Nhiều công ty và chính phủ trên khắp châu Á đang thận trọng thử nghiệm ý tưởng một tuần làm việc 4 ngày. Họ cho rằng thời gian làm việc kéo dài đã khiến người lao động suy sụp và không giúp nâng cao năng suất.
Nhật Bản
Đất nước mặt trời mọc từng nổi tiếng với việc dành nhiều thời gian tại văn phòng là tượng trưng cho tinh thần làm việc mạnh mẽ lại đang đi đầu xu hướng mới. Một số công ty có tên tuổi lớn nhất ở Nhật đã công bố kế hoạch làm việc 4 ngày/tuần.
Tập đoàn Hitachi thông báo vào tháng 4 rằng họ sẽ thực hiện chính sách tuần làm việc 4 ngày cho khoảng 15.000 nhân viên trong năm tài chính hiện tại, kết thúc vào tháng 3/2023. Cùng tháng, nhà phát triển trò chơi Game Freak, nổi tiếng với loạt trò chơi Pokemon, tiết lộ rằng họ đã giới thiệu kế hoạch làm việc mới đến một số nhân viên. Panasonic Holdings Corporation ADR là công ty mới nhất áp dụng tuần làm việc 4 ngày, cùng với ngân hàng toàn cầu Mizuho và nhà điều hành Fast Retailing của Uniqlo, truyền thông địa phương Kyodo News đưa tin ngày 03/05.
Bà Hiromi Murata, nhà nghiên cứu cấp cao tại Recruit Works Institute, cho biết: “Các công ty coi chính sách tuần làm việc 4 ngày là một cách để giữ chân những nhân viên có kỹ năng, vì sẽ mất thời gian để thuê người mới và đào tạo họ lên cùng trình độ”.
“Có nhiều công nhân lành nghề, kể cả những bà mẹ có con nhỏ, không thể làm việc 5 ngày/tuần. Vì vậy, doanh nghiệp có thể cải thiện cơ hội tuyển dụng người có trình độ chuyên môn tốt nếu họ thực hiện chính sách tuần làm việc 4 ngày”, bà nói thêm.
Hàn Quốc, Ấn Độ và Indonesia có hướng đi tương tự
Tại Indonesia, công ty cho vay Alami đã lên kế hoạch làm việc 4 ngày/tuần vào năm ngoái trong một nỗ lực cải thiện sức khỏe tinh thần và năng suất của nhân viên.
Công ty giáo dục của Hàn Quốc Eduwill đã áp dụng hệ thống làm việc mới vào năm 2019. Sáng kiến của Eduwill đã thúc đẩy bà Sim Sang-jung của Đảng Công lý, người từng là ứng cử viên trong cuộc bầu cử Tổng thống Hàn Quốc vào tháng 3, đề xuất làm việc 4 ngày/tuần như là một trong những chính sách quan trọng của bà.
Trong khi đó, Ấn Độ đang chuẩn bị thực hiện bốn điều luật lao động mới trong năm nay, có tác động đến giờ làm việc và tiền lương. Theo luật mới, người lao động có thể chọn làm việc 4 ngày/tuần nhưng tổng số giờ làm việc mỗi tuần - khoảng 48 giờ - sẽ không thay đổi.
Nguyên nhân chính dẫn đến xu hướng cắt giảm thời gian làm việc
Những động thái như vậy diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã khiến các công ty và nhân viên phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận công việc của họ. Nhiều cuộc khảo sát cho thấy thời gian làm việc ngắn hơn là một trong những thay đổi chính sách mà người lao động mong muốn nhất.
Ví dụ, một khảo sát của Milieu Insight vào tháng 2 tiết lộ: 78% người được hỏi ở Việt Nam và 69% ở Indonesia bày tỏ mong muốn được làm việc ít ngày hơn.
Tuy nhiên, đại dịch chỉ là một phần của câu chuyện. Nhiều công ty và chính phủ thúc đẩy xu hướng làm việc 4 ngày/tuần chủ yếu để giải quyết hậu quả của tình trạng làm việc trong thời gian cực dài ở nhiều nước châu Á.
Ví dụ, Nhật Bản đã luôn phải vật lộn với thực trạng “karoshi” - nghĩa đen là "chết do làm việc quá sức" - trong nhiều thập kỷ. Trong năm kết thúc vào tháng 3/2021, có hơn 2.800 yêu cầu bồi thường liên quan đến karoshi, tăng 43% so với 10 năm trước, theo số liệu của chính phủ Nhật.
Một làn sóng phản đối kịch liệt của công chúng đã dấy lên khi một nhân viên 24 tuổi tại công ty quảng cáo Dentsu (Nhật Bản) đã tự kết liễu đời mình vào năm 2015 sau khi làm thêm quá nhiều giờ.
Các quốc gia láng giềng như Trung Quốc và Hàn Quốc cũng ‘nổi tiếng’ về tình trạng làm việc quá sức.
Trong văn hóa làm việc "996" của Trung Quốc, chủ yếu tại lĩnh vực công nghệ, nhân viên thường phải làm việc vất vả từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày/tuần. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, người Hàn Quốc làm việc trung bình 1.908 giờ vào năm 2020, cao nhất ở châu Á và nhiều hơn 221 giờ so với mức trung bình của OECD.
Ngoài ra, làm việc trong thời gian kéo dài khiến nhân viên mệt mỏi, dẫn đến năng suất thấp. Một báo cáo năm 2021 của Tổ chức Năng suất châu Á (APO) cho thấy ngoài Singapore, nhiều quốc gia khác trong khu vực châu Á thua xa phương Tây về năng suất lao động. Mức năng suất trung bình của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) chỉ bằng khoảng 19% của Mỹ.
Một số chuyên gia cho rằng không chỉ doanh nghiệp, mà các chính phủ cũng phải hành động.
Ở phương Tây, doanh nghiệp được yêu cầu phải thiết lập thời gian nghỉ giải lao giữa các ca làm việc và phải trả nhiều tiền để nhân viên làm thêm giờ. Nhưng ở Nhật Bản, chẳng hạn, tiền làm thêm giờ là mức bình thường của người lao động cộng với 25% (hoặc nhiều hơn một chút) - mức này thấp hơn nhiều so với ở Mỹ hay Vương quốc Anh.
Tuy nhiên, không phải tất cả chính phủ các nước đều có thiện cảm với ý tưởng cắt giảm giờ làm việc trong tuần.
Tại Trung Quốc, Bộ Lao động nước này đã dội một gáo nước lạnh vào đề xuất làm việc 4,5 ngày (36 giờ) được các nhà lập pháp đưa ra vào năm ngoái. Bộ này cho biết: “Không có cơ sở thực tế nào cho việc một lần nữa rút ngắn thời gian làm việc”. Bộ viện lý do chi phí sẽ tăng cao hơn và gánh nặng sẽ nhiều hơn đối với doanh nghiệp bởi người sử dụng lao động sẽ phải trả từ 150% đến 300% mức lương cơ bản cho thời gian làm thêm giờ.
Thời gian làm việc ngắn hơn cũng đi ngược lại với tham vọng của Chủ tịch Tập Cận Bình là đưa Trung Quốc trở thành một quốc gia phát triển hơn vào năm 2035.
Chi Anh
