Các chuyên gia tại sự kiện trực tuyến của Viện Hudson hôm 11/01 đã đánh giá, việc quản lý tài khóa yếu kém, cùng việc Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ngày càng trở nên độc tài, đang nhanh chóng làm suy yếu những tiến bộ kinh tế và xã hội mà Trung Quốc đã đạt được trong những năm trước đây, đồng thời tạo tiền đề cho đói nghèo và bất ổn xã hội gia tăng trên khắp đất nước tỷ dân.
Sự kiện trực tuyến “Liệu Trung Quốc có đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế?” có sự tham gia của ông Thomas Duesterberg - một thành viên cấp cao của Viện Hudson, và ông Leland Miller - Giám đốc điều hành của China Beige Book International. Viện Hudson là một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington.
Nhìn vào Trung Quốc ngày nay, ông Duesterberg chỉ ra một vài điểm ‘ung nhọt’ mà ĐCSTQ đã chứng tỏ là không đủ năng lực để tự giải quyết.
Một trong những vấn đề lớn nhất là khủng hoảng nhân khẩu học của Trung Quốc. Quốc gia này đang trải qua quá trình mà ông Duesterberg gọi là già hóa dân số nghiêm trọng, trong đó số lượng nam giới và nữ giới trong độ tuổi lao động được dự đoán sẽ giảm mạnh trong thành phần dân số trong những năm tới. Đến năm 2050, ông Duesterberg dự đoán, nửa tỷ người Trung Quốc sẽ trên 60 tuổi và nhiều người sẽ cần được hỗ trợ thông qua hệ thống phúc lợi xã hội vốn đã chịu nhiều căng thẳng. Hệ thống đó không chỉ kém phát triển khi so sánh với các mạng lưới phúc lợi xã hội ở các nước phương Tây, mà còn bị chính quyền bỏ bê.
Vấn đề này còn bị làm trầm trọng hơn bởi bất bình đẳng với vô số dạng thức.
Ông Duesterberg nói, “có sự phân bổ thu nhập không đồng đều theo cả chiều dọc (vertical income distribution) và cả khu vực địa lý. IMF đã lưu ý trong một bài báo cách đây vài năm rằng, từ một trong những nền kinh tế phân bổ thu nhập bình đẳng nhất vào năm 1990, Trung Quốc hiện có bất bình đẳng thu nhập cao hơn hầu hết các quốc gia, trong đó bất bình đẳng ở khu vực thành thị tăng mạnh. Sự bất bình đẳng này còn lan rộng đến hệ thống giáo dục, việc làm, và cơ hội cho phụ nữ”.
Ông Duesterberg trích dẫn số liệu thống kê tại Trung Quốc, phụ nữ hiện chỉ chiếm khoảng 5% tổng số thành viên của Ủy ban Trung ương ĐCSTQ, cơ quan ra quyết định cấp cao gồm 205 thành viên, và nhận mức lương chênh lệch rõ rệt.
Góp phần làm phức tạp thêm bức tranh kinh tế trong dài hạn là sự suy thoái môi trường tự nhiên của Trung Quốc. Không khí, nước và đất ngày càng trở nên ô nhiễm trong bối cảnh Bắc Kinh mạnh tay kiểm soát các hệ thống sông ngòi của Trung Quốc. Ngoài ra, cũng theo ông Duesterberg, đối với tất cả các nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước này, việc quản lý yếu kém ở cấp cao nhất đã góp phần làm suy yếu khả năng tự cung tự cấp nói chung của Trung Quốc về lương thực, năng lượng và khoáng sản.
-
- Hệ thống xả nước bẩn ở mỏ đồng Zijin, Shanghang, Trung Quốc, hôm 13/07/2010. Sông Ting, một tuyến đường thủy chính ở tỉnh Phúc Kiến, đông nam Trung Quốc, đã bị làm cho ô nhiễm. (Ảnh: STR / AFP / Getty Images)
Ưu tiên Doanh nghiệp Nhà nước
Tất cả những vấn đề kể trên cũng là quá khó để giải quyết ngay cả ở một quốc gia sở hữu bộ máy lãnh đạo có năng lực tốt và hoạt động minh bạch. Ông Duesterberg nói, chủ nghĩa độc tài toàn trị ngày càng gia tăng ở chính quyền ông Tập Cận Bình và xu hướng ủng hộ các doanh nghiệp nhà nước thân hữu và kém cỏi, đồng thời gạt bỏ những người chơi thuộc khu vực tư nhân, đang làm trầm trọng thêm những yếu kém của kinh tế và xã hội tại quốc gia đông dân nhất thế giới.
Ông cho biết, “các ước tính cho thấy doanh nghiệp tư nhân thuộc sở hữu nhà nước trong các lĩnh vực công nghiệp của Trung Quốc chỉ có năng suất bằng khoảng 20% so với các công ty trong các nền kinh tế tiên tiến của phương Tây. Ông Tập Cận Bình cũng đề cao vai trò của các quan chức ĐCSTQ trong ban quản lý công ty. Mục tiêu của ban lãnh đạo thường là thúc đẩy chính trị hơn là nâng cao hiệu quả kinh tế”.
Việc đàn áp các nguồn tin tức độc lập là một phần thuộc đường lối độc đoán của chính quyền, khiến Trung Quốc rơi vào tình thế bất lợi hơn nữa khi cạnh tranh với các nước khác. Ông Duesterberg nói, ông Tập không chỉ ác cảm với các tập đoàn lớn và thành công như Alibaba, mà còn với các công ty bùng nổ trên thị trường kỹ thuật số và đã sẵn sàng phát triển trong các lĩnh vực như trò chơi điện tử, chia sẻ xe cộ và chăm sóc sức khỏe.
Ông nói, nhìn các xu hướng này một cách tổng thể, không thể nghi ngờ gì về tác động của chúng trong việc làm đình trệ nền kinh tế Trung Quốc. Theo số liệu của ông Duesterberg, Trung Quốc phải chi từ 7-9 CNY cho mỗi đồng CNY mà họ hy vọng đạt được trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Ông cho biết, trong những năm bùng nổ của thập niên 1990, con số tương ứng là 1-2 CNY cho mỗi 1 CNY tăng trưởng trong GDP.
Ông Duesterberg lưu ý, tỷ lệ vốn/sản lượng (hay hệ số sử dụng vốn) đang giảm dần được cho là đã dẫn đến mức nợ công và nợ tư nhân tăng vọt ở Trung Quốc.
“Vào những năm 1990, Bắc Kinh bắt đầu cho phép bán đất. Chính quyền địa phương đã nắm bắt cơ hội này và tạo ra sự bùng nổ trong phát triển bất động sản, qua đó giúp họ đạt được một số mục tiêu [nhưng cũng] tạo ra một bong bóng lớn hơn nhiều so với bong bóng ở Mỹ và châu Âu năm 2008, và có thể so sánh với thảm họa bong bóng mà Nhật Bản phải đối mặt vào những năm 1990”, ông Duesterberg cho biết.
- Xem thêm: Khủng hoảng nợ và bong bóng bất động sản: Trung Quốc hiện tại giống Nhật Bản những năm 1990
Ông nhấn mạnh, “lĩnh vực chiếm một nửa nền kinh tế Trung Quốc trong hai thập kỷ gần đây là bất động sản. 80% của cải của người dân hiện gắn với bất động sản. Một nửa nguồn thu từ thuế đất và việc bán đất bán ở các địa phương là cơ sở cho khả năng tài chính của chính quyền địa phương”.
Ông Duesterberg dự đoán, tất cả những điều này đã khiến Trung Quốc rơi vào thảm họa bong bóng bất động sản với ví dụ điển hình là cuộc khủng hoảng Evergrande trong những tháng gần đây.
Suy giảm, trì trệ trong dài hạn
Ông Miller, Giám đốc điều hành của China Beige Book International, đồng ý với hầu hết những phân tích của ông Duesterberg, nhưng nói rằng, ông không nghĩ Trung Quốc đã sẵn sàng cho một “thời điểm Lehman” - sự sụp đổ thảm khốc của Lehman Brothers ở Mỹ, qua đó gây ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Thay vào đó, ông Miller dự đoán, những tai ương của kinh tế Trung Quốc sẽ gia tăng theo thời gian.
Ông Miller nói Trung Quốc sẽ phải đối mặt với một tương lai mà nền kinh tế sẽ trì trệ trong thời gian dài. “Một điều mà bạn sẽ thấy là với tất cả những khoản nợ tích tụ này, rất nhiều trong số chúng là nợ không thể trả; và ngày càng nhiều vốn được chuyển vào các dự án không hiệu quả thay vì các dự án hiệu quả. Mọi thứ sẽ làm nền kinh tế [Trung Quốc] giảm tốc đáng kể theo thời gian”.
Ông Duesterberg và ông Miller đều xác định vai trò của vốn nước ngoài trong việc cứu giúp ngành công nghiệp Trung Quốc và làm dịu bớt một số vấn đề nghiêm trọng nhất. Theo ông Duesterberg, việc triển khai vốn nước ngoài dưới dạng cổ phiếu, trái phiếu và đầu tư mạo hiểm có thể cung cấp đòn bẩy chính trị khiến Bắc Kinh tuân thủ các nghĩa vụ của Tổ chức Thương mại Thế giới và hạn chế tình trạng vi phạm nhân quyền đang ngày càng diễn biến nghiêm trọng.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
