triệu USD) của năm 2022. Nhưng so với quý đầu tiên của năm 2019, khi nó kiếm được 2,2 tỷ CNY (khoảng 323 triệu USD), thì nó đã giảm gần 35%.
Nói tóm lại, mặc dù kết quả kinh doanh của China Film đã cải thiện đáng kể trong quý đầu tiên của năm nay, đạt khoảng 53%, nhưng vẫn có một khoảng cách đáng kể giữa tình hình tài chính năm nay và tình hình trước COVID.
-
- Khán giả xem phim tại rạp chiếu phim Oriental Movie Metropolis của Tập đoàn Wanda ở thành phố Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông vào ngày 27/04/2018. (Ảnh: Wang Zhao/AFP/Getty Images)
Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, việc thuộc sở hữu nhà nước sẽ có ích - ít nhất là tạm thời.
Năm chủ sở hữu hàng đầu của China Film đều là doanh nghiệp nhà nước, với cổ phần lớn nhất là China Film Group Corporation, công ty sở hữu hơn 67%.
Mặc dù nền kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn về tổng thể, nhưng quyền sở hữu nhà nước mang lại cho China Films - với tư cách là doanh nghiệp trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) - khả năng tiếp cận các nguồn lực và sự bảo vệ chống lại rủi ro mà các công ty điện ảnh khác không có, theo một báo cáo tháng 5 của Capital Securities .
Theo bảng xếp hạng ngành phim Trung Quốc của Sina Finance, mảng kinh doanh chính của China Film đứng thứ hai trong ngành sau doanh nghiệp tư nhân Wanda Film Holding Co., Ltd. Tuy nhiên, trong quý đầu tiên của năm 2023, Wanda Film đã báo cáo mức tăng trưởng doanh thu trong quý I chưa bằng 1/6 của China Film, ở mức 8,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nghệ thuật phản ánh cuộc sống
Sự phục hồi chậm chạp của ngành công nghiệp điện ảnh phản ánh sự suy yếu đang tiếp diễn của nền kinh tế Trung Quốc.
“Tỷ lệ thất nghiệp cao và nợ nần chồng chất đã góp phần khiến chi tiêu giải trí phục hồi chậm”, nhà bình luận chính trị tại Nhật Bản Qu Kai nói với The Epoch Times vào ngày 18/6.
Theo dữ liệu kinh tế tháng 5 do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố, tổng doanh số bán lẻ hàng tiêu dùng trong tháng 5 tăng 12,7% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn 5,6% so với tháng 4. Trong 5 tháng đầu năm 2023, đầu tư tài sản cố định quốc gia tăng 4,0% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn 0,7% so với tốc độ tăng 4 tháng đầu năm. Khi cả tăng trưởng đầu tư và tiêu dùng đều chậm lại, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên trong độ tuổi 16 - 24 đã tăng lên mức cao kỷ lục 20,8%.
-
- Người dân tham dự một hội chợ việc làm ở Hoài An, tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc, vào ngày 26/05/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
“Tiêu dùng sẽ đến từ đâu nếu thu nhập của người dân không tăng?” ông Li Yang, Chủ tịch Viện Tài chính & Phát triển Quốc gia Trung Quốc, đã nêu vấn đề này tại Diễn đàn Thượng đỉnh Núi Trường Bạch vào ngày 04/02.
“Nợ của người dân Trung Quốc quá cao”, ông Li nói. “Vấn đề nợ của Trung Quốc là một vấn đề đau đầu”. Ông Li giải thích rằng “Cứ 100 CNY [khoảng 14 USD] kiếm được thì 15 CNY [khoảng 2,10 USD] là để trả nợ”.
Như một ví dụ cực đoan, ông Li đã nói về 'những nô lệ thế chấp' của Trung Quốc, những người có thể phải dùng 50% thu nhập của họ để trả nợ nhà ở.
Các chuyên gia trong ngành cho biết, cùng với sự tắc nghẽn trong chi tiêu của người tiêu dùng, đầu tư vào ngành công nghiệp điện ảnh của Trung Quốc đang bị thu hẹp và những lý do không chỉ đơn thuần là kinh tế.
Ông Wang Changtian, chủ tịch của Enlight Media, cho biết tại diễn đàn khai mạc Liên hoan phim Quốc tế Thượng Hải vào ngày 10/06, ngành công nghiệp này đang mất dần các nhà đầu tư vì chính sách hiện hành về nội dung phim hạn chế các nhà sản xuất nội dung.
Thị trường điện ảnh Hong Kong suy yếu
Thị trường điện ảnh Hồng Kông đang suy yếu. Nó đã trở thành cái bóng của quá khứ. Thành phố chỉ sản xuất khoảng 30 bộ phim mới vào năm 2022. Trong khi đó, có thời điểm, nó từng chứng kiến hơn 200 bộ phim được sản xuất trong một năm, đạo diễn kiêm nhà biên kịch Hong Kong Jia Shengfeng cho biết trong liên hoan phim.
Một lý do hiển nhiên là việc “chảy máu chất xám” – sự bỏ chạy của những tài năng hàng đầu sang phương Tây. Đối với những người ở lại trong ngành, sản xuất phim đòi hỏi sự cân bằng tinh tế.
Một ví dụ về điều này là nhà làm phim Kiwi Chow, người có bộ phim tài liệu về phong trào phản kháng năm 2019, “Revolution of Our Times” [Cuộc cách mạng của thời đại chúng ta], được công chiếu lần đầu tại Cannes vào năm 2021 nhưng bị cấm chiếu ở Hong Kong. Sau đó, ông ấy không thể tìm được công ty sản xuất nào sẵn lòng tài trợ cho bộ phim mới của mình, “Say I Do To Me", cho dù bộ phim này không liên quan gì đến chính trị.
Ông Chow nói với những người tham dự tại một liên hoan phim ở London vào tháng 3 rằng, ông đã phải đối mặt với những rào cản về kinh phí, khó khăn khi thuê diễn viên và đặt địa điểm, trong khi các địa điểm yêu cầu đảm bảo rằng bộ phim “sẽ không vi phạm luật an ninh quốc gia”.
“[Ngành công nghiệp] phim của Hong Kong, với tư cách là thị trường nước ngoài của Trung Quốc, là một ví dụ tốt của sự thâm nhập và mặt trận thống nhất. Để chấp nhận vốn của Trung Quốc, bạn phải chấp nhận các yêu cầu chính trị của Trung Quốc”, ông Qu Kai nói.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
