Trong khoảng 10 năm trở lại đây, Trung Quốc đã nhanh chóng mở rộng ngành công nghiệp ‘xe sử dụng năng lượng mới’ (NEV). Tuy nhiên, việc tái chế và thải bỏ hàng trăm nghìn tấn pin ô tô đã qua sử dụng đang trở thành vấn đề vô cùng nhức nhối về ô nhiễm môi trường.
Ngành NEV của Trung Quốc tăng trưởng mạnh vào năm 2014 khi gần 78.500 chiếc NEV được sản xuất và khoảng 75.000 chiếc được bán ra. Tính đến tháng 9/2021, số lượng đăng ký NEV của Trung Quốc đạt 6,78 triệu lượt, trong đó 5,52 triệu là xe chạy hoàn toàn bằng điện.
Ngành công nghiệp NEV dự đoán rằng tốc độ tăng trưởng sản xuất và bán hàng của họ sẽ duy trì ở mức trên 40% trong 5 năm tới. Việc này đặt ra câu hỏi làm thế nào để quản lý tốt nhất số lượng ngày càng nhiều pin lithium đã qua sử dụng.
Dữ liệu ngành cho thấy tuổi thọ của pin lithium được sử dụng trong xe điện nói chung là từ 5 - 8 năm và tuổi thọ sử dụng theo bảo hành là 4 - 6 năm. Điều đó có nghĩa là, hàng chục nghìn pin ô tô điện sẽ sớm bị loại bỏ hoặc cần tái chế, và còn hàng triệu viên pin khác trong vài năm tới.
Theo dữ liệu mới nhất từ Trung tâm Nghiên cứu và Công nghệ Ô tô Trung Quốc, tính đến năm 2020, lượng pin ô tô điện đã qua sử dụng lũy kế của Trung Quốc đạt 200.000 tấn. Theo ước tính, con số này sẽ tăng lên 780.000 tấn vào năm 2025.
Hiện tại, hầu hết các loại pin hết hạn sử dụng đang được giao dịch trên thị trường chợ đen là không được kiểm soát, gây ra những lo ngại nghiêm trọng về môi trường. Nếu những loại pin này không được xử lý đúng cách, chúng có thể gây ô nhiễm đất, không khí, và nước.
Ông Wu Feng, giáo sư tại Học viện Công nghệ Bắc Kinh, cho biết: “Một cục pin điện thoại nặng 20 gam có thể gây ô nhiễm một vùng nước tương đương với 3 bể bơi tiêu chuẩn. Nếu chôn xuống đất, nó có thể gây ô nhiễm 1 km2 đất trong khoảng 50 năm”.
Pin ô tô điện lớn hơn nhiều lần so với pin điện thoại.
Theo ông Li Yongwang, chuyên gia kỹ thuật hóa học ở Trung Quốc, ô nhiễm do pin NEV gây ra rất có thể còn tồi tệ hơn nhiều so với ô nhiễm khí thải từ các phương tiện chạy bằng xăng. Nếu chúng được chôn lấp hoặc vứt bỏ tùy ý, chúng không chỉ độc hại cho môi trường mà còn là mối nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng con người, bởi chúng có thể phát nổ khi chịu tác dụng nhiệt.
-
- Các công nhân tại một nhà máy của Xinwangda Electric Vehicle Battery, công ty sản xuất pin lithium cho ô tô điện và các mục đích sử dụng khác, ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, phía đông Trung Quốc, ngày 12/03/2021. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images)
Thị trường tái chế
Tái chế pin xe điện đã trở thành một vấn đề cấp thiết ở Trung Quốc. Đây cũng là một thiết sót mà chính quyền Trung Quốc đã không xem xét thỏa đáng khi thúc đẩy mạnh mẽ ngành NEV.
Hiện tại có 2 phương pháp khác nhau để tái chế pin xe điện. Một là tháo rời và thu hồi nguyên liệu thô có giá trị. Hai là sử dụng thứ cấp trong các lĩnh vực khác.
Pin ô tô điện chủ yếu được chia thành 2 loại: Pin lithium bậc ba và pin lithium sắt phosphate.
Pin lithium bậc ba chứa hàm lượng tương đối cao các kim loại hiếm như niken, coban, và mangan. Do vậy, việc tái chế chúng mang lại nhiều giá trị hơn.
Các thành phần chính trong pin lithium sắt phosphate là lithium và sắt, những thành phần rẻ tiền hơn. Loại pin này thường được tái chế thông qua việc sử dụng thứ cấp, vì tuổi thọ của chúng lâu hơn.
Dù vậy, với bất kể loại pin nào thì thị trường tái chế ở Trung Quốc cũng rất lớn và hoạt động sôi nổi. China Orient Securities ước tính rằng thị trường tái chế pin điện của Trung Quốc, bao gồm cả 2 phương pháp tái chế, dự kiến sẽ đạt 37 tỷ USD vào năm 2025.
Chợ đen hoạt động sôi nổi
Vào tháng 8/2021, các nhà chức trách Trung Quốc đã ban hành “Các biện pháp hành chính cho việc sử dụng thứ cấp pin điện cho các phương tiện năng lượng mới”, yêu cầu các nhà sản xuất xe năng lượng mới phải thiết lập các kênh tái chế pin điện.
Tuy nhiên, những nhà sản xuất ô tô này chỉ chịu thêm chi phí, chứ không thu được lợi nhuận từ việc tái chế pin. Truyền thông nhà nước Trung Quốc dẫn lời một chuyên gia nói rằng pin điện không phải do các công ty NEV sản xuất. Do vậy, các công ty này không có động cơ để tái chế pin đã hết tuổi thọ.
-
- Một robot đang thay pin cho một chiếc ô tô điện tại trạm sạc xe điện lớn nhất Trung Quốc ở Bắc Kinh, Trung Quốc hôm 30/05/2012. (Ảnh: Feng Li / Getty Images)
Ngoài ra, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, có một loạt vấn đề liên quan đến các chính sách tái chế hiện nay bao gồm: Tiêu chuẩn tái chế không thống nhất, quy trình chưa được chuẩn hóa, hiệu quả sử dụng tài nguyên không nhất quán, định giá không thống nhất, và phân chia lợi nhuận không rõ ràng.
Một vấn đề khác, mặc dù có nhiều công ty tham gia vào lĩnh vực tái chế pin ở Trung Quốc nhưng chỉ có 27 công ty đủ tiêu chuẩn để tái chế và sử dụng thứ cấp pin dùng trong ô tô điện.
Một thị trường khổng lồ, trong khi giới chức trách lại hành động chậm chạp, đã tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường chợ đen phát triển. Có thể dễ dàng tìm thấy vô số dịch vụ trên sàn giao dịch đồ cũ lớn nhất Trung Quốc Xianyu với từ khóa ‘pin ô tô đã qua sử dụng’.
Trên thị trường chợ đen này, việc tái chế pin điện thường được định giá theo tấn. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, giá tái chế của pin lithium điện dao động từ 1.250 - 1.563 USD / tấn. Các doanh nghiệp tái chế mua pin hết tuổi thọ từ khắp nơi trong khu vực.
Trong khi đó, giá tái chế của các công ty được chỉ định chính thức thường thấp hơn so với thị trường chợ đen. Nguyên nhân là các công ty hoạt động ngầm có chi phí hoạt động thấp hơn, bởi họ không chịu các biện pháp quản lý, theo China Energy News. Do đó, nhiều công ty chính thức thậm chí không thể mua được bất kỳ viên pin nào. Một chuyên gia trong ngành tiết lộ với tờ Tin tức Bắc Kinh rằng khoảng 80% pin năng lượng hết hạn sử dụng đã chảy vào thị trường chợ đen.
Môi trường Trung Quốc đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi pin điện đã hết hạn sử dụng. Năm 2018, chính quyền thành phố Tieling của tỉnh Liêu Ninh đã xử phạt một nhà máy luyện chì trái phép và thu giữ 330 tấn pin phế thải. Các công nhân tại nhà máy đã tháo dỡ pin và thải trực tiếp 50 tấn axit sunfuric vào khu đất gần đó mà không qua bất kỳ biện pháp xử lý nào, gây ra tình trạng ô nhiễm không thể phục hồi.
Quan điểm trong bài viết là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Tác giả Shawn Lin là Hoa kiều sống ở New Zealand. Ông đã viết bài cho The Epoch Times từ năm 2009, với các chủ đề liên quan đến Trung Quốc.
Lê Minh
Theo The Epoch Times
