Vào ngày 18 tháng 2 năm 2023, ngôi sao điện ảnh nổi tiếng Hollywood Tom Sizemore đột ngột qua đời vì chứng phình động mạch não, thông tin này đã tạo ra sự chú ý lớn từ người hâm mộ điện ảnh. Làm thế nào để ngăn ngừa và giảm nguy cơ phình động mạch cũng trở thành chủ đề được nhắc đến nhiều.
Theo thống kê của Tổ chức Chứng phình động mạch não Hoa Kỳ, gần 500.000 người trên toàn thế giới chết vì chứng phình động mạch não mỗi năm và một nửa trong số đó ở độ tuổi dưới 50.
Tại Hoa Kỳ, 6.7 triệu người bị chứng phình động mạch não chưa vỡ, hay cứ 50 người thì có 1 người mắc chứng phình động mạch não, và khoảng 30.000 người vỡ động mạch não mỗi năm, tức trung bình cứ sau 18 phút lại có một lần vỡ. Tỷ lệ nam nữ 2:3, nghĩa là phụ nữ dễ bị phình động mạch não hơn so với nam giới.
Chứng phình động mạch não được giải mã
Chứng phình động mạch não không phải là một loại khối u mà là một liên kết mỏng manh hoặc điểm yếu trên động mạch não. Các thành mạch máu bị suy yếu sẽ giãn ra hoặc chứa đầy máu, gây áp lực lên dây thần kinh hoặc mô não. Nguyên nhân của chứng phình động mạch não vẫn chưa được hiểu rõ và một số là do bẩm sinh.
Một khi động mạch bị vỡ, tràn máu vào các mô xung quanh, tạo ra cơn đột quỵ xuất huyết có thể dẫn đến tổn thương não, hôn mê và thậm chí tử vong.
Triệu chứng phình động mạch não
Hầu hết các chứng phình động mạch não đều không có triệu chứng, chúng chỉ được phát hiện khi kiểm tra CT hoặc MRI để tìm các vấn đề về não khác.
Ở một số người, chứng phình động mạch não tăng kích thước theo thời gian và có thể chèn ép các dây thần kinh trong hộp sọ gây liệt một bên mặt, đồng tử giãn, nhìn mờ, nhìn đôi hoặc các triệu chứng thần kinh khác.
Nếu động mạch não bị vỡ và máu chảy vào khoang dưới nhện (khoang chứa dịch não tủy, nằm giữa màng mềm và màng nhện - PV), thì các triệu chứng như nhức đầu dữ dội, cứng cổ, buồn nôn và nôn sẽ xảy ra. Lúc này, cần phải phẫu thuật cấp cứu ngay lập tức, vì nó nguy hiểm đến tính mạng.
Nhóm có nguy cơ cao mắc chứng phình động mạch não
Ai có nguy cơ mắc chứng phình động mạch não cao nhất? Các quan sát tại chỗ trong thời gian dài đã phát hiện ra rằng các tổn thương mạch máu bất thường, chẳng hạn như bệnh mạch máu amyloid hoặc xơ vữa động mạch não, có khả năng khiến các tổn thương bất thường ở thành động mạch não phát triển thành chứng phình động mạch.
Và ngoài yếu tố tiền sử bệnh lý phình mạch não, những người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao cũng có thể gặp bất thường ở động mạch não, do tích tụ lâu ngày.
Ở những người nghiện thuốc lá và/hoặc nghiện rượu, sự kích thích của nicotin và rượu có thể gây co thắt mạch dẫn đến những bất thường ở thành mạch máu và dễ gây phình động mạch não.
Cách phòng ngừa chứng phình động mạch não
Chứng phình động mạch não gần như không thể ngăn ngừa và những người thường xuyên bị đau đầu nên đi khám càng sớm càng tốt để xác định nguyên nhân.
Tiến sĩ Lu Huizong, chuyên gia phẫu thuật thần kinh tại Bệnh viện Shuang Ho thuộc Bộ Y tế và Phúc lợi Đài Loan cho biết, muốn biết mình có bị phình động mạch não hay không, bạn cần đi kiểm tra thường xuyên, đặc biệt với những người bị huyết áp cao và có tiền sử đau đầu. Khoảng 90% bệnh nhân phình mạch não chưa vỡ không có triệu chứng lâm sàng, vì vậy nên bổ sung thêm các hạng mục kiểm tra hình ảnh mạch máu não khi khám định kỳ.
Ngoài ra, hãy chú ý đến chế độ ăn uống. Bác sĩ Lu gợi ý rằng những người có nguy cơ cao mắc chứng phình động mạch não nên bổ sung đủ vitamin chống oxy hóa (vitamin C và E), phức hợp vitamin B, flavonoid và axit béo Omega-3, đồng thời hạn chế uống caffein và rượu.
Chế độ ăn uống hàng ngày nên dựa trên trái cây và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và cá. Chế độ ăn Địa Trung Hải và chế độ ăn DASH đều có tác dụng chống viêm và có thể được sử dụng để ngăn ngừa sự hình thành và vỡ phình động mạch não.
Dầu cá rất giàu axit béo không bão hòa đa Omega-3 như EPA và DHA, có thể làm chậm quá trình oxy hóa và ngăn ngừa tổn thương collagen mạch máu và các yếu tố khác. Đồng thời, kiểm soát huyết áp hợp lý, bỏ thuốc lá, tránh uống nhiều rượu bia luôn là những biện pháp tốt để giảm nguy cơ vỡ phình mạch não.
Theo Kane Zhang từ The Epoch Times
Hoàng Tuấn biên dịch
