Thế giới dân chủ dần nhận ra cần phối hợp sức mạnh kinh tế để chống lại các mối đe dọa độc tài như Nga và Trung Quốc. Một phiên bản liên minh kinh tế của NATO đang được các cựu lãnh đạo NATO thúc đẩy. Ngoài ra, các nước Mỹ, Canada, Ý và Ukraine đang đề xuất hình thành một liên minh các nước dân chủ mua hàng. Đặc biệt, nước Mỹ cần thể hiện vai trò lãnh đạo đích thực và có các chiến lược cứng rắn nhằm dẫn dắt sự phối hợp kinh tế của các nước.
Các nền dân chủ cần phối hợp tốt hơn với nhau về kinh tế để chống lại Trung Quốc và Nga
Các nền dân chủ cuối cùng cũng nhận ra rằng họ cần sử dụng con át chủ bài của mình - kinh tế - để tự vệ.
Mỹ và châu Âu kết hợp cùng nhau sẽ có sức mạnh kinh tế gấp đôi Trung Quốc và Nga cộng lại. Họ có thể sử dụng hiệu quả và chủ động hơn sức mạnh kinh tế này để gây áp lực lên Moscow và Bắc Kinh thông qua thuế quan, trừng phạt, cấm vận, kiểm soát xuất khẩu và giới hạn mức giá. Áp lực kinh tế có thể ngăn cản sự gây hấn lãnh thổ của Nga và Trung Quốc hoặc thậm chí dân chủ hóa hai chế độ độc tài ngoan cố này.
Đề xuất về một phiên bản liên minh kinh tế của NATO, liên minh an ninh phương Tây, đang được các cựu lãnh đạo NATO thúc đẩy. Các chính quyền hiện tại ở Mỹ, Canada, Ý và Ukraine đang ủng hộ sự phối hợp kinh tế có liên quan.
Ví dụ, nếu Trung Quốc áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Úc hoặc Lithuania, một liên minh mới tập trung vào việc tận dụng sức mạnh thị trường của các nền dân chủ có thể đáp trả với các lệnh cấm vận, trừng phạt, thuế quan và giới hạn mức giá.
Các động thái kinh tế chung sẽ giúp các nền dân chủ nhỏ hơn được bảo vệ bởi các nền dân chủ lớn hơn. Những nước yếu nhất về kinh tế - những con nằm ở rìa của bầy đàn - sẽ có nguy cơ bị bắt hoặc bị ảnh hưởng ít đi.
Theo một bài báo hôm 09/06 trên Financial Times, cựu lãnh đạo NATO Anders Fogh Rasmussen đang “kêu gọi tạo ra một phiên bản kinh tế của cam kết phòng thủ chung có tên Article 5, thứ đã tạo ra liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương, nhằm ngăn chặn sự cưỡng bức thương mại của các quốc gia độc tài”.
Ông Rasmussen đề xuất rằng tất cả các nền dân chủ nên ngừng nhập khẩu dầu và khí đốt của Nga ngay lập tức.
Đây sẽ là bước đầu tiên hướng tới sự phối hợp kinh tế chặt chẽ hơn chống lại các nhà nước độc tài tồi tệ nhất thế giới. Tuy nhiên, có thể sẽ cần có các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với bất kỳ quốc gia nào vi phạm các thỏa thuận vì lợi ích ngắn hạn.
Ví dụ, Ấn Độ đã lợi dụng các lệnh trừng phạt đối với Nga, vốn làm giảm giá năng lượng của Nga so với giá thị trường toàn cầu, để đàm phán về mức chiết khấu dầu mỏ khoảng 35%. Sự "phản bội" này làm suy yếu nghiêm trọng sức mạnh của các biện pháp trừng phạt từ phe dân chủ đối với Moscow.
-
- Thủ tướng Đức Olaf Scholz và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp nhau để tiến hành tham vấn chính phủ giữa hai nước vào ngày 02/05/2022 tại Berlin, Đức. (Ảnh: Clemens Bilan - Pool / Getty Images)
Một cách tiếp cận thay thế là biện pháp trong đó tất cả các nền dân chủ áp đặt mức thuế 35% đối với hàng hóa xuất khẩu của Nga, điều này sẽ khiến dầu tiếp tục được trao đổi nhưng vẫn trừng phạt được Moscow và tước đi ngân quỹ cho quân đội của họ.
Theo ông Rasmussen, dù chiến lược là gì thì cũng cần có một cách tiếp cận mang tính phối hợp hơn. Ông Rasmussen hoàn toàn chính xác.
Liên minh các nước dân chủ mua hàng
Mỹ, Canada và Ukraine đã đề xuất hình thành một liên minh các nước dân chủ mua hàng vào tháng 5. Nhóm này sẽ có thể áp đặt giá trần hoặc thuế quan đối với dầu và khí đốt của Nga.
Thủ tướng Ý Mario Draghi đã đề xuất các biện pháp tương tự và cho biết chúng “có thể được áp dụng cho dầu trên phạm vi toàn cầu”. Ông Draghi là cựu chủ tịch của Ngân hàng Trung ương châu Âu Châu.
“Ý tưởng là tạo ra một nhóm người mua hoặc thuyết phục các nhà sản xuất lớn, và đặc biệt là Opec, tăng sản lượng, điều có lẽ là con đường phù hợp hơn", ông Draghi nói với Financial Times. "Đối với cả hai con đường, còn có rất nhiều việc phải làm".
Liên minh các bên mua dân chủ cũng làm giảm lạm phát năng lượng ở các quốc gia tham gia, bằng cách, chẳng hạn, buộc Nga phải bán năng lượng với giá rẻ hơn hoặc bằng cách tái đầu tư doanh thu thuế quan vào cơ sở hạ tầng năng lượng, năng lượng tái tạo hoặc trợ cấp khai thác hydrocacbon (dầu, khí đốt…).
Nhóm này cũng có thể gây áp lực lên các chế độ độc tài phi tự do khác, chẳng hạn như ở Trung Quốc, Iran và Venezuela, nhằm tự do hóa nền kinh tế và hệ thống chính trị của họ. Liên minh mới sẽ đóng vai trò là đối trọng chống lại OPEC, vốn là một tập đoàn xuất khẩu dầu mỏ.
Theo The Washington Post: “Người châu Âu sẽ hành động có phối hợp để đưa ra mức giá thấp hơn mức giá mà họ hiện đang trả để mua năng lượng của Nga”.
“Tính toán ở đây là - nếu châu Âu đồng lòng - Nga sẽ buộc phải chấp nhận mức giá thấp hơn hoặc bị sụt giảm doanh thu từ dầu mỏ. Một số chuyên gia đã gợi ý rằng các biện pháp trừng phạt 'thứ cấp' có thể được xem xét đối với các quốc gia khác, chẳng hạn như Ấn Độ, những nước cố gắng phá hoại mức trần giá bằng cách trả giá cao hơn".
Nhóm những bên mua dân chủ cũng có thể thương lượng khiến giá xuất khẩu của Trung Quốc thấp hơn để ngăn chặn hành vi gây hấn lãnh thổ và lạm dụng nhân quyền của nước này.
Một liên minh NATO về kinh tế
Theo Financial Times, ông Rasmussen và ông Ivo Daalder, cựu đại sứ Mỹ tại NATO, viết trong một báo cáo: Đề xuất về một NATO kinh tế được "lấy cảm hứng từ Article 5 của NATO, trong đó nói rằng một cuộc tấn công quân sự vào một đồng minh được coi là một cuộc tấn công vào tất cả liên minh”.
“Mục đích là tạo ra cùng một sự răn đe và đoàn kết trong lĩnh vực kinh tế giữa các nền dân chủ, thứ mà NATO tạo ra trong lĩnh vực an ninh. Đã đến lúc nói với những kẻ bắt nạt rằng nếu chúng chọc vào mắt một người trong chúng ta, tất cả chúng ta sẽ đáp trả lại".
Theo Financial Times, "ông Rasmussen và Daalder đang đề xuất rằng cam kết theo Article 5 về kinh tế có thể được thực hiện thông qua các cấu trúc liên minh hiện có như G7.” Nhưng ông Rasmussen và Daalder cho biết, "các nền dân chủ khác sẽ phải 'tham gia' và một tổ chức độc lập có thể phải được thành lập để quản lý cam kết mới".
-
- Các nhà lãnh đạo G7 bao gồm Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Thủ tướng Anh Boris Johnson, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Ý Mario Draghi cùng chụp ảnh chung trong hội nghị thượng đỉnh NATO về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, tại trụ sở của liên minh, vào ngày 24/03/2022 ở Brussels, Bỉ. (Ảnh: Henry Nicholls - Pool / Getty Images)
Nga đã vũ khí hóa hoạt động xuất khẩu năng lượng của mình sang châu Âu trong một nỗ lực - cho đến nay vẫn thất bại - nhằm ngăn chặn sự tham gia của NATO vào việc bảo vệ Ukraine. Nếu Nga từ chối xuất khẩu dầu và khí đốt sang châu Âu trong mùa đông này, nó có thể không chỉ gây ra lạm phát giá năng lượng tồi tệ hơn mà còn gây mất điện trên diện rộng. Nhiều nhà máy sản xuất điện của châu Âu và Anh dựa vào nhập khẩu khí đốt, phần lớn trong số đó đến từ Nga.
Ông Daalder nói với Financial Times rằng các lệnh trừng phạt, thuế quan và các biện pháp trừng phạt thứ cấp sẽ giúp củng cố chuỗi cung ứng trong nội tại các nền dân chủ.
Điều đó sẽ giảm bớt rủi ro chuỗi cung ứng trong tương lai đối với lưới điện của châu Âu.
“Có những lợi ích địa chiến lược", ông Daalder nói, "điều đó có thể lấn át các lợi ích kinh tế theo cách có lẽ đã không diễn ra trong 30 năm qua, nhưng cần phải diễn ra trong thời gian tới”.
Kiểm soát chặt chẽ hơn việc xuất khẩu tới Trung Quốc và Nga
Ngoài một NATO kinh tế và liên minh những nước dân chủ mua hàng, các nền dân chủ cần phối hợp kiểm soát chặt chẽ hơn đối với việc xuất khẩu hàng hóa và công nghệ chiến lược sang Trung Quốc và Nga.
Ủy ban Đầu tư nước ngoài của Mỹ (CFIUS) và Ủy ban Điều phối về Kiểm soát Xuất khẩu Đa phương (CoCom), những tổ chức hoạt động tích cực trong Chiến tranh Lạnh, có thể được coi là những mô hình ví dụ.
Thỏa thuận Wassenaar về Kiểm soát Xuất khẩu đối với Vũ khí Thông thường và Hàng hóa và Công nghệ Sử dụng kép (cả dân và quân sự), thứ đã thay thế CoCom vào năm 1996, tỏ ra kém hiệu quả hơn.
Nếu Washington mở rộng CFIUS để bao gồm tất cả các nền dân chủ, điều đó có nghĩa là Bắc Kinh không thể tìm đến Đài Loan, chẳng hạn, nếu Mỹ và châu Âu từ chối cung cấp công nghệ bán dẫn cho Trung Quốc.
-
- Các nhân viên sản xuất vi mạch tại một nhà máy của Công ty bán dẫn Jiejie ở Nam Thông, thuộc tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc, hôm 17/03/2021. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images)
Sự hồi sinh, củng cố và mở rộng các khái niệm CoCom và CFIUS có thể ngăn việc xuất khẩu công nghệ nhạy cảm và vật liệu chiến lược, bao gồm năng lượng và các mặt hàng quan trọng khác, sang Trung Quốc và Nga. Điều này sẽ giúp ngăn chặn các nước này xây dựng nền kinh tế và quân sự khổng lồ cần thiết cho việc mở rộng lãnh thổ của họ.
Thế giới cần sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn từ Mỹ
Đức, như thường lệ, đang trì hoãn bất kỳ biện pháp kinh tế nào chống lại Moscow, và chính quyền ông Biden về cơ bản cũng đang trì hoãn khi chỉ kêu gọi tăng cường phối hợp một cách ôn hòa.
Thế giới đã cố gắng phối hợp ở mức thấp chống lại những kẻ độc tài, điều này tỏ ra không hiệu quả lắm. Ví dụ, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) được thành lập vào năm 1974 để chống lại sức mạnh của OPEC. Nhưng tổ chức này đã không hiệu quả đối với ngay cả những sự phối hợp nhỏ, ví dụ, đối với các đợt giải phóng kho dự trữ xăng dầu chiến lược.
Các nền dân chủ trên thế giới sẽ cần sự lãnh đạo nhiều hơn từ Washington để điều phối mức giới hạn giá cả, thuế quan, cấm vận và trừng phạt.
Những điều này có thể và nên được tiến hành tại các hội nghị thượng đỉnh NATO và G7 sắp tới ở Tây Ban Nha và Đức. Nhưng Washington sẽ phải làm nhiều hơn việc kêu gọi một cách nhẹ nhàng. Các quốc gia như Đức và Ấn Độ, vốn phản đối các biện pháp kinh tế chống lại Moscow, có thể phải trả những cái giá ngắn hạn để có thể theo đuổi lợi ích lâu dài của họ.
Washington phải chủ động — trước khi quá muộn. Điều đó sẽ đòi hỏi sự lãnh đạo đích thực và các chiến lược cứng rắn hơn.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
Tác giả Anders Corr có bằng cử nhân / thạc sĩ Khoa học chính trị tại Đại học Yale (2001) và bằng tiến sĩ Quản trị nhà nước tại Đại học Harvard (2008). Ông là chủ nhiệm của Corr Analytics - nhà xuất bản của The Journal of Political Risk (Tạp chí Rủi ro Chính trị). Ông Anders Corr đã thực hiện nhiều nghiên cứu sâu rộng ở Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á; và là tác giả của cuốn sách The Concentration of Power: Institutionalization, Hierarchy, and Hegemony (Tập trung quyền lực: Thể chế hóa, Hệ thống cấp bậc, và Bá quyền) và cuốn sách Great Powers, Grand Strategies: the New Game in the South China Sea (Những quyền lực lớn, những chiến lược lớn: Trò chơi mới trên Biển Đông).
